Atipik otizm, otizm spektrum bozukluğu veya Asperger sendromunun bazı özelliklerinin ortaya çıktığı, ancak bulguların hepsinin görülmediği otizmin bir alt türüdür. Genellikle erken yaşlarda ortaya çıkabildiği gibi ilerleyen yaşlarda da görülebilir. Otizme oranla şiddeti daha hafiftir ve hastalık yavaş ilerleme gösterir. Çocuklardaki davranış ve hareket bozuklukları tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilir.
Nöro-gelişimsel bir bozukluk olarak bilinmektedir. Otizm semptomları bulunan ancak tanı için gerekli özelliklerin hepsini karşılamayan durumlara denir. Erken yaşlarda ve okul öncesi dönemlerde tespit edilmesi halinde ilaçsız tedavi, uygulamalı davranış analizi (ABA) ve birtakım terapi eğitimleriyle birlikte iyileşme sağlanabilirken, olumsuz davranışlar da kontrol altına alınabilir.
Atipik Otizmin Özellikleri
Atipik otizmin özellikleri arasında en önemli görülen durum, hastalığın erken teşhis edilmesi durumunda doğru tedavi uygulanması ile kişilerde yaşanan konuşma ve bazı iletişim problemlerinin iyileştirilebilir olmasıdır.
Erken tanı, çoğu zaman ortaya çıkan sorunları daha kolay aşabilmek ve kişinin yaşantısına normal olarak devam etmesini sağlamak amacıyla önemlidir. Bu gibi durumlarda ebeveynlere çok fazla iş düşmektedir.
Çocuklar düzenli olarak doktor kontrolüne götürülmelidir. Ayrıca aile bireyleri çocuklarıyla sürekli olarak sağlıklı bir iletişim kurmalı ve fark edilen herhangi bir anormal durumlarda bir uzmana başvurmalıdır.
Atipik Otizmin Belirtileri
Bazı yönleriyle otizme benzerlik gösterse de bazı durumlarda otizmden oldukça uzak görünebilir. Belirtiler ve semptomlar otizme oranla daha hafif seyreder. Bireyler, konuşmada gecikme, zorlanma ve sosyalleşme bakımından da bazı sorunlar yaşayabilir. Bunların yanı sıra genellikle görülen atipik otizmin belirtileri şu şekildedir:
- Göz teması kurmada zorlanma ve kaçınma
- Sözlü ya da beden dili iletişiminde güçlük çekme
- Tekrar eden takıntılı davranışlar
- Anormal sosyal davranışlar ve sosyalleşmede zorlanma
- Motor gelişim problemleri
- Görsel ve mekansal algıda problemler
- Bilişsel yetilerin ve yeteneklerin gelişiminde gecikme ve sorunlar
- Tat ve koku alma, görme, dokunma ya da işitsel duyularda artan veya azalan hassasiyet
Atipik Otizmin Nedenleri
Atipik otizmin nedenleri henüz tam olarak kanıtlanmasa da konuyla ilgili yapılan araştırmalar ve incelemeler sürdürülmektedir. Ancak bu konu üzerine yapılan çalışmaların bazılarında bozukluğa neden olan bazı maddeler yer almaktadır. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Genetik faktörlere bağlı olarak ortaya çıkan mutasyonlar
- Genlere bağlı olarak bazı protein sentezlerinde eksiklikler olması
- İlerleyen yaşlarda anne-baba olma
- Erken doğumun ortaya çıkardığı sorunlardan biri olduğu düşünülmekte
- Sezaryen doğum
- Hamilelik döneminde bazı maddelerin kullanımı
- Anneden bebeğe yoğun metal geçişi veya bebekte sonrada gelişmesi
Bunların geneline bakıldığı zaman hastalığın görülmesini artıran faktörler, genetik, hormonal ve çevresel faktörlerin bir kısmının sonucu ortaya çıkabildiğini göstermektedir.
