Sesletim (artikülasyon) nedir?
Sesletim, havanın ses tellerinden geçip dil, çene, dişler, dil ve damakta biçimlenip ses, hece ve kelimeler halinde işlenmesidir.
Sesletim (artikülasyon) sorunu nedir?
Sesletim sorunu olan kişi, sesleri, heceleri ya da kelimeleri yanlış üretir; dinleyenler ne söylendiğini anlayamaz ya da kelimenin anlamından çok, ne söylendiğini anlamak için daha fazla dikkat harcarlar.
Sesletim sorunu bebek konuşması gibi midir?
Küçük çocuklar sesleri, heceleri, sözcükleri yanlış kullandıkları zaman, konuşmaları “bebek konuşması” gibi algılanabilir. Ancak ciddi sesletim sorunu olan büyük çocukların ve yetişkinlerin konuşmaları bebek konuşmasından oldukça farklıdır.
Bazı sesletim hataları nelerdir?
Sesletim hatalarının çoğunluğu şu üç kategoriden birine girer:
- Ses veya hece atma (“havuç” yerine “avuç”)
- Yerine ses kullanma (“köpek” yerine “töpek”)
- Sesi bozarak kullanma
Sesletim sorunlarının sebebi nedir?
Sesletim sorunları serebral palsi, yarık dudak-damak, işitme kaybı ya da ağızla ilgili diğer sorunlar (diş sorunları) gibi fiziksel nedenler sonucu gözlenir. Bununla birlikte birçok sesletim sorunu herhangi bir belirgin fiziksel özür olmadan ortaya çıkar. İşlevsel sesletim sorunları, konuşma seslerinin yanlış öğrenilmesi sonucu gerçekleşebilir.
Aksan bir sesletim sorunu mudur?
Bazı kişiler için olabilir. Ülke içinde birçok aksan vardır. Kişinin günlük hayatındaki amaçlarını etkiliyorsa sorun olabilir.
Bebeklik dönemindeki kulak ile ilgili sorunlar daha sonra ses gelişimini etkiler mi?
Çocuklar konuşma seslerini çevrelerindeki konuşmaları dinleyerek öğrenirler. Bu öğrenme, hayatın çok erken döneminde başlar. Eğer, bu önemli dönemde, çocukların kulakla ilgili sorunları sık oluyorsa, bazı konuşma seslerini öğrenmede başarısız olabilirler.
Çocuk, işlevsel sesletim sorunu yaşar mı?
Çocuğun konuşması büyüdükçe daha anlaşılır hale gelir, ancak kimi çocuklara anlaşılır sesletime sahip olabilmeleri için yardım edilmesi gerekir.
Bütün sesler aynı anda mı öğrenilir?
Hayır. Sesler, art arda gelen bir sırayla öğrenilirler. Bazı sesler, örneğin /p/, /m/, /b/ üç yaş civarında öğrenilirken, diğer sesler, örneğin /s/, /r/, /l/ sıklıkla okul çağına kadar tam anlamıyla tamamlanamazlar.
Çocuk, hangi yaşa kadar bütün sesleri doğru olarak üretir?
Bütün sesler 8-9 yaşına kadar doğru olarak üretilmelidir. Birçok çocuk daha erken üretir.
Çocuğa sesleri doğru üretmesi için nasıl yardımcı olabilirim?
İyi model olarak. Konuşmasını bölmeyin ya da sürekli düzeltmeyin. Arkadaş ve akrabalar da dahil olmak üzere kimsenin çocukla alay etmesine izin vermeyin. Bunun yerine iyi bir model olun. Yanlış sesletilen kelimeyi doğru şekliyle ifade edin. Eğer çocuk, “Sayı güneş” derse “Evet, sarı güneş, büyük sarı güneş bizi ısıtıyor” gibi tekrarlayarak düzeltin.
Yetişkinlerdeki sesletim sorunlarına yardım edilebilir mi?
Birçok sesletim sorunlarına kişinin yaşına bakmaksızın yardım edilebilir. Fakat sorun sürdükçe, uzadıkça yanlış sesi değiştirmek zorlaşır. Bazı sorunlara yardım süreci (sesletim kaslarını uyaran sinirlerdeki sorunlar gibi), işlevsel sesletim sorunlarına yardım süresinden daha uzundur. İşitme kaybı, ağız yapıları (dişler), ne sıklıkla yardım aldığı, zekâsı ve iş birliği düzeyi gibi çeşitli etkenler de bu süreci etkiler.
Sesletim sorunlarını düzeltmek önemli midir?
Sosyal, duygusal, akademik ve/veya iş hayatını etkileyecek duruma gelmişse, bu sorunun çözümü daha önemli hale gelir. Konuşmamız bizim bir parçamızdır. Yaşam kalitemiz, konuşmamızın yeterliliğinden etkilenir. Dolayısıyla sesletim sorunları acilen ele alınmalıdır.
Online dil ve konuşma bozuklukları tedavisi için: https://cdn.npistanbul.com/online-dil-ve-konusma-terapisi
