Ölçtüğü davranış/nitelik: Görsel algı gelişimi
Ölçek türü: Performans testi. Grup olarak da uygulanır.
Uygulama süresi: Zaman sınırlaması yoktur.
Kapsamı: 9 geometrik şekil bulunur.
1-7 yaş arası çocuklara uygulanır. Kolaydan zora doğru sıralanmış 9 şekilden ibarettir. İtemler her yaşın seviyesine göre düzenlenmiştir. Test uygulanırken zaman sınırlaması yapılmamaktadır. Çocuğun silgi kullanmasına izin verilmemektedir. Başarabildiği item çocuğun zihin yaşını verir. Bu test sonucuna dayanarak çocukta ortalama zekâ bölümü hesaplanır.
5-6 yaş çocukların görsel algı ve motor koordinasyon gelişimlerinin değerlendirilmesinde ülkemiz koşulları için güvenilir araçların geliştirilmesine duyulan ihtiyaçtan yola çıkılarak, Gesell Gelişim Figürleri’nin 5-6 yaş anasınıfı öğrencileri için güvenirlik ön çalışması yapılmasının amaçlandığı bir araştırmada, elde edilen bulgular doğrultusunda Gesell Gelişim Figürleri Testi’nin güvenilir bir araç olduğu belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda, hata türlerinin ortalama puanları incelendiğinde, bu yaş grubunun en sık yaptığı hata türünün şeklin bozulması hatası olduğu belirlenmiştir. İkinci en sık görülen hata türü birleştirme olurken, en az sıklıkta görülen hata türü döndürme hatasıdır. Örneklemin ilk dört şekli (daire, artı, üçgen ve kare) en az hata ile çizdikleri, son şekil olan dokuzuncu şekli (dikdörtgenler prizması) ise çizemedikleri gözlenmiştir. Örneklemin sağlıklı gelişen ve herhangi bir nörolojik ya da psikiyatrik tanı almamış olan bir grup olması nedeniyle bazı maddelerde gelişimsel olarak çok zorlandıkları maddeler dışında birleştirme hatası puanı almadığı yaşa göre başarmaları beklenen figürleri şekilde bozulma hatası yaparak çizseler bile şekli doğru algılayıp bütünleştirmede sorun yaşamadıkları düşünülmüştür. Yine gelişimsel olarak bazı figürlerde döndürme hatası yapmamaları bir şekli algılayıp zihninde canlandırma ve mekanda doğru konumlamaya ilişkin zorlukları olmadığı şeklinde yorumlanmıştır. Güvenirlik analizleri kapsamında öncelikle test-tekrar test güvenirlik analizleri gerçekleştirilmiştir. Gesell Gelişim Figürleri Testinden elde edilen toplam hata puanının birinci ve ikinci uygulama arasındaki ilişkilerinin incelendiği Korelasyon Analizi sonucunda Pearson Çarpım Momentler Korelasyon Katsayısı .80 olarak hesaplanmış ve .01 düzeyinde anlamlı sonuçlar elde edilmiştir. Benzer şekilde birinci ve ikinci uygulamadan elde edilen bulgular arasındaki ilişkilerin incelendiği analizlerde Gesell Gelişim Figürleri Testi alt bileşenleri olan şeklin bozulması, birleştirme ve döndürme hata türleri toplam puanları arasında da .01 düzeyinde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Bu sonuçlar, testin ölçümler arasında tutarlı sonuçlar verdiğini ve güvenilir olduğunu göstermektedir. Yapılan iç tutarlılık analizleri sonucunda ise Cronbach Alfa katsayıları .44 olarak hesaplanmıştır. Analiz sonuçlarında, Gesell Gelişim Figürleri arasından 8. figür olan parçalı dikdörtgen şekli birleştirme hata puanı maddesinin çıkarılmasıyla ölçeğin toplam iç tutarlılık katsayısının yükseldiği görülmüştür, bu doğrultuda anaokulu örnekleminde bu figüre ait birleştirme hata türünün ayırt ediciliği yüksek bir puan türü olduğunu söylemek mümkündür. Elde edilen bu değerin, testte yer alan bazı figürlerin çocukların yaş grubundan beklenilenin üzerinde görsel motor becerileri gerektirdiğinin bir göstergesi olduğunu düşündürmüştür.
Çocukların zihinsel gelişme düzeylerini ölçmek üzere, Arnold Gesell tarafından düzenlenmiş olan Gesell Gelişim Testi, fizik obje ve mekan ilişkilerinin kavranmasına bağlı olarak, çocukların gelişim basamakları çerçevesinde ele alınıp değerlendirilmesini öngörür. Gesell Gelişim Figürleri, Arnold Gesell tarafından sekiz geometrik şekilden oluşturulmuştur. Daha sonra Goldber ve Shiffman tarafından “Grek Haçı” eklenerek dokuz figürlü bir test haline getirilmiştir. Ülkemizde Gesell Gelişim Figürleri’ nin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları halen devam etmektedir (Erden, 2005). Klinik uygulamada kullanılmak üzere yeniden düzenlenen ve bütün figürlerin yan yana yer aldığı A4 boyutundaki bir kağıt çocuğun önüne konur ve çocuktan her şeklin altına gördüğünün aynısını çizmesi istenir. Gesell Gelişim Figürleri’nin puanlamasında Koppitz’in Bender Gestalt Görsel Motor Algı Testi’nden esinlenilerek bir dizi çalışmayla belirlenen hata puanları kullanılmaktadır. Figürler şeklin bozulması, birleştirme, döndürme alanlarında her hata için 1 puan alır. Bütün şekillerden alınan hata puanlarının toplamı bu araştırmada kullanılan Gese ll toplam hata puanını oluşturmaktadır. Ayrıca her figür için şeklin bozulması, birleştirme ve döndürme hatalarının ayrı ayrı toplanmasıyla alt bileşenlere yönelik puanlar da elde edilmektedir.
* Cantez ve Girgin, 1993, Erden, 2005, Türköz ve Erden, 2005, Taşçı ve Erden, 2005, Özkök, 2010.