Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, dikkati toplayamama, bir plana uymakta zorlanma, sabit duramama gibi durumlarla kendini gösteren bir hastalıktır. Genetik, gebelik, çevre etkisi ve beyine alınan hasarlar gibi birçok sebepten dolayı ortaya çıkan bu hastalık, beraberinde özgüven eksikliği de oluşmasına da sebep olabilir. Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun öncelikle ilaç tedavisi başta olmak üzere birçok tedavi yolu mevcuttur. Bir uzman eşliğinde hastada görülen belirtilere göre izlenecek tedavi yoluyla olumlu bir sonuç alınması beklenir. Bu sonucun alınma süresi kişiden kişiye göre değişmektedir. Kimi hastalarda tedavi 1 yılda da sonuç verebilirken bazı hastalarda bu süre daha da uzayabilmektedir.

İçindekiler

Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?

Herhangi bir şey üzerinde dikkat toparlayamama ve bir plan üzerinden hareket edememe ve bunlara bağlı olarak özgüven eksikliği ile yetersiz hissetme gibi hisler oluşmasına sebep olan hastalığa erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu denmektedir. Nöropsikiyatrik bir bozukluk olan DEHB, genellikle çocukluk çağında başlayıp kişinin tüm hayatına etki edebilmektedir.

Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Neden Olur?

Genetik:

DEHB en çok kalıtsal yolla kişiye geçmektedir. Anne babada ya da başka aile büyüklüklerinde bulunan bu hastalık, doğacak diğer çocuklara da geçebilir.

Gebelik:

Gebelik sürecinde kullanılan alkol ve sigara gibi ürünler DEHB oluşmasına sebep olabilir. Bununla birlikte bu dönemde meydana gelen enfeksiyonlar da sebep olabilir.

Doğum:

Erken ya da zor doğum DEHB’e sebep olurken doğum esnasında oluşan oksijen yetersizliği ve doğum sonrasında ortaya çıkan sarılığın uzaması da sebep olmaktadır.
Çevre: Kurşun ve kurşun içeren malzemelerin de hiperaktiviteye sebep olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda kimyasal zehir içeren maddelere maruz kalmak da DEHB oluşumunun sebepleri arasında yer almaktadır.

Beyin Hasarları:

Beynin aldığı çeşitli darbeler sonucunda DEHB ortaya çıktığı gözlemlenmiştir.

Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Belirtileri

Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişilerde aşağıdaki belirtiler görülür.
Normal hayatında dahi detaylara dikkat etmekte zorlanır ve hata yapar
Bir şeye odaklandığında dikkatini o odağa vermekte zorluk ve sıkıntı yaşar
Bir konudan bahsedildiğinde o konuyu dinlemiyor ve ilgilenemiyor
İş yerinde verilen bir görevi sürdürmekte ve o görevi izlemede güçlük çeker çoğunlukla başarısızlığa uğrar.
Özel hayatında ve iş hayatında organizasyon yapmakta zorlanır.
Özel hayatında ve iş hayatında odaklanması ve yoğun düşünmesi gereken işlerden sürekli kaçma halindedir.
Bir yere koyduğu eşyayı bulmakta zorlanır ve çoğu zaman kaybeder.
Bir konuya odaklanmaya çalışırken çok hızlı bir şekilde dikkati dağılır.
Rutininde olan işlerini aksatır ve unutur.

Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Yaşayanların En Belirgin Özellikleri Nelerdir?

Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişi sürekli fikir değiştirir, anlık olarak durumla bağlantısız şekilde bir mutlu bir huzursuz olur veya verdiği karardan vazgeçer. Hastalığa sahip kişilerin duygu durumlarında da değişkenlik görülebilir. Örnek verecek olursak kişi başladığı bir işi bitirmeden, başka işe geçebilmekte. Erişkinlerde çabuk sıkılma ve işin devamını getirememe en belirgin özellikler arasındadır.

Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Kişi Nasıl Hisseder?

Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda hastalıkla alakalı hastalarımızın tanımları vardır. Örnek verecek olursak bir hastamız ‘’Beynim çok hızlı dönen bir atlıkarıncaya benziyor.” demişti. Bir hastamız ise ‘’O kadar konudan konuya geçiyorum ki sanki bilgisayarımda bir sürü sekme açık duruyor gibi.” Bu beyinde de bu şekilde olmaktadır. Beyin konudan konuya geçtiğinden hasta bir konuya odaklamaz ve sonunu getiremez. Bu durum kişide aile ve iş yaşamında ciddi sorunlar oluşturmaktadır.

DEHB Olan Kişiye Nasıl Davranılmalıdır?

Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişilere baktığımızda dikkat eksikliği ve hiparaktivitenin iki ana belirti kümesinin olduğunu görürüz.

Biri dikkat eksikliği, diğeri hiperaktivite ve dürtüsellik dediğimiz kısımdır.

Dürtüsellikle beraber davranım sorunları ortaya çıkmaktadır. Bu durum zamanla klasik öfke probleminden çıkıp suç, ceza, trafik canavarlığı gibi durumlar ortaya çıkabilmektedir. Kişinin bu durumu çok iyi yönetmesi gerekir yoksa bu noktada davranım problemleri yaşanması olasıdır. Bu her hastada olacak bir durum değildir. Sadece süreç iyi yönetilmezse ortaya çıkmaktadır.

Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Tedavisi

DEHB tedavisi için öncelikli tedavi tercihi ilaç tedavisidir. İlaç tedavisi uygulanırken kişinin hem tıbbi hem de ruhsal belirtileri incelenmeli ve dikkate alınmalıdır. İlaç tedavisi ile birlikte bu alanda uzman psikologlar tarafından bilişsel davranışçı anlayıştaki psikoterapiler uygulanması tedavinin olumlu yönde seyretmesine oldukça destek olur. Bununla birlikte hastanın yakın olduğu kişilerin bilgilendirilmesi yoluyla ya da DEHB’e sahip diğer kişiler ile bir araya getirilmesi yoluyla sosyal destek sağlanabilir.

DEHB İlaçları Tedavide Sonuç Verir Mi?

DEHB, nöropsikiyatrik bir bozukluk olması sebebiyle ilaç kullanımı olmadan yapılan bir tedavi yeterli olmamaktadır. İlaç tedavi için en etkili yöntemdir ve ilaca ek olarak eklenecek diğer yöntemler ilacın etkinliğini daha da arttırmaktadır.

DEHB Testi

DEHB testi, yetişkinlerin gün içindeki davranış biçimlerini, hissettiklerini öğrenmeye yönelik sorulardan oluşur. Soruların “asla, nadiren, bazen, sık, çok sık” yanıtları ile cevaplanması beklenir. Eğer testi cevaplayacak kişi o esnalarda genel ruh halinden daha farklı durumdaysa, testi genel ruh haline ve davranışlarına göre cevaplamalıdır. DEHB testi soruları örnekleri:

“Hızla çok heyecanlanıp hızla sakinleşebilirim.”
“Dengesiz bir ruh halim vardır.”
“Üzerine çalıştığım bir işi tamamlamakta zorlanırım.”
“Hareket etmek, oturmaktan daha rahattır.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Testi

DEHB Ne Demek?

Açılımı dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan DEHB; herhangi bir iş üzerinde odaklanamama, uzun süre sabit duramama gibi durumlarla ortaya çıkan hastalığa verilen isimdir.

DEHB Tedavisi Ne Kadar Sürer?

DEHB tedavisi süresinde tedavinin ne kadar süre sonrasında sonlanacağı, kişiden kişiye göre değişmektedir. Bazı hastalarda tedavi bir yıl gibi bir sürede sonuçlanabilirken bazı hastalarda bu süre daha uzun yılları bulabilmektedir.

Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Yaşayanlar İş Yaşamında Başarılı Olabilirler Mi?

Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişiler iyi yönetici olur veya başarılı olamaz diyemeyiz ancak işleri organize etmekte ciddi zorluklar yaşarlar ve bu nedenle sıkıntılarla karşılaşırlar. Başarısızlık yaşadıklarında ya da bir işi başaramadıklarında da öfkelerini kontrol edemezler.

Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Yaşayanlar Aile İçinde Ne Gibi Sorunlar Yaşar?

Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişilerde eş sorunu ana başvuru kaynaklarının başında gelmektedir. Bize ‘’Eşim beni dinlemiyor gibi geliyor’’ diyenler oluyor. Hastalar kişiyle göz teması kurmakta ve buna devam etmekte zorluk yaşarlar. Sevgi ile beraber anlık öfkeler de yaşamaktadırlar. Aile bireyleri bizlere ‘Eşime şunu yap diyorum yapmıyor’ diyorlar. Aslında yapmıyor değil, hasta bunu ya unutuyor ya da yapamıyor.

Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Çocuklarda Ve Erişkinlerde Hangi Sıklıkla Görülüyor?

Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu %4 civarındadır. Çocuklarda yaygınlık %5 civarındadır. Ancak erişkinlerde daha yeni bir tanı olduğu için bilimsel çalışmalar yeni başlamıştır. Yıllar geçtikçe bu oran özellikle erişkinlerde bana artacak gibi gelmektedir.

Çocukluk Döneminde Çözümlenmeyen DEHB Erişkinlik Döneminde Devam Edebilir Mi?

Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu çocukluktan süregelen bir durumdur. Çözümlenmemiş ve anlaşılmamış bir rahatsızlık erişkinliğe de ilerlemektedir. Bunu erişkinlik döneminde anlamak biraz daha zordur. Çocuklukta hiperaktivite belirtileri varken, erişkinlikte dikkat eksikliği ön plana çıkmaktadır. Hastanın duygu durumunda iniş ve çıkış, özgüvende azalma görülmektedir. Hasta sürekli sen yapamazsın, sen beceremezsin sözleriyle suçlanır. Bu ilerleyen dönemde depresyona da neden olmaktadır. Yaşananların hastalığın bir parçası olduğunu ve kişinin bu yüzden bu sebeple davrandığını anlamalıyız. Önce empati kurmak sonra ise eleştirmekten vazgeçmemiz gerekmektedir.

Hiperaktif Olanlarda Öfke Atakları Olur Mu?

Erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişilerde öfke patlamaları olmaktadır ve bu çok sık gördüğümüz bir durumdur. Hatta bu durum hastaların bize başvurmalarının en sık nedenlerinden birisidir. Kişide ani ve birden çıkışlar görebiliyoruz. Tahammül güçleri ise zamanla çok azalmaktadır. Bir hastamız sırf bankada beklememek için az müşterisi olan bir banka seçmiş. Sabırsızlık daha sonraki süreçte öfkeye dönüşüyor ve bu aile içinde tükenmişlik yaratıyor. Bununla birlikte ilişki sorunları ortaya çıkıyor.

Güncelleme Tarihi: 07 Mart 2023

Yayınlama Tarihi: 28 Aralık 2019

Kategori: Erişkin Psikiyatri

Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.