Hangi Psikolojik Testler Bilimseldir?
Günümüzde insanlar en çok kendileriyle ilgili konuları merak eder ve kendilerini keşfetmek adına birçok araştırma yapar. Bu nedenle psikolojiyle ilgili kitaplar, videolar, makaleler ve testler büyük rağbet görür.
Psikolojinin bu denli popüler olduğu bir çağda yaşarken, özellikle psikolojik testlerden hangilerine yönelmek gerektiği büyük bir soru olarak karşımıza çıkar. Hangi psikolojik testler bilimseldir, hangi testlere ve ölçeklere güvenmek gerekir gibi binlerce soru akıllarda dolaşırken, bu konuyla ilgili kişiler birçok araştırma yapar.
Son yıllarda özellikle dijital platformlarda çok çeşitli psikolojik testler mevcuttur. Bu testlerin bilimsel olarak geçerli olup olmadığı ise net değildir. Bu nedenle bu testlerin sonucunda elde edilen veriler, sizleri yanıltabilir ve kendinizle ilgili yanlış kararlar almanıza neden olabilir.
Bir psikolojik testin bilimsel olabilmesi için iki önemli özelliğe sahip olması gerekir. Aksi takdirde bu testin kesinlikle bilimsel bir yönü olmaz. Bu özellikler ise şu şekildedir:
- Geçerlilik
- Güvenilirlik
Bu iki özelliğe sahip olan bütün psikolojik testler ve ölçekler bilimseldir ve gönül rahatlığıyla bunları kullanabilirsiniz. Testlerden elde ettiğiniz verilerin doğruluğuna güvenebilir ve bu verileri birçok amaçla kullanabilirsiniz.
Bilimsel Psikolojik Testlerde Geçerlilik İlkesi
Psikolojik testlerin bilimsel olması için geçerlilik ilkesine uygun olması gerekir. Peki bir psikolojik ölçeğin geçerli olup olmadığı nasıl anlaşılır? Testin geçerli sayılabilmesi için ölçülmesi istenen şeyin gerçekten de ölçülmesi gerekir. Örneğin; bir kişi yeme davranışıyla ilgili bir tutum ölçeği dolduruyor. Bu durumda bu ölçeğin kesinlikle o kişinin yeme davranışıyla ilgili tutumunu ölçmeli ve bu konuda veriler elde edilmesine olanak sağlamalıdır. Aksi takdirde testin geçerliliği olmaz ve geçerliliği olmadığı için test bilimsel özellik taşımaz. Bu tür testlerde bazen kişinin karakteriyle ilgili olarak verdiği tek bir cevap ölçümü bozabilir.
Duygusal veya dürtüsel nedenlerle verilen bu yanlış cevap, elde edilen verilerin değişmesine yol açabilir. Bu da testin geçerliliğini bozar. Bu nedenle çok sayıda kişi üzerinde yapılan testlerin geçerliliği olur. 1000 kişilik bir psikolojik test uygulamasında bazı kişilerin dürtüsel olarak verebileceği cevaplar ölçümün bozulmasına neden olmaz. Ayrıca geçerliliğin sağlanması için teste katılan kişilerin farklı kültürlerden olması gerekir. Böylece bazı kişilerin yetiştiği toplumun örf ve adetine uygun olarak cevap vermesi durumunda ölçümün bozulması önlenir.
Güvenilirlik Bilimsel Bir Psikolojik Test İçin Zorunludur
Bir psikolojik testin bilimsel olabilmesi için güvenilir olması gerekir. Yapılan ölçümün güvenilir olup olmadığını anlamak ise oldukça kolaydır. Bir test belirli bir kişiye ya da topluluğa tekrar tekrar yaptırılır ve elde edilen veriler birbirleriyle karşılaştırılır. Eğer sonuçlarda herhangi bir çelişki söz konusu olursa o testin güvenilirliği tartışılır ve bilimsel olması imkansız hale gelir.
Psikolojik Testlerin Sunduğu Avantajlar Nelerdir
Son yıllarda adından sıklıkla bahsettiren psikolojik testler, bireylerin yetenekleri, becerileri, güdüleri, tutumları gibi konularda bilgi veren ölçeklerdir. Bu ölçekler pek çok açıdan avantaj sağlar. Bunlar kısaca şu şekilde sıralanabilir:
- İstenen veriler oldukça düşük maliyetlerle elde edilir.
- Öznel tekniklerden farklı olarak, nesnel ve güvenilir bilgiler toplanır.
- Testler sayesinde elde edilen veriler bireyi tanımlamaya yardımcı olur.
- Özel olarak ilgilenilmesi gereken bireyler fark edilir ve rahatsızlıklarına çok daha kısa sürede teşhis konur.
- İstenen konularda araştırma yapılmasına ve test gruplarının birbirleriyle karşılaştırılmasına olanak sağlar.
Psikolojik Testlerin Kullanım Amaçları Nelerdir?
Bireyin zekâ, yetenek, beceri, işlev, kişilik gibi soyut özellikleri hakkında detaylı bilgi veren psikolojik testler pek çok alanda farklı amaçlarla kullanılır. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Bireylerin hem güçlü hem de zayıf yönleri belirlenir ve değerlendirme yapılır.
- Bireyin sahip olduğu önemli özellikler belirlenir ve bu özellikler sayısal değerlerle ifade edilir. Bu sayede karşılaştırma veya tahmin yapma gibi süreçler çok daha kolay hale gelir.
- Bir bireyin diğer bireylerle benzer özellikleri ya da diğerlerinden ayıran yönleri belirlenir ve belirli standartlara göre ölçümlendirilir.
- Bireyin kendini çok daha iyi tanıması sağlanır.
- Bireylerin eğitim sürecinin nasıl olması gerektiğini gösterir.
- Bireyin gelecekte nasıl bir mesleğe yönelmesi gerektiği konusunda bilgi verir.
- Psikolojik rahatsızlıkların teşhisinde ve doğru tedavi yöntemi seçiminde yardımcı olur.
- Tedavi sürecinin gelişimi konusunda bilgi almak için kullanılır.
