Antisosyal kişilik bozukluğu, bireyin toplumsal kuralları önemsemediği, başkalarının haklarını ve duygularını görmezden geldiği bir kişilik bozukluğu türüdür. Antisosyal kişilik bozukluğu olan bireylerin davranışları dürtüsel, saldırgan ve manipülatiftir. Bu tür bozukluklar, çocukluk ve ergenlik döneminde asi ve saldırgan tutumlar şeklinde kendini gösterebilir. Tedavisinde psikoterapi teknikleri ve bazı ilaçlar kullanılmaktadır.
Kişilik bozuklukları, bireyin düşünme ve davranma şeklini etkilemektedir. Antisosyal kişilik bozukluğu, insanların davranışlarını etkileyerek, sosyal normlara uyum sağlayamamalarına neden olur.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Antisosyal kişilik bozukluğu olan yetişkinler, genellikle 15 yaşından önce davranış bozukluğu belirtileri gösterirler. Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerde aşağıdaki davranışlar gözlemlenebilir:
- Doğruyu ve yanlışı görmezden gelmek,
- Başkalarından yararlanmak için yalan söylemek,
- Başkalarına karşı duyarlı ve saygılı olmamak,
- Kişisel kazanç, zevk ya da başkalarını manipüle etmek için çekicilik veya zeka kullanmak,
- Üstünlük duygusuna sahip olmak ve son derece inatçı olmak,
- Suç teşkil eden davranışlar da dahil olmak üzere yasalarla ilgili sorunlar yaşamak,
- Başkalarına karşı saldırgan veya tehditkar olmak.
- Başkalarına zarar vermekten suçluluk duymamak,
- Kendinin veya başkalarının güvenliğini hiçe sayarak tehlikeli şeyler yapmak,
- Sorumsuz olmak ve iş veya mali sorumlulukları yerine getirmemek.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Neden Olur?
Antisosyal kişilik bozukluğunun nedeni tam olarak bilinmese de bu konu üzerine yapılan araştırmalar, bazı etmenlerin etkili olduğunu göstermektedir. Bu tür bozukluğa neden olduğu düşünülen risk faktörleri arasında; genetik faktörler, hormonal bozukluklar, çevresel faktörler ve travmalar yer alabilir.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?
Antisosyal kişilik bozukluğunu teşhis edebilecek herhangi bir kan testi veya görüntüleme yöntemi bulunmamaktadır. Bu durum alanında uzman bir psikolog veya psikiyatrist tarafından belirlenir. Uzman tarafından kişinin sağlık öyküsü dinlenir, kişiye fiziki muayene yapılır ve semptomları incelenerek tanı konur. Bazı davranışsal özellikler uzmanlara antisosyal kişilik bozukluğu hakkında fikir verebilir. Bu davranış kalıplarından bazıları şunlardır:
- Toplumsal kuralları çiğneme eğilimi,
- Sık sık yalan söyleme ve insanları kandırma eğilimi,
- Yapılan davranışlardan pişmanlık duymamak,
- Sorumsuz davranışlar sergilemek,
- Değişen ruh hali,
- Öfke ve kıskançlık gibi duyguları sık sık yaşamak,
- Çevresindeki kişilerin ve kendi güvenliğini önemsememek,
- Kendisine ve çevresine verdiği zarardan pişmanlık duymamak.
Bireyin 18 yaşın üstünde olması yukarıdaki tutumlardan en az 3 tanesini gerçekleştirmesi antisosyal kişilik bozukluğu olup olmadığı konusunda uzmanlara fikir verebilir.
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Antisosyal kişilik bozukluğu tedavisi, uzmanlar tarafından kişide gözlemlenen semptomların seviyesine bağlı olarak planlanır. Tedavi süresince hastanın yakınlarının göstermiş olduğu katılım ve destek sonuçların olumlu ilerlemesi bakımından önemlidir. Uygulanan başlıca tedavi yöntemleri ise şu şekildedir:
Psikoterapi
Psikoterapi yöntemi konuşma terapisi olarak da bilinir ve antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerde sık tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Psikoterapi sırasında uzman, hastanın davranışlarını, olumsuz alışkanlıklarını ve yaşamış olduğu olayları öğrenerek, bu olumsuzlukları yönetebilmesine yardımcı olmayı amaçlar.
İlaç Tedavisi
Bu tür bir bozukluk için uygulanan ve onaylanmış herhangi bir ilaç tedavisi bulunmasa da bu uzmanlar, hastalıkla birlikte meydana gelebilen depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunları önlemek için bazı ilaçlar önerebilir.
Kesin bir tedavisi olmayan antisosyal kişilik bozukluğunun semptomlarını kontrol altına alabilmek için çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Tedavinin daha verimli olması ve olumlu sonuçlar alınabilmesi için terapi seanslarına hastanın ve aile üyelerinin ara vermeden katılması gerekmektedir.
