Bedende kanamayı durdurmak için beraber çalışıp pıhtılaşma esnasında görev alan türlü pıhtılaşma etkenleri bulunmaktadır. Bunlardan herhangi biri ile ilgili bir problem pıhtının meydana gelmesi için gerekli sürede, kanama zamanında uzamaya yol açabilir. aPTT testi, belirli pıhtılaşma etkenlerinin ne kadar iyi çalıştığını bilmek için uygulanan bir testtir. Etken VII ve XIII haricindeki bütün pıhtılaşma etkenlerinin yoksunlğunu kontrol altında tutan tarama testi olarak bilinir.
Genel olarak protrombin zamanı (PT) olarak adlandırılan farklı bir kan testi ile beraber uygulanır. Protrombin zamanı testi, kanın pıhtılaşma becerisini ölçmekte olan farklı bir testtir ve bilhassa etkenler 7.ye duyarlı hale gelir.
PTT testi, kanın pıhtılaşması için geçen zamanı ölçümlemek için uygulanan bir kan testidir. Aynı zamanı ölçümleyen, fakat daha hızlı pıhtılaşmanın oluşması için sıvı kana bir madde eklenip yapılan biçimi aPTT olarak adlandırılır. Kanda türlü oranda pıhtılaşma etkeni vardır. Bunlardan herhangi birisinde yoksunluk ya da kusurluluk durumu yaşanıyorsa kanın pıhtılaşması normalin dışında uzun sürebilmektedir. Bu test pıhtılaşma etkenlerinden fonksiyonunu kontrol altında tutmaya yarar.
aPTT Testi Ne İşe Yarar?
APTT, kanın pıhtılaşması zamanı ile ilgili durumu belirleyen bir kan testidir. aPTT testi şu hedefler için uygulanmaktