Young Şema Ölçeği

Young Şema Ölçeği Tanım: Jeffrey E. Young tarafından 1991 yılında geliştirilen Young Şema Ölçeği (YŞÖ-KF3) erken dönem uyumsuz şemaların değerlendirilmesine yardımcı olan 90 maddelik bir kendini değerlendirme ölçeğidir. 13 yaş ve üzeri kişiler için tasarlanmıştır. 2003 yılında Young ve arkadaşları tarafından revize edilmiştir.

Şemaların bağlanma figürleriyle erken dönem yaşantılar sonucunda geliştiği varsayılmaktadır. Bu kuramsal çerçeveden hareketle, Young ve arkadaşları (1991; 2003) erken dönem uyumsuz şemaların değerlendirilmesine yönelik değerlendirme araçları geliştirmişlerdir.

Young Şema Ölçeği-Kısa Form-3 (YŞÖ-KF3)

* Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Değerlendirilmesi: Young Şema Ölçeği Kısa Form-3'ün Psikometrik Özelliklerine İlişkin Bir İnceleme

YŞÖ-KF3, 205 maddelik 16 şemadan oluşan uzun form (Young ve ark., 2003) ve 75 maddelik 15 şemadan oluşan kısa formdan sonra (Cecero ve ark., 2004), bu formlardan farklı olarak, Onay arayıcılık, Cezalandırıcılık ve Karamsarlık şemalarının eklenmesiyle oluşturulmuş 90 maddelik bir kendini bildirim ölçeğidir. Kendini bildirime dayanan bu ölçeğin yönergesinde katılımcılardan, kendilerini tanımlarken kullandıkları ifadelerden oluşan maddeleri okuyarak bu ifadelerin kendilerini ne derecede tanımladıklarını, 1 (Beni hiç tanımlamıyor) ile 6 (Beni mükemmel şekilde tanımlıyor) arasında derecelendirilen Likert tipi bir ölçek üzerinden değerlendirmeleri istenmektedir. Ölçekte herhangi bir kesme puanı belirlenmemiş ancak yüksek puanların çok sayıda ve şiddetli derecede uyumsuz şemaların varlığına işaret ettiği belirtilmiştir.

Young’ın (2003) Şema Terapisi Modeli’ne dayanarak geliştirdiği YŞÖ-KF3’te Kopukluk ve Reddedilmişlik, Zedelenmiş Otonomi ve Kendini Ortaya Koyma, Zedelenmiş Sınırlar, Diğeri Yönelimlilik, Aşırı Tetikte Olma ve Bastırılmışlık şema alanlarını kapsayan 18 boyut önerilmiştir. Bu alt ölçekler sırasıyla Terk Edilme/İstikrarsızlık, Güvensizlik/Suiistimal Edilme, Duyguları Bastırma, Kusurluluk/Utanma, Sosyal İzolasyo/Yabancılaşma, Bağımlılık/Yetersizlik, Hastalıklar ve Tehditler Karşısında Dayanıksızlık, İç İçe Geçme/Gelişmemiş Benlik, Başarısızlık, Hak Görme/Büyüklük, Yetersiz Özdenetim, Boyun Eğicilik, Kendini Feda Etme, Onay Arayıcılık, Karamsarlık, Duygusal Yoksunluk, Yüksek Standartlar/Aşırı Eleştiricilik ve Cezalandırıcılık olarak adlandırılmıştır.

YŞÖ-KF3’ün güvenirlik ve geçerlik çalışması Türkiye’de Soygüt, Karaosmanoğlu ve Çakır (2009) tarafından üniversite örneklemi üzerinde yapılmıştır. Bu çalışmada Equamaks Rotasyonuyla yapılan Temel Bileşenler Analizi sonucuna göre, ölçeğin Türkçe formu için 14 faktörlü bir yapının uygun olduğu ifade edilmiştir. Bu faktörler üzerinden yapılan üst-sıra faktör analizinde Zedelenmiş Otonomi, Kopukluk, Yüksek Standartlar, Diğeri Yönelimlilik ve Zedelenmiş Sınırlar olmak üzere beş şema alanının olduğu tespit edilmiştir. Bu beş şema alanında yer alan 14 faktör ise şunlardır: “Duygusal yoksunluk (faktör yüklerine göre maddeler sırasıyla 55, 19, 37, 73, 1), Başarısızlık(6, 60, 78, 24, 42, 33), Karamsarlık (35, 17, 8, 26, 80), Sosyal İzolasyon/Güvensizlik (58, 4, 76, 3, 57, 75, 40), Duyguları bastırma (30, 84, 12, 66, 48), Onay arayıcılık (88, 52, 70, 56, 34, 16), İç içe Geçme/Bağımlılık (63, 81, 9, 79, 7, 64, 10, 25, 82), Ayrıcalık/Yetersiz özdenetim (68, 69, 15, 50, 32, 51, 22), Kendini feda etme (83, 47, 29, 65, 11), Terk Edilme (2, 20, 38, 28, 74), Cezalandırılma (54, 72, 18, 53, 49, 89), Kusurluluk (90, 41, 23, 43, 59, 77), Hastalıklar/Tehditler Karşısında Dayanıksızlık (62, 71, 44, 21, 39), Yüksek Standartlar (13, 31, 14). Ayrıca, YŞÖ-KF3’ün şema boyutları ile SCL-90-R’nin Depresyon alt faktörü arasındaki korelasyonların “r=.34-.64 (p<.01)” arasında değiştiği bulgulanmıştır. Ölçeğin kaygı alt faktörü ile YŞÖ-KF3’ün şema boyutları arasında “r=.13-.52 (p<.01)” aralığında anlamlı bir ilişki gözlenirken; Kişilerarası Duyarlılık alt faktörü ile olan korelasyonların “r=.15-.58 (p<.01)” arasında değiştiği gözlenmiştir. YŞÖ-KF3 şema alanları ile SCL-90-R alt ölçekleri arasındaki korelasyonlara bakıldığında ise Depresyon alt faktörüyle “r=.55-.68 (p<.01)”, Kaygı alt faktörüyle “r=.18-.54 (p<.01)” ve Kişilerarası Duyarlık alt faktörüyle “r=.20-.60 (p<.01)” aralığında değişme gösteren istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler gözlenmiştir. Ölçeğin iç tutarlık katsayısının YŞÖ-KF3 alt ölçekleri için “.63-.80” arasında değiştiği görülmüştür. Üst sıra faktör analizi sonucu belirlenen şema alanlarının Cronbach Alpha iç tutarlık katsayıları ise “.53-.81” arasında değişmektedir. Bu araştırmada hasta grubunda ölçeğin Cronbach Alfa Güvenirlik katsayısı .96, karşılaştırma grubunda ise aynı şekilde .96 olarak bulunmuştur.

Referans : Soygüt, G., Karaosmanoğlu, A. ve Çakır, Z. (2009). Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Değerlendirilmesi: Young Şema Ölçeği Kısa Form-3'ün Psikometrik Özelliklerine İlişkin Bir İnceleme. Türk Psikiyatri Dergisi, 20 (1), 75-84.