Atipik Otizmde Beslenme
Atipik otizmde beslenmenin bireyin bedenine ve ruh sağlığına olan etkileriyle ilişkili olabilir. Beslenme olarak yalnızca besin tüketimi değil, diğer yandan solunan hava, içilen sıvı ve su gibi maddelerde yer alan zararlı bileşenler de önemlidir.
Ayrıca çevresel faktörlerin de bu bozukluğun ortaya çıkmasında etken faktör olduğu düşünüldüğünde, bireylerin yaşadıkları ortam, sanayileşme ve şehir hayatı da bu problemlere neden olabilir.
Bunun yanında su, toprak ve hava kirliliği, meyve ve sebzelere yapılan ilaçlamalar, yemekleri fırına koyma sırasında kullanılan bazı alüminyum folyo gibi maddeler ısıdan etkilenerek zehirlenme ihtimalini göz önüne alıyor.
Bazı çalışmalar sonucu bağırsak florasında yaşanan sorunların da bu tür bozukluklara neden olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle kişilerin dikkat etmesi gereken bazı durumlar vardır.
Bağırsak geçirgenliği arasında bulunan besinlerden hazır ve paketli gıdalar, glütenli gıdalar ve bu beslenme alışkanlığı uzun süreli sürdürme gibi durumlar nedenleri arasında düşünülmektedir.
Bağırsak florasını güçlendirmek için D vitamini seviyesinin korunması ve güçlendirilmesi gerekmektedir. Kültürlü ve fermente gıdalara ağırlıklı olarak öncelik verilmesi önemlidir. Ev yoğurdu ve tarhana gibi gıdalar bu özellikler arasında yer alır.
Atipik Otizmde İlaçsız, Eğitim ile Tedavi
Farklı otizm türlerine göre daha hafif seyreden bu bozukluk her yaşta ilerleme gösterebildiği için erken tespit edilmesi önemlidir. Atipik otizm tedavisi, erken yaşlarda tanı konulan kişilerde ilaçsız, eğitim ve bazı terapilerle mümkün olabilir.
Erken teşhis edildiği durumlarda özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde tedavi yöntemleri olumlu sonuçlar verebilir. Özel eğitim uzmanların tarafından uygulanan ABA Davranış terapisi (uygulamalı davranış analizi) olumsuz davranışları değiştirmeden etkilidir. Ayrıca dil terapistleri tarafından uygulanan eğitimler de çocuğun konuşma yetisinde gelişme görülmektedir.
Okul öncesi yaşlarda davranış terapileri uygulandığında bireyin olumsuz davranışları daha kolay kontrol altına alınabilmektedir. Bu çalışmalara ek olarak, ergoterapi, duyu bütünleme terapisi, spor, yüzme ve dil konuşma terapisi gibi farklı çalışmalar da çocukları sosyal ve akademik yaşama hazırlamada çok fazla fayda sağlar.
Çocuklar kendi yaşıtlarıyla iletişim kurmada ve anlaşmada zorluk yaşamaması için bu uygulamaların düzenli olarak yapılması ve aile bireylerinin bu durumda gereğinden fazla destek vermesi önemlidir.
Çocukları sosyal ilişkilere hazır hale getirilebilmek için ailenin desteği gerekmektedir. Çocuklara terapiler dışında da gerekli özen gösterilmeli ve sağlıklı iletişim kurma çalışmaları yapılmalıdır.
Atipik Otizm Testi
Atipik otizm testi, otizm üzerine yapılan testlerden bazılarıdır. Otizm tarama testi, çocuk otizm testi ve iki yaş otizm testi yapılan testler arasındadır.
Otizm Tarama Testi
Bir tür davranış testi olarak bilinir. Test sırasında çocukların beden hareketlerini kullanım becerileri, dil ve konuşma yetileri, uyum sağlama becerileri ve sosyal iletişim yetenekleri gözlemlenmektedir.
Çocuk Otizm Testi
18. aya kadar çocuklara uygulanabilen bir testtir. 40 soruluk bir testten oluşmaktadır.
