Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?
Bilişsel Davranışçı Terapi, depresyon ve kaygı gibi duygusal sorunların artmasına neden olabilecek ve bunları daha da kötüleştirebilecek otomatik olumsuz düşünceleri değiştirmeye odaklanır. Kendiliğinden oluşabilen bu olumsuz düşünceler, kişinin ruh sağlığı üzerinde olumsuz etkilere yol açar. Bu nedenle BDT aracılığıyla olumsuz düşünceler belirlenir, sorgulanır ve daha nesnel olan gerçekçi düşünceler ile değiştirilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi Hangi Durumlarda Uygulanır?
Bilişsel Davranışçı Terapi, pek çok sağlık probleminin çözülmesine katkıda bulunabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir.
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
- Bipolar Bozukluk
- Obsesif Kompulsif Bozukluk
- Şizofreni
- Anksiyete Bozuklukları
- Panik Bozukluk
- Hipokondriyazis
- Aile/Evlilik Terapileri ve Çift Terapisi
- Cinsel İşlev Bozuklukları
- Kişilik Bozuklukları
- Davranış Bozuklukları
- Uyku Bozukluğu
- Yeme Bozuklukları
- Bağımlılık
- Depresyon
- Sosyal Fobi
- Öfke Kontrolü
- Stres
- Fobiler
- Panik Ataklar
Bilişsel Davranışçı Terapi Nasıl Uygulanır?
Bilişsel Davranışçı Terapi, uzman bir terapist veya psikoterapist ile birlikte genellikle sınırlı sayıda seansta (5 ila 20 arasında) gerçekleştirilir. Terapi boyunca kişiye yararlı ve gerçekçi olmayan faydasız düşüncelerin nasıl belirleneceği öğretilir. Bunun yanında olumsuz düşünce kalıplarını değiştirerek yeni davranış biçimlerinin bulunmasına yardımcı olur. Terapiler, günlük zorluklarla baş edebilmenin yeni yollarını keşfetmeye odaklanır.
Terapist, kişinin sahip olduğu olumsuz düşüncelerden kurtulması için birtakım görevler verebilir. Görevlerin amacı olumsuz ve gerçek olmayan düşüncelerin önemsizleştirilmesine yöneliktir. Bunların yanı sıra kişiye doğru nefes alma ve gevşeme teknikleri de öğretilir.
Terapinin başlangıcında, yaşanan zorluklar, fark edilen semptomlar ve sahip olunan endişeler üzerine konuşulur. Ayrıca kişide bulunan herhangi bir hastalığın terapist ile paylaşılması, terapinin hedefleri doğrultusunda önem taşır.
Kişinin durumuna bağlı olarak terapist tarafından birtakım sorular sorulabilir. Geçmişte yaşanan bir olay, korkular veya fobiler, rahatsız edici davranışlar ya da düşünceler ve duygular ele alınır. Bu konular terapist ile birlikte çözüme kavuşturularak, kişi hayatındaki zorluklara karşı nasıl tepki verdiğini gözlemler.
Soru-cevap oturumları ile etkileşimli olarak ilerleme sağlandığında, terapist, kişinin zor durumlara karşı nasıl tepki verdiğine dikkat çekmeye teşvik eder. Olumsuzluklara neden olan duygu, düşünce ve davranışların belirlenmesi için kişiden günlük tutması istenebilir.
Terapist, kişinin yaşadığı olumsuz duygu, düşünce ve alışkanlıklarının değiştirilmesinde yardımcı olur. Kişinin olaylara karşı bakış açısını değiştirmeyi, olumlu düşünce kalıplarını ve davranışların benimsenmesini sağlar. Kişi edindiği bu becerileri gelecekte karşılaşabileceği durumlara uygulayabilir.
Bilişsel Davranışçı Terapinin Faydaları
BDT sayesinde kişiler düşüncelerini, ruh halini ve davranışlarını geçmişe oranla daha fazla kontrol edebilir. Bunun yanında tedavi sonrası kişinin kazandığı beceriler, ilerleyen dönemlerde ortaya çıkan sorunlara karşı kontrollü yaklaşımı sağlar.
Bilişsel Davranışçı Terapinin faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- Duyguları ve ruh halini olumsuz etkileyen ve genellikle gerçekçi olmayan düşüncelerin farkına vararak daha sağlıklı düşünce kalıplarını geliştirmeye yardımcı olur
- Stresli yaşam durumlarıyla başa çıkma tekniklerinin öğrenmesine fayda sağlar
- Duyguları yönetmenin yollarını belirlemede yardımcı olur
- İlişki çatışmalarında çözüm ve daha iyi iletişim becerileri sağlar
- Kişilerin benlik saygısını artırır
- Öfke kontrolü sağlar
- Başa çıkma becerilerini geliştirir
Bilişsel Davranışçı Terapinin Etkisi
BDT, duyguların, düşüncelerin ve davranışların daha fazla farkına varılmasına yardımcı olur. Diğer terapi uygulamalarına göre problem odaklı bir yöntemdir. Stresli durumları ortadan kaldıramasa da bu durumlara karşı nasıl tepkiler verileceğini öğretir ve kişinin daha iyi hissetmesini sağlar.
Birçok çalışma, BDT'nin diğer psikolojik terapi veya psikiyatrik ilaçlar kadar ya da onlardan daha etkili olduğunu göstermektedir. Terapist, olumsuz duygular üzerine yoğunlaşarak, bu duyguların ortadan kalkmasına fayda sağlayacak yeni beceriler kazanılmasını sağlar.
