Besin ve gıdaların içinde yer alan maddelerin bazılarının vücut içinde meydana getirdiği birtakım olumsuzluklar gıda alerjisi olarak belirtilir. Vücudun maddelere karşı verdiği tepki ve reaksiyon durumları gıda intoleransı ve gıda alerjisi olarak ikiye ayrılmaktadır. Kendi aralarında sık sık karıştırılan bu iki kavram birbirinden farklı durumlar ortaya çıkarmaktadır. Gıda intoleransı, vücutta alerjiye neden olmazken, gıda alerjisinde bu durum tam tersidir.
Gıda intoleransı, tüketilen bir besinin içerisinde bulunan herhangi bir maddeye karşı sindirim sisteminin reaksiyonu olarak tanımlanmaktadır. Gıda içinde bulunan madde bireyin sindirim sisteminde düzenli bir şekilde sindirilemez veya bölünemez. Ayrıca bu durum, sindirim sistemi üzerinde tahrişe ve hasara yol açabilir.
Bu duruma neden olan faktörler arasında enzim eksikliği veya besin içinde bulunan bir maddenin sindirilememesi bulunmaktadır. Sindirilemeyen bazı besinler vücutta birtakım reaksiyonlara neden olabilmektedir. Bunlardan bazıları; halsizlik, yorgunluk, mide problemleri, migren, kusma gibi durumlardır.
Gıda İntoleransı Belirtileri Nedir?
Gıda intoleransı durumu bir kişinin herhangi bir besini ilk defa yemesi durumunda meydana gelebilir. Bu durumu etkileyen faktör genellikle besinin miktarı ve ölçüsüdür. Bu duruma neden olan besin az miktarda alındığı zaman vücutta herhangi bir soruna neden olmaz ancak aşırı tüketildiğinde farklı sorunlara neden olabilmektedir. Gıda intoleransı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Mide problemleri, ağrı, kasılma ve yanma hissi
- Mide bulantısı, kusma ve ishal
- Gaz sıkışması, kramplar ve şişkinlik durumları
- Baş ağrısı
- Öfke ve sinirlilik hali
- Halsizlik ve yorgunluk
Gıda İntoleransı Tanısı Nasıl Konulur?
Eliminasyon diyeti veya gıda intolerans testi ile bu durumun tanısı konulabilir. Eliminasyon diyetinde sorun oluşturan gıdaların belirlenmesi için uzman veya diyetisyen eşliğinde şüphe duyulan gıda ve besinler tamamen listeden çıkarılır. Daha sonra bu gıdalar tek tek liseye eklenir ve bu duruma hangi besinin neden olduğu belirlenir.
Gıda intoleransı testinde pek çok maddeye ve besine karşı kişiye duyarlılık testi yapılmaktadır. Bu testin sonuçlarına göre beslenme alışkanlıkları düzenlenmektedir.
Gıda İntolerans Testi Nedir?
Bazı besinler insan sağlığına faydalı olabilmektedir. Bazı kişilerde ise bu durum tam tersi olabilir ve herkese fayda sağlayan besin bu kişilerin vücuduna iyi gelmeyebilir. Örneğin; brokoli sağlıklı ve faydalı bir sebzedir. Bu sebze bazı kişilerin vücuduna ve sindirim sistemlerine iyi gelmeyebilir. Bu gibi durumların belirlenmesi ve anlaşılması için kişi test yaptırabilir. Bu testler; hastanelerde, kliniklerde ve diyetisyenlerin ofislerinde bulunmaktadır. Bu gibi yerlerde test yapılabilir ve sindirim sisteminizin hangi besinlerle iyi anlaşabildiğini öğrenebilirsiniz.
Gıda Alerjisi Nedir?
Kişinin tükettiği besinin içerisinde bulunan bir maddeye karşı olarak bağışıklık sisteminin gösterdiği bir tepki ve yanıt olarak tanımlanmaktadır. Vücut, bu maddeye karşı savunma mekanizması oluşturur ve IgE adı verilen bir tür antikor ortaya çıkarır. Kişi için alerjen bir maddeye sahip olan besin tekrardan vücuda girdiğinde önceden üretilmiş olan antikor, histamin adında kimyasalın ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu kimyasal, bireyin belirli gıdalara karşı alerjik reaksiyon göstermesini sağlamaktadır.
