Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi
Tütün ve tütün ürünü kullanım bağımlılığı yaklaşık 10 farklı bağımlılık yapıcı madde grubundan biridir (alkol, kafein, kannabis, hallusinojenler, inhalenler, opioidlar, sedatifler, hipnotikler, anksiyolitikler, stimulanlar, tütün vs.). Alındıklarında beyin ödül sistemini aktive ederek bağımlılık oluşmasına neden olurlar. Bilişsel, davranışsal ve fizyolojik semptomların olduğu bağımlılık durumunda kişiler sorun yaşamalarına rağmen madde kullanımına devam etmektedirler. Bağımlılık tedavi edilmesi gereken bir sağlık sorunudur. Tedavisi zordur fakat imkansız değildir. Deneyimli ve yetkili merkezlerde yapılması gerekmektedir. Tedavilerde doğru yaklaşımlar için hastaların bağımlılık düzeylerinin belirlenmesi yararlıdır. Tütün veya tütün ürünü kullanım bağımlılığında bağımlılıktan sorumlu maddenin NİKOTİN olduğu bilinmektedir.
Sigara içme alışkanlığı günümüzde en önemli toplumsal sağlık sorunlarından birisidir. "Küresel Yetişkin Tütün Araştırmaları" sonuçlarına göre ülke genelindeki sigara kullanma oranı 15 ve üzeri yaştaki yetişkinlerde %27 (erkeklerde %41.5) olarak bulunmuştur. Sigara ülkemizde önlenebilir mortalite ve morbidite nedenleri arasında özellikle erkeklerde ilk sıralarda yer almaktadır. Tütün kullanımının önlenmesi ile önlenebilecek ölümler tüm ölümlerin .7’sini oluşturmaktadır. Erkeklerde bu oran daha da yüksek olup % 22.7’ye yükselmektedir. Sigara içen kişilerin önemli bir bölümü (yaklaşık üçte ikisi) sigarayı bırakmak istedikleri halde, nikotin bağımlılığı nedeni ile sigarayı bırakamamaktadırlar. Ülkemizde sigara bırakma oranı ise iki ayrı çalışmada %9.4 ve %9.9 olarak rapor edilmiştir. Sigara bırakmanın zorluğunun, nikotinin psikofarmakolojik etkilerinin yanı sıra genetik ve çevresel faktörlerden kaynaklandığı varsayılmaktadır. Bırakmak isteyenlerde bağımlılık düzeyinin tespiti tedavinin seçimi ve bırakma başarısı açısından önem taşımaktadır. Sigara bağımlılığının değerlendirilmesinde en sık kullanılan test Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi’dir (FBNT). İlk kez 1978’de Fagerström, Fagerström Tolerans Testi'ni önermiştir. Bu test 1991’de Heatherton ve ark. tarafından yeniden ele alınmış ve FBNT ortaya çıkmıştır. Testin Türkçe geçerliliği Uysal ve ark. tarafından yapılmış ve orta derecede güvenilir bulunmuştur ve dikkat edilmesi gereken sorulara dikkat çekilmiştir. FBNT’nin sigara içme ve tedavi sonucunu değerlendirmede etkili olduğunu bildiren çalışmalar olduğu gibi orta düzeyin üstündeki nikotin bağımlılığı dereceleri arasında ayırt edici olmadığını bildiren çalışmalar da bildirilmiştir.
Sigara bağımlılığının değerlendirilmesinde en sık kullanılan test, Fagerström nikotin bağımlılık testidir. Karl O. Fagerstörm tarafından nikotine olan fiziksel bağımlılığın düzeyini saptamak amacıyla geliştirilmiştir. Fagerström nikotin bağımlılık testi, 6 sorudan oluşmaktadır. Bu 6 soruya velilen cevaplar doğrultusunda alınan puanlar toplanır ve bağımlılık düzeyi hesaplanır.
