Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, dikkati toplayamama, bir plana uymakta zorlanma, sabit duramama gibi durumlarla kendini gösteren bir hastalıktır. Genetik, gebelik, çevre etkisi ve beyine alınan hasarlar gibi birçok sebepten dolayı ortaya çıkan bu hastalık, beraberinde özgüven eksikliği de oluşmasına da sebep olabilir. Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun öncelikle ilaç tedavisi başta olmak üzere birçok tedavi yolu mevcuttur. Bir uzman eşliğinde hastada görülen belirtilere göre izlenecek tedavi yoluyla olumlu bir sonuç alınması beklenir. Bu sonucun alınma süresi kişiden kişiye göre değişmektedir. Kimi hastalarda tedavi 1 yılda da sonuç verebilirken bazı hastalarda bu süre daha da uzayabilmektedir.
Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?
Herhangi bir şey üzerinde dikkat toparlayamama ve bir plan üzerinden hareket edememe ve bunlara bağlı olarak özgüven eksikliği ile yetersiz hissetme gibi hisler oluşmasına sebep olan hastalığa erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu denmektedir. Nöropsikiyatrik bir bozukluk olan DEHB, genellikle çocukluk çağında başlayıp kişinin tüm hayatına etki edebilmektedir.
Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Neden Olur?
Genetik:
DEHB en çok kalıtsal yolla kişiye geçmektedir. Anne babada ya da başka aile büyüklüklerinde bulunan bu hastalık, doğacak diğer çocuklara da geçebilir.
Gebelik:
Gebelik sürecinde kullanılan alkol ve sigara gibi ürünler DEHB oluşmasına sebep olabilir. Bununla birlikte bu dönemde meydana gelen enfeksiyonlar da sebep olabilir.
Doğum:
Erken ya da zor doğum DEHB’e sebep olurken doğum esnasında oluşan oksijen yetersizliği ve doğum sonrasında ortaya çıkan sarılığın uzaması da sebep olmaktadır.
Çevre: Kurşun ve kurşun içeren malzemelerin de hiperaktiviteye sebep olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda kimyasal zehir içeren maddelere maruz kalmak da DEHB oluşumunun sebepleri arasında yer almaktadır.
Beyin Hasarları:
Beynin aldığı çeşitli darbeler sonucunda DEHB ortaya çıktığı gözlemlenmiştir.
Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Belirtileri
Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişilerde aşağıdaki belirtiler görülür.
- Normal hayatında dahi detaylara dikkat etmekte zorlanır ve hata yapar
- Bir şeye odaklandığında dikkatini o odağa vermekte zorluk ve sıkıntı yaşar
- Bir konudan bahsedildiğinde o konuyu dinlemiyor ve ilgilenemiyor
- İş yerinde verilen bir görevi sürdürmekte ve o görevi izlemede güçlük çeker çoğunlukla başarısızlığa uğrar.
- Özel hayatında ve iş hayatında organizasyon yapmakta zorlanır.
- Özel hayatında ve iş hayatında odaklanması ve yoğun düşünmesi gereken işlerden sürekli kaçma halindedir.
- Bir yere koyduğu eşyayı bulmakta zorlanır ve çoğu zaman kaybeder.
- Bir konuya odaklanmaya çalışırken çok hızlı bir şekilde dikkati dağılır.
- Rutininde olan işlerini aksatır ve unutur.
Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Yaşayanların En Belirgin Özellikleri Nelerdir?
Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişi sürekli fikir değiştirir, anlık olarak durumla bağlantısız şekilde bir mutlu bir huzursuz olur veya verdiği karardan vazgeçer. Hastalığa sahip kişilerin duygu durumlarında da değişkenlik görülebilir. Örnek verecek olursak kişi başladığı bir işi bitirmeden, başka işe geçebilmekte. Erişkinlerde çabuk sıkılma ve işin devamını getirememe en belirgin özellikler arasındadır.
Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Kişi Nasıl Hisseder?
Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda hastalıkla alakalı hastalarımızın tanımları vardır. Örnek verecek olursak bir hastamız ‘’Beynim çok hızlı dönen bir atlıkarıncaya benziyor.” demişti. Bir hastamız ise ‘’O kadar konudan konuya geçiyorum ki sanki bilgisayarımda bir sürü sekme açık duruyor gibi.” Bu beyinde de bu şekilde olmaktadır. Beyin konudan konuya geçtiğinden hasta bir konuya odaklamaz ve sonunu getiremez. Bu durum kişide aile ve iş yaşamında ciddi sorunlar oluşturmaktadır.
DEHB Olan Kişiye Nasıl Davranılmalıdır?
Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişilere baktığımızda dikkat eksikliği ve hiparaktivitenin iki ana belirti kümesinin olduğunu görürüz.
Biri dikkat eksikliği, diğeri hiperaktivite ve dürtüsellik dediğimiz kısımdır.
Dürtüsellikle beraber davranım sorunları ortaya çıkmaktadır. Bu durum zamanla klasik öfke probleminden çıkıp suç, ceza, trafik canavarlığı gibi durumlar ortaya çıkabilmektedir. Kişinin bu durumu çok iyi yönetmesi gerekir yoksa bu noktada davranım problemleri yaşanması olasıdır. Bu her hastada olacak bir durum değildir. Sadece süreç iyi yönetilmezse ortaya çıkmaktadır.
Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Tedavisi
DEHB tedavisi için öncelikli tedavi tercihi ilaç tedavisidir. İlaç tedavisi uygulanırken kişinin hem tıbbi hem de ruhsal belirtileri incelenmeli ve dikkate alınmalıdır. İlaç tedavisi ile birlikte bu alanda uzman psikologlar tarafından bilişsel davranışçı anlayıştaki psikoterapiler uygulanması tedavinin olumlu yönde seyretmesine oldukça destek olur. Bununla birlikte hastanın yakın olduğu kişilerin bilgilendirilmesi yoluyla ya da DEHB’e sahip diğer kişiler ile bir araya getirilmesi yoluyla sosyal destek sağlanabilir.
DEHB İlaçları Tedavide Sonuç Verir Mi?
DEHB, nöropsikiyatrik bir bozukluk olması sebebiyle ilaç kullanımı olmadan yapılan bir tedavi yeterli olmamaktadır. İlaç tedavi için en etkili yöntemdir ve ilaca ek olarak eklenecek diğer yöntemler ilacın etkinliğini daha da arttırmaktadır.
DEHB Testi
DEHB testi, yetişkinlerin gün içindeki davranış biçimlerini, hissettiklerini öğrenmeye yönelik sorulardan oluşur. Soruların “asla, nadiren, bazen, sık, çok sık” yanıtları ile cevaplanması beklenir. Eğer testi cevaplayacak kişi o esnalarda genel ruh halinden daha farklı durumdaysa, testi genel ruh haline ve davranışlarına göre cevaplamalıdır. DEHB testi soruları örnekleri:
- “Hızla çok heyecanlanıp hızla sakinleşebilirim.”
- “Dengesiz bir ruh halim vardır.”
- “Üzerine çalıştığım bir işi tamamlamakta zorlanırım.”
- “Hareket etmek, oturmaktan daha rahattır.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Testi
