Anksiyete türü bir rahatsızlık olan obsesif-kompülsif bozukluk (OKB) takıntı hastalığı, insanları tekrarlanan düşünce ve davranışlar döngüsüne hapsederek kısıtlayan bir hastalıktır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?
Obsesif kompulsif bozukluk, kişide mantıklı gelmese bile kontrol edemediği düşüncelere neden olan, oluşan takıntıyı gidermek için bazı hareketleri tekrar tekrar yapma ihtiyacı hissettiren bir psikolojik hastalıktır. Tekrarlayan düşünce ve davranışlara neden olur, hastanın durumuna göre ilaç veya terapi ile tedavisi gerçekleştirilebilir. Günlük hayatın işleyişini bozacak seviyedeki takıntılar ve endişeli düşünceler rahatsızlığın belirtilerinden olabilir. Çocukluk çağlarında da görülebilen obsesif kompulsif bozukluk, bazı vakalarda ağır belirtilerle sürebilir. OKB genellikle 7-12 yaşlarında başlamaktadır.
Obsesif kompulsif bozukluk görülen hastalar istem dışı oluşan, zihinlerini meşgul eden ve kaygı veren düşünceler yüzünden sürekli korku hissederler. Bu kişiler kaygı verici düşüncelerden kurtulmak için kapı kilitlemek, el yıkamak gibi rutin davranışlarını tekrar tekrar kontrol eder. Obsesif kompulsif bozukluğu olan bireyler zihinlerini kurcalayan bu düşüncelere göre hareket etmediğinde takıntı bozukluğu daha kötüleşebilir. Kişi saplantıları yüzünden sorumluluklarını yerine getiremez ve yaşam kalitesi bozulur. En fazla rastlanan obsesif kompulsif bozukluk, kontrol kompulsiyonu ve kuşku obsesyonudur.
OKB (Obsesif Kompülsif Bozukluk) Belirtileri Nelerdir?
Yaygın obsesyon belirtileri:
- Pislik veya mikrop bulaşmasından korkma
- Başkasına zarar vermekten korkma
- Hata yapmaktan korkma
- Rezil olmaktan veya sosyal açıdan kabul edilemez bir şekilde davranmaktan korkma
- Şeytanca veya günahkar düşünmekten korkma
- Düzen, simetri, kusursuzluk ihtiyacı
- Aşırı kuşku ve sürekli güvence ihtiyacı
Yaygın kompülsiyon belirtileri:
- Tekrar tekrar yıkanma, duş alma veya ellerini yıkama
- El sıkışmayı veya kapı tokmağına dokunmayı reddetme
- Kilit, ocak gibi şeyleri sürekli kontrol etme
- Rutin işleri yaparken içinden veya yüksek sesle sürekli sayı sayma
- Sürekli bir şeyleri belli bir biçimde düzenleme
- Belirli bir sıraya göre yemek yeme
- Genellikle rahatsız edici olan, akıldan çıkmayan ve uykuyu bölen kelimelere, görüntülere veya düşüncelere takılıp kalma
- Belirli kelimeleri, cümleleri veya duaları tekrarlama
- İşleri belirli bir sayıda yapma ihtiyacı
- Değeri olmayan şeyleri toplama veya biriktirme
OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Nedenleri
Nedeni tam olarak anlaşılmamış olsa da, araştırmalar biyolojik ve çevresel faktörlerin OKB ile ilişkili olabileceğini göstermiştir. Obsesif Kompülsif Bozukluk (OKB) tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır. Tedavi öncesi mevcut durumun çevresel faktörlerden mi kaynaklandığı yoksa biyolojik genetik faktörlerden mi kaynaklandığını tespit etmek gerekir.
Çevresel faktörler: Bazı çevresel stres yaratıcı faktörler OKB’yi tetikleyebilir. Belirli çevresel faktörler ise kişide var olan bu rahatsızlığı kötüleştirebilir. Bunlar;
- Taciz
- Yaşamsal değişiklikler
- Hastalık
- Sevilen birinin ölmesi
- İş veya okulla ilgili değişiklikler veya problemler
- İlişkiyle ilgili kaygılar
OKB (Obsesif Kompülsif Bozukluk) Ne Kadar Yaygındır?