İki Yaş Otizm Testi
İki yaş altında çocuklarda, taklit etme, dikkat ve odak kontrolü, oyun ve motor hareketleri gözlemlenir.
Atipik Otizme Ne İyi Gelir?
İlaçla tedavi edilemeyen bir durum olduğu için okul öncesi dönemlerde hastalığın farkına varılıp tespit edilmesi önemlidir. Çocuğu okul dönemine hazırlamak ve yaşıtlarıyla normal bir iletişim kurmasını sağlamak için birtakım özel eğitimlerin alınması fayda sağlar.
Çocuklarda gözlemlenen bazı anormal durumlar ve davranış bozuklukları alınan eğitimlerle ve terapilerle birlikte kontrol altına alınabilir. Bu durumların kontrol altına alınması da çocuğun sosyal ilişkilerine adapte olmasını ve daha rahat sosyalleşebilmesini sağlar.
Ayrıca bu süreçlerde anne ve babanın desteği önemli olduğundan çocuklara karşı herhangi bir olumsuz davranış gösteriminden uzak durulması önerilir. Alınan terapi ve eğitimlerle ileri yaşlarda yaşanabilecek psikolojik sorunlar ve asosyal olma gibi durumların önüne geçilebilir.
Otizm Tedavisinde Ailelere Öneriler
Otizm Spektrum Bozukluğu, teşhis edilmesinin ardından uzun süreli tedavi, ayrıca çocuk ve ergen psikiyatristi tarafından kontrollerinin yapılması gereken bir hastalıktır. Tedavi yaklaşık ilk 6 ayda sonuç vermeye başlar.
Tedavi sürecinin tek bir uzman kontrolünde yapılması çocuğun tedaviye alışma süresini kolaylaştırır. Ayrıca tedavi takibinin doktorun bilgisiyle birlikte, aile, doktor ve özel eğitim merkezi iş birliğinde yapılması önerilir. Bu şekilde çocuğa özel bir tedavi süreci devam eder.
Bu tedavilere destekleyici olarak bazı yöntemler de uygulanabilir. Ancak bu yöntemler çocuk ve ergen psikiyatristinin gerekli görmesi durumunda anne ve babaya aktarılır. Bunun dışında uzman psikiyatristler doğru olan tedaviyi uyguladıklarında olumlu sonuçlar alınabilir.
Atipik Otizm Tamamen İyileşir mi?
Hastalık tamamen iyileşme göstermez. Ancak durumun erken teşhis edilmesi ve doğru tedavi uygulamaları ile hastalığın seyrinde önemli değişiklikler yaşanabilir. Tedavi yöntemlerinin doğru uygulanması halinde ortaya çıkan belirtiler azaltılır. Bu şekilde bireyler sosyal yaşantılarında daha rahat ilişkiler kurabilir.
Ailelerin tedavi sürecinde özen göstermeleri ve tedavi uygulamaları aksatmamaları çocukların iyileşmesi bakımından önem taşır.
SIK SORULAN SORULAR
Atipik Otizm Kaç Yaşında Konuşur?
Otizm tanısı çoğunlukla 2 ve 3 yaş sonrasında fark edilmektedir. 4 yaşında otizm semptomları görülen çocuklarda konuşma mümkün olabilir. Bu sorunların tedavileri için uygulamalı davranış analizi (ABA), dil konuşma terapileri, duyu bütünleme ve ergoterapi gibi tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.
Atipik Otizmli Bir Çocuğa Nasıl Davranmalı?
Özellikle aile bireyleri tarafından gerekli özen gösterilmeli ve çocuklara karşı anlayışlı ve ilgili davranılmalıdır. Çocuklarla sağlıklı iletişim kurmaya çalışmalı ve sevgi ile yaklaşılmalıdır. İlerleyen zamanlarda ise çevredeki farklı insanlarında anlayışlı yaklaşmaları çocukları topluma kazandırma açısından önemlidir.
