Eş bağımlılık, bağımlı olan kişi için karşılıksız olan bir terim olup daha çok bağımlılığı farkında olmadan davranış ve tutumlarıyla destekleyen aile ve yakınlar için kullanılan bir tanımlamadır. Bağımlılığı bir hastalık olarak görmeyen aile ve kişinin yakın çevresi bu durumu kabul etmeyebilirler. Eş bağımlılık tedavi edilmediğinde kişide depresyon, distimik bozukluklar (uzun süreler üzüntü, içe kapanıklık, melankoli) görülür. Bu süreç uzadıkça ailede dengeler bozulur ve kural koyucu bağımlı birey olur. Bağımlı, ailenin bu durumunu sonuna kadar kendi çıkarları için kullanmaya hazır hale gelebilir ve bu durum aile için patolojik bir sürece dönüşür.
Eş Bağımlılık Nedir, Belirtileri Nelerdir?
Eş bağımlılık; kişinin kendi istekleri tamamen ortadan kalkması ve bağımlı olarak karşısındaki kişiyi tatmin etme yoluna girmesi durumudur. Kişi bu şekilde sorumluluklarını başkalarına devreder. Bu durumda kişi kendisi için değil karşısındaki kişinin mutluluğu ve huzuru için sürekli bir çaba içerisine girmektedir. Psikolojik bir beyin hastalığı olarak tanımlanan eş bağımlılık, yalnızca bağımlı olan bireyi değil çevresini, günlük yaşamını etkileyen önemli bir hastalıktır. Bağımlılık ilgili kişiyi ne kadar rahatsız etse de ailesi ve yakınlarını da o kadar rahatsız eder. Kişi kendindeki değişimin zararlarını fark edemiyor, ya da fark etmek istemeyebilir. Bu süreci dışarıdan izleyen ebeveynler, kişide gözlemlenen değişimin farkına varabilirler. Buna karşın alkol ve madde bağımlılığı nedenleri arasında gelişen bir faktör de bağımlı kişinin aile yaşamı ve aile dinamikleri olabilmektedir. Eş bağımlı olarak görülen bireylerle karakterize olan özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz;
- Kendini suçlu hissetmek
- Kendi hayatından ödün vermek
- Günlük hayattaki alışkanlıklarını eşinin yanında bulunmak için yapmamak
- Sosyal ve kendi yaşantısını kısıtlamaya başlamak
- Karşısındaki insanın ihtiyaçları için kendisini zorunlu hissetmesi
- Sevgisi ve merhametiyle insanları kurtarma isteği
- Çabaları kabul edilmediğinde veya görülmediğinde aşırı kırgınlık
- İlişkilerinin bitmemesi veya devam etmesi için sağlıksız şekilde bağlılık
- Bağımsız karar vermede güçlük çekme
- Başka kişilerin dediklerini aşırı önemseme
- Güven eksikliği
- Duyguları tanıyamama
- İnsanları kontrol altına almak için zorlayıcı davranış
- Sürekli onaylanma isteği
Eş bağımlılık genellikle alkol, madde veya davranışsal bağımlılığa maruz kalmış kişinin eşi, anne ve babası, kardeşi, arkadaşı veya arkadaşlarını etkileyebilir. Genellikle bireyin kişinin bakımı ve mutluluğu için kendi ihtiyaçlarını feda etmesidir.
Eş Bağımlılık Nasıl Tedavi Edilir?
Eş bağımlılık tedavi edilmediğinde kişide depresyon, distimik bozukluklar görülür. Eş bağımlılık rahatsızlığını olan kişi, alkolik olan eşine alkol bulma yoluna girebilir veya bir anne madde kullanan çocuğunun kullanmasına mazeretler bulabilir. Bu sağlıksız ilişkide eş bağımlılığı olan kişi yaptığı işin doğru olduğuna inanır. Eş bağımlı olan bireyler için, karşısındaki insanın ihtiyaçlarını yapmak zorunlu hale gelir ve kendisini sorumlu hisseder.
Bu kişiler; eşlerini kırmamaya, üzmemeye dikkat ederler ve genellikle her konuda alttan alan taraf olurlar. Eşlerinde alkol kullanımı söz konusu olduğunda sadece kendilerini suçlarlar. Eş bağımlılıkta kişi, eşinin tekrardan alkol kullanmaması için kalabalık ortamlarda bulunmamaya çalışırlar. Bu şekilde kendisini ve eşini sosyal çevreden uzaklaştırmaktadır. Bu durum genellikle kişinin çocukluk dönemi ile alakalı bir durumdur. Eş bağımlı kişi ve ailesi için pek çok davranış değişimi gerekebilir. Ailenin gelişimine engel olan her davranış durdurulmalıdır. Eş bağımlı olan kişi, duygularını ve ihtiyaçlarını görmeli ve kabul etmelidir. Bu durumda “hayır” demeyi ve kendine güvenmeyi öğrenmesi gereklidir.