Bazı kişilerde alerjiye yol açabilen gıdalar şu şekildedir:
- Buğday
- Soya ürünleri
- Yumurta
- Süt
- Çilek
- Badem
- Ceviz
Gıda Alerjisi Belirtileri Nedir?
Kişide herhangi bir gıdaya ve besine karşı alerji bulunuyorsa, gıdanın ilk tüketilmesi durumunda herhangi bir durum ortaya çıkmayabilir. Kişinin bu besini tekrar tüketmesi sonucunda alerjisi olup olmadığı anlaşılmaktadır. Bu durumun kişide ortaya çıkardığı semptomlar hafif veya çok şiddetli olabilmektedir. Gıda alerjisi belirtileri şu şekildedir:
- Derinin kaşınması, döküntü olması veya kurdeşen durumu
- Dil üzerinde, boğazda veya gözlerde şişme durumu
- Bulantı ve kusma sorunları
- Kalp problemleri, göğüs ağrısı ve nefes darlığı
- Tansiyon düşmesi ve baş dönmesi
- Fenalaşma, bayılma
- Anaflaktik şok, düşük nabız ve hayati tehlike durumları
Gıda Alerjisi Tanısı Nasıl Konulur?
Bu durumun tanısının belirlenmesi için vücudun alerjik maddelere tepki olarak ortaya çıkardığı IgE antikor seviyelerinin ölçümü yapılır. Ayrıca bu durumun teşhis edilebilmesi için kişilere alerji testi de yapılabilir. Besin ve gıdalara özel olarak yanıt veren solunum testi, kan ve deriden örneklerle alerji testleri yapılmaktadır.
Besinin tüketimi sonrası kişiden kan alınarak IgE seviyesi belirlenir. Benzer şekilde şüphe oluşturan gıdaların bulunduğu kit kişiye uygulanarak yaşanabilecek olan tepkiler ve alerjik durumlar gözlemlenir. Yapılan bütün testler ve sonuçlar uzman bir doktor tarafından yapılmalıdır.
Gıda İntoleransı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bu durumun tedavisi için olumsuz sonuçlara yol açan gıdanın beslenme listesinden çıkarılması ya da vücudun kaldırabileceği ölçülerde tüketilmesi gerekmektedir. Bu duruma neden olan besin vücut için gerekli bir gıda ise bu besin yerine aynı özellikleri taşıyan farklı bir gıda tüketilmelidir.
Gluten intoleransı bulunan kişilerde buğday tüketiminin yetersiz olmasından kaynaklı B vitamini eksikliği görülebilir. Bu kişiler, buğday tüketmek yerine glutensiz; mısır unu, karabuğday veya kinoa tüketebilir.
Gıda Alerjisi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bu durumun yaşanması halinde vücutta alerjiye neden olan besin belirlenmeli ve tüketilmemelidir. Fakat istemeden de olsa bu maddeler bazı besinlerden alınabilmektedir. Bu duruma neden olan küçük alerjik tepkimelerin önüne geçebilmek için doktor tavsiyesi ile antihistamik ilaçlar kullanılabilmektedir. Ciddi sorunlarda kişi hastaneye gitmeli ve uzman bir doktor tarafından muayene edilmelidir.
Besin Alerjisi mi? Gıda İntoleransı mı? Arasındaki Fark Nedir?
Vücudun besinlere karşı aşırı hassasiyet ve tepki göstermesi sonucunda besin alerjisi durumu ortaya çıkabilir. Bu alerjik reaksiyonlar kişide hayati tehlike oluşturabilirken çoğunlukla tüketilmesinden sonra ortaya çıkmaktadır.
Gıda intoleransında ise tepki ve reaksiyon durumları bir süre sonra ortaya çıkar. Genellikle belirgin olmayan belirti ve bulgu durumları olumsuz sonuçlara neden olan besinin vücut tarafından sindirilememesi durumlarında birkaç gün sonra ortaya çıkabilir. Bu durumun kişi üzeride hayati bir tehlikesi bulunmamaktadır.