OKB ABD’ de 3.3 milyon yetişkini ve 1 milyon çocuk ve genci etkilemektedir. Rahatsızlık ilk olarak çocuklukta, gençlikte ve yetişkinliğin ilk yıllarında ortaya çıkar. Irk ve sosyoekonomik alt yapı fark etmeden tüm kadın ve erkeklerde eşit oranda görülür.
OKB (Obsesif Kompülsif Bozukluk) Teşhisi Nasıl Konur?
OKB için laboratuvar testi yapılmaz. Doktor hastanın ritüellere ayırdığı zaman da dahil olmak üzere hastanın belirtilerini değerlendirerek teşhisini koyar.
OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Tedavisi
OKB kendi kendine geçmez, bu yüzden tedavi edilmesi önemlidir. En iyi tedavi yöntemi ilaç ve bilişsel davranış terapisidir.
Bilişsel davranış terapisi: Bilişsel davranış terapisinin hedefi, obsesif-kompülsif bozukluğu olanların ritüellerini gerçekleştirmeden korkularıyla yüz yüze gelmelerini ve anksiyetenin azaltılmasını sağlamaktır. Bu terapi obsesif-kompülsif bozukluğu olanlarda sıkça görülen abartılmış veya felaketler içeren düşünceleri azaltmaya da odaklanılır.
OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) İlaçları
Trisiklik antidepresanlar, selektif serotonin geri alım inhibitörleri OKB tedavisinde yardımcı olabilir. Hastaların ilaç ve bilişsel davranış terapisine cevap vermedikleri şiddetli vakalarda Eloktrokonvulsif Terapi (EKT) veya beyin cerrahisi kullanılabilir. EKT esnasında hastanın başına elektrotlar takılır ve beyne nöbete sebep olan bir dizi elektrik şoku verilir, bu nöbetler beyinde nörotransmitterlerin salınmasına sebep olur.
Sürekli tedavi sonucunda hastalar normal veya normale yakın yaşam sürerler. Erken teşhis her zaman tedavi süresini azaltır.
OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Tedavisi Ne Kadar Sürer?
OKB tedavisi, ilaç tedavisi uygulanan hastalarda iyileşme yönündeki ilk etkiler 15-20 gün içinde görülmeye başlamakla beraber anlamlı klinik yanıt için gereken süre 8-12 haftayı bulabilir. Antidepresan ilaç ile tedavi gören hastalarda yaklaşık 1-2 yıl ilaç kullanımı ve destekleyecek terapiler ile tedavi başarıya ulaşmaktadır.
OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Tedavisinde Son Gelişmeler
Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından 2013 yılında hazırlanan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı’nda, obsesif kompulsif bozukluk, “kaygı bozukluğu” başlığı altından çıkarılarak “Obsesif Kompulsif Bozukluklar” adıyla yeni bir kategori olarak sunuldu. OKB, beyin görüntüleme, genetik ve tedaviye cevap açılarından kaygı bozukluğuna benzerlik gösterse de OKB’de temel yapı taşı kaygı değildir. Bu sebeple OKB aynı başlık altında sunulmamaktadır.
OKB tedavi edilirken kullanılan SSRI tipi ilaçlar için kullanım süresi 6-12 ay olarak raporlanmıştır. 6-12 aydan önce ilaç kullanımı azaltmanın ise hastalığın yineleme riskini artırdığı gözlemlenmiştir.
Obsesif kompulsif bozukluğu ağır geçiren ve tedaviye karşı direnç gösteren hastalara nöromodülasyon terapisi önerilebilir. Nöromodülasyon terapilerinde, beynin hastalıktan etkilenen ve anormallik gösteren bölümüne cerrahi müdahalede bulunulur. Hedef bölgede elektriksel uyarım sağlamak için elektrotlar yerleştirilir. Cerrahi müdahale uygulanmayan nöromodülasyon yöntemleri de vardır ve OKB tedavisi için uygulanmaktadır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Testi
Obsesif kompulsif bozukluk testi, obsesyon ve kompulsiyon belirtilerinin şiddetini değerlendirmek üzere geliştirilmiştir, puanlaması bir uzman tarafından değerlendirilmelidir. Kişilerin davranışlarını gözlemlemeyi sağlayan obsesif kompulsif bozukluk testi, rahatsızlığı teşhis etmede yardımcı olur. Obsesif kompulsif bozukluk testi sonrasında klinik uzman tarafından kişiye en uygun olan tedavi yöntemi seçilir.
Maudsley Obsesif Kompulsif Testi için Tıklayınız
