Safra kesesi taşı genellikle çok ağrılı bir şekilde kendini hissettiren ve ameliyat gerektiren bir durumdur. Safra kesesi taşı belirtileri mide ve karında hassasiyet ve ağrı ile ilk olarak ortaya çıkar. Safra kesesi taşına neden olan başlıca durumlar ise kesinlikle sağlıksız beslenme ve genetik koşullardan kaynaklanan durumlardan oluşmaktadır. Safra kesesi taşı muayene sırasında ve ultrason ile tanısı konulmaktadır. Safra kesesi taşı ameliyatı olması gereken kişilerde muayene ve ultrason sonucuna göre karar verilir.
Safra Kesesi Taşı Nedir, Neden Olur?
Karaciğerin altında yerleşimli safra kesesi veya kanalları içinde biriken safranın tam boşalamaması neticesinde içinde bulunan kolesterol ve pigment maddelerinin zamanla yapışmalar yaparak önce safra kumu ve sonrasında taşlaşma yaparak safta taşı oluşturmasıdır.
Birkaç milimetreden 3-4 cm’e kadar farklı büyüklükte olabilirler.
- Kolesterol,
- Pigment
- Miks (kolesterol ve pigment karışımlı) taşlar diye gruplara ayrılırlar.
Bazen kese duvarı geçirilen kronik iltihaplar ve taşlar neticesinde kireçlenme / taşlaşma olur bu durumdaki keseye Porselen Kese denilir ve bu keselerde safra kesesi kanseri oluşma ihtimali yüksektir (%20-25).
Safra kesesi taşları oluşma nedenleri
- Aşırı kiloluluk ve Obezite.
- Genetik yatkınlık
- Yağlı, dengesiz beslenme ve yeterli su tüketilmemesi safra taşları oluşumunu arttırır.
Safra kesesi taşı oluşumunda risk altında olan durumlar
- Orta yaş grubundan sonra yani 40 yaş üstündekilerde
- Ailesinde safra kesesi taşı hikâyesi olanlarda
- Kadınlarda ve hamilelik döneminde
- Şişmanlık, kilo fazlalığı / obezite hastalığında
- Hızlı kilo alıp verenlerde
- Şeker hastalığı ( Diyabet ) olanlarda
- Bazı ilaçları kullananlarda ( doğum kontrol hapı)
- Bol yağlı ve sağlıksız beslenen ve hareketsiz kişilerde
- Kolesterol hastalığı olanlarda daha sık görülür.
Safra Kesesi Taşı Belirtileri Nelerdir?
- Çok kimsede hiçbir belirti vermeyebilir rastlantı sonucu yapılan ultrason muayenesinde ortaya çıkabilir.
- Şişkinlik ve hazımsızlık
- Bulantı ve karında hassasiyet
- Mide hassasiyeti, ekşimesi, yanması, kusma
- Karın sağ üst kısmında, kaburga altında, sağ yana, sırta ve omuza vuran ağrılar
- Mirizzi sendromunda olduğu gibi bazen ciltte ve göz beyazında sararma belirtileri gösterebilir. Burada şişen safra kesesi ana kanala bası yaparak safra geçişini bloke eder ve sarılık oluşur.
Safra Kesesi Taşı Tanısı Nasıl Konur?
İyi bir klinik muayene sonrasında yapılan Ultrason ile tanısı konulur. Ayrıca Bilgisayarlı tomografide hem tanı hem de ayırıcı tanıda önemlidir.
Safra Kesesi Taşı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Belirti vermeyen ve şikâyet oluşturmayan safra kesesi taşlarında belirli durumlar haricinde bir müdahale gerekmeyebilir. İlaçların safra taşları üzerine etkinlikleri kısıtlıdır ve pek çok yan etki ortaya çıkarabilirler.
İdeal tedavi cerrahi olarak Laparoskopik ( kapalı) ameliyatla safra kesesi ve taşların beraber alınmasıdır. Sadece taş alınması olmaz çünkü yapısı bozulan kesede yeniden taş oluşur ve komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
Ameliyat bir kamera görüntüsü altına karna yapılan birkaç küçük kesi ve özel aletlerle yapılır. Bazı komplike durumlarda açık ameliyatta tercih edilebilir ancak bunun oranı düşüktür.
Laparoskopik ( kapalı) ameliyat sonrası toparlanma ve normal hayata dönme daha hızlıdır.
Safra Kesesi Taşı Komplikasyonları Nelerdir?
- Kolesistit dediğimiz safra kesesi iltihabı. Kese çıkış kanalı tıkanması neticesinde kese cidarında iltihap oluşur ve kese şişip patlayabilir.
- Kese Hidropsu: Tıkanma nedeniyle kesenin boşalmaması ve şişmesidir. Çok fazla ağrı yapar ve ilaçlar etkisiz kalabilir.
- Safra kesesi gangreni ve Perforasyonu. Kanalı tıkanan safra kesesi şişmeye ve dolaşımı bozulmaya başlar ve sonunda gangrene yapı oluşur eğer bir şey yapılmaz ise delinir ve buda hayati tehlikeye yol açar. Bu durum şeker hastalarında ağrıyı iyi hissetmemelerinden dolayı çok riskli durum oluşturur.
- Ana Safra Kanalı Tıkanması / KOLESTAZ, Safra taşı ana kanala düşer veya kanalda taş oluşumu varsa ana kanalda tıkanma sonucu sarılık ortaya çıkar; Aynı zamanda safra enzimleri yükselir. Bu durum tespit edilince ERCP yapılıp kanalın açılması gerekir.
- Pankreas İltihabı / PANKREATİT, oluştuğunda ağrı yayılır (kemer gibi ) ciddi hayati tehlikeler ortaya çıkarabilir.
- Kanser, safra kesesindeki taşları olanlarda kanser gelişme riski vardır. Özellikle porselen keselerde.
Ameliyat Sonrası Süreç Nasıl İşler?
Safra kesesi ameliyatı sonrası hasta hemen rahatlama hisseder. Laparoskopik (Kapalı) ameliyatta iyileşme süreci daha hızlıdır. Hasta aynı gün bile hastaneden taburcu edilebilir ve birkaç günde işine dönebilir.
Ameliyat sonrasında beslenmede çok yağlı ve ağır gıdalardan kaçınılmalı, bol sıvı alınmalıdır. Birkaç hafta ek enzim verilebilir. Daha sonraki dönemde herhangi bir tedavi gerektirmez. Hasta normal hayatını sürdürür.
Gebelik Yaşayanlar Safra Kesesi Ameliyatı Olabilir Mi?
Gebeliğin safra kesesi taşları üzerine arttırıcı etkisi vardır, eğer safra kanalına dişerse riskleri yüksektir.
Onun için safra kesesi taşları tespit edilen kişide gebelik yoksa ve bebek planlanıyorsa safra kesesi taşları için laparoskopik ameliyat önerilir.
Zorunlu durumlarda ameliyat yapılmalıdır, ancak ilk 3 ay son 3 aylık dönem riski daha yüksektir; En güvenli dönem 3-6 ay arasıdır.
