Metamfetamin, güçlü bağımlılık etkisi bulunan rengi ve kokusu olmayan bir uyarıcıdır. Kimyasal oluşumları amfetaminlere benzese de merkezi sinir sisteminde daha kuvvetli içeriklere sahip bir maddedir. Metamfetaminin kısa süreli yada uzun süreli kullanımı kişiyi olumsuz yönde etkilemektedir. Bu olumsuz etkilerinden bazıları solunum, dolaşım, sindirim ve psikolojik birçok ruh sağlığı sorununa neden olmaktadır. Metamfetamin bağımlılığı her kişide aynı etkiyi göstermez. Kişi kendi kendine metamfetamin tedavisi uygulayamaz. Bağımlılık gösteren bu uyarıcıdan uzman tarafından yardım almadan kurtulmak neredeyse imkansızdır.
Metamfetamin; Sinir sistemindeki hücreleri harekete geçiren uyarıcı maddeler arasında stimülan olarak bilinen, bağımlılık yapan maddelerden biridir.
Metamfetamin Nedir?
Metamfetamin, yüksek oranda bağımlılık geliştiren ve uyarıcı bir maddedir. Kokaine benzer şekilde etkileri bulunmaktadır. Beyinde bulunan dopamin seviyelerini yükselterek etkisini belli etmektedir. Metamfetaminin etkisini sürdürmesi kokaine göre daha uzundur ve daha ucuzdur. Genellikle hap şeklinde olduğu gibi toz şeklinde de mevcuttur. Halk arasında kristal, buz, meth, ice gibi terimlerle adlandırılan metamfetamin, bireyin psikolojik duygu geçişlerinde ani yükselmelere sebep olmaktadır. Uyarıcı madde etkisini kaybettiğinde kişide depresyon veya uykusuzluk gibi psikolojik sorunlara sebep olabilir. Bu yüzden rahatlatıcı etkisinin sürekliliğini sürdürmek adına pozitif pekiştirme etkisi sağlayarak bağımlılık oluşturabilir.
Metamfetamin Bağımlılığı Nedir, Belirtileri Nelerdir?
Vücudun biyolojik durumu nedeniyle, beyinde bulunan hücrelerin metamfetamine maruz kalmasıyla hücreler uyarı sayısını ayarlamak için uyarıcının bağlandığı alıcıların sayısını azaltır. Bu nedenle birey, daha önceki kullanımlarda aldığı keyif verici etkilerin aynı seviyede olması için daha fazla dozda madde kullanımına ihtiyaç duymaktadır. Metamfetamin, aniden artan ve azalan yoğun bir duygu durumuna sebep olur. Duygu inişleri kişi için oldukça zordur. Depresyon ve uykusuzluk gibi duygusal ve fiziksel problemlere sebep olabilir. Tolerans olarak adlandırılan bu haz sebebiyle, birey her kronik kullanımda daha fazla dozda uyarıcı kullanmak zorunda kalır ve zamanla bu uyarıcıya bağımlılığı artar. Madde kullanımını takip etmek amacıyla metamfetaminin vücuttaki seviyesinin madde atılımına bağlı gelişen azalma oranı bireyde fark edilir seviyede rahatsız edici semptomlar meydana getirir. Bu semptomlar aşağıdaki gibi belirtilebilir;
- Endişe, mutsuzluk ya da depresyon gibi psikolojik belirtiler
- Gözlerde yanma, bulanıklık, yaşarma
- Duygu durumda bozukluk, üzüntü ve çevreye duyarsızlık
- Uyku problemleri
- Bitkinlik, yorgunluk
- Sosyal ortamlardan çekilme, motivasyon düşüklüğü, verimsizlik
- Paranoya
- İştahta bozulmalar
Maddenin etkisinin azalmasına bağlı gelişen bu olumsuz belirtilerin meydana gelmesini engellemek için madde kullanımını sürdürür ve bağımlılığını geliştirir.
Belirtilen fiziksel bağımlılığın yanı sıra, bireyin madde kullanımıyla keyif verici duygular yaşaması, ruhsal olarak aynı hisleri devamlı olarak yaşama isteğini geliştirerek aynı davranışı sürekli tekrarlamaya yöneltir. Psikolojik bağımlılık olarak da bilinen bu süreç, fiziksel bağımlılığın dışında psikolojik temelli mekanizmalar üzerinden meydana gelir. Bu süreç, kişiyi fiziksel anlamda da madde kullanımına bağımlı hale getirebilmektedir.
Metamfetamin kullanımı sonrası bireyin sağlık durumunda bir takım değişimler meydana gelebilmektedir. Kalp-damar ve böbrek sağlığı başta olmak üzere, nörolojik ve psikolojik açıdan kişi olumsuz yönde etkilenmektedir. Madde kullanımı nedeniyle kalp hızında yada kan basıncında oluşan ani artışlar, genç yaştaki bireylerde kalp krizi gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ani duygu durum bozuklukları sebebiyle bireyler intihara yönelebilir, iş ve sosyal yaşamları olumsuz yönde etkilenebilir.
Metamfetamin Etkisini Nasıl Gösterir?
Metamfetamin beyinde bulunan sinir hücrelerinin yüzeyindeki birçok hücre gruplarına bağlanarak hücrelerde olağandan daha çok uyarı artışına sebep olur. Bunun ardından beynin psikolojik durumunu etkileyen kısımları, keyif verici alanları ve görsel merkezler gibi değişik alanlarda uyarı yükselişi nedeniyle ile bazı belirtiler gelişir;
- Yoğun enerji hissi ve yüksek oranda heyecan veya adrenalin
- Fazla seviyede cesaret ve özgüven hissi
- Aşırı derece keyifli olma hissi
- Çevrede gelişen durumlara umursamazlık hali
- Paranoya, halüsinasyon gibi psikolojik değişimler
- Cinsel istekte artış
- Ajitasyon veya hassas duygu durum bazı olaylara fazla tepki gösterme
- Çok fazla konuşma isteği
- Davranışlarda fazlalık ve olağandan farklı davranış biçimleri gösterme
- Kan basıncında ve kalp atış hızında yükselme
- Vücut ısısında artma
- İştahsızlık
Metamfetamin Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?
Metamfetamin bağımlılığı ve diğer uyuşturucu madde bağımlılıkları tedavisinde amaçlanan, bireyin sosyal açıdan destek görmesi ve bağımlılığın giderilmesine yönelik motive edilmesinin sağlanmasıdır. Birey bazı hallerde ek ilaç tedavilerinin de desteği ile madde kullanımından uzaklaştırılır ya da seviye açısından sınırlandırılarak madde kullanımına son verilir. Kullanımın bırakılması sonrasında kişide çekilme semptomları gelişmektedir. Buna yönelik ilaç tedavileri önerilebilir. Psikolojik sorunların onarılmasında psikoterapi, psikiyatrik ilaçlar, sosyal açıdan bireyin çevresinin bilinçlendirilmesi ve kişinin destek görmesi tedavi sürecine olumlu katkılar sağlamaktadır.
