Toronto Aleksitimi Ölçeği

Taylor ve arkadaşları (1985) tarafından geliştirilen TAÖ, aleksitimik özellikleri teorik bilgilere uygun biçimde ölçmek, cevaplardaki toplumsal istenirlik yanlılığını engellemek ve yüksek iç tutarlık sağlamak amaçları göz önünde bulundurularak geliştirilmiştir. Ölçek 26 maddeden oluşmaktadır ve her bir madde beş aralıklı Likert tipi ölçek üzerinde, 1 (kesinlikle uygun değil) ve 5 (kesinlikle uygun) şeklinde değerlendirilmektedir. Puanların artması aleksitimik eğilimin arttığını göstermektedir.

Taylor ve arkadaşlarının (1985) çalışmasında TAÖ’nün 4 alt boyuttan oluştuğu bulunmuştur.

Birinci alt boyut (TAÖ-1) kişinin duygularını ve bedensel duyumlarını ayırt edebilme ve tanıyabilmesiyle,

İkinci alt boyut (TAÖ-2) kendi iç yaşantılarından çok dış olaylara yönelik düşünmesiyle,

Üçüncü alt boyut (TAÖ-3) duygularını sözel olarak ifade edebilmesiyle,

Dördüncü alt boyut (TAÖ-4) ise hayal kurma yeteneğiyle ilgilidir.

Sözü edilen bu 4 boyut toplam varyansın % 31.8’ini açıklamaktadır. İlk faktörün toplam varyansın % 12.3’ünü (Cronbach’s α = .83), ikinci faktörün % 7.0’sini (Cronbach’s α= .72), üçüncü faktörün % 6.4’ünü (Cronbach’s α= .64) ve son faktörün de varyansın % 6.1’ini (Cronbach’s α = .69) açıkladığı rapor edilmektedir. Taylor ve arkadaşları (1985) TAÖ’yü geliştirme çalışmasında, ölçeğin toplam iç tutarlığını .79, iki-yarım-test güvenirliği .67 olarak açıklamışlardır. Yanısıra, ölçeğin test tekrar test güvenirlik katsayısı 1 haftalık zaman dilimi için .82, 5 haftalık zaman dilimi için ise .75 olarak bulunmuştur.

Ölçeğin dilimize çevirisi ve güvenirlik ve geçerlik çalışması Dereboy (1990, 1991) tarafından yapılmıştır. Türkçe TAÖ’nün iç güvenirlik katsayısı .65 ve test tekrar test güvenirliği .70 olarak belirtilmektedir (Okyayuz 1993).

Aleksitimi Testi, yaşadığınız deneyimleri aleksitimi açısından değerlendirmenize, aleksitimi düzeyinizi ölçmenize yardımcı olan bir ölçektir. Ölçek, ilgili maddeleri puanlama şeklinde kullanılıyor. Test maddelerini puanlamanız sonucunda elde ettiğiniz skor, bu ölçeğe göre, aleksitimi düzeyinizi belirlemektedir.

TAÖ, ilk formu 26 maddeli ve dört alt boyutlu yapıyla geliştirilmiştir. Ölçeğin ilk gözden geçirmesinde madde sayısı 23’e, alt boyut sayısı ikiye düşürülmüştür. Ölçeğin ikinci gözden geçirmesinde üçüncü form ise 20 maddeli üç faktörlü yapıyla düzenlenmiştir. Aleksitiminin, çocuklar ve ergenlerde ölçülmesine yönelik geliştirilmiş ölçekler de vardır. Çocuklar için Aleksitimi Gözlem Ölçeği, TAÖ’nün iki farklı çalışmada çocuklara uyarlanmış formları olan Çocuklar için Toronto Aleksitimi Ölçeği/Ölçekleri, Duygusal Farkındalık Testi ve bu testin yeniden düzenlenen gözden geçirilmiş formu bu grup için hazırlanmış testlerdir.

Ülkemizde yapılan bir çalışmada aleksitimi yapısı, primer ve sekonder özelliklerinin görünümü süreklik ve kategorik oluş özelliği üzerine literatür taranması ve tartışması yapılmış ve alek- sitimik yapının varlığının değerlendirilmesine izin vermesi amacıyla, Bagby ve arkadaşları tarafından geliştirilmiş olan 20 soruluk Toronto Aleksimi Ölçeği'nin (TAÖ) Türkçe uyarlamasının kesme puanının belirlenmesine çalışılmıştır. Yöntem: Bu çalışma Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastanesi Psikiyatri Polikliniği'ne ayaktan başvuran ardışık 100 poliklinik hastası ile yürütüldü. Katılımcılara 20 ve 26 maddelik TAÖ ölçeği ile birlikte sosyodemografik veri toplama formu uygulanmıştır. Bulgular: Katılımcıların 84'ü kadındı ve ortalama yaşları ise 26.41 ±1.15 olarak bulundu. TAÖ-26'da belirlenen "10" ve "11" puanına göre; TAÖ-20 için "51" puanının alt değer "59" puanının üst değer olarak alınması uygun görüldü. Sonuç: Aleksitimiklerin kaçmaması isteniyorsa "51" puanının alt değer olarak alınması; saf aleksitimik grupla çalışılmak isteniyorsa (TAÖ-26'da belirlenen "11" puanına göre), "59" puanının üst değer alınması uygun olacaktır.

Referanslar:

* Dereboy İF (1990) Aleksitimi Özbildirim Ölçeklerinin Psikometrik Özellikleri Üzerine Bir Çalışma (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi), Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi.

* Dereboy İF (1991) Aleksitimi: Bir Gözden Geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 1:(3)157-165.

* Okyayuz ÜH (1993) Toronto Aleksitimi Ölçeği ile Courtauld Duygu Kontrol Ölçeğinin Bir Türk Örnekleminde Kullanılabilirlik Koşullarının Araştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi, 4:18-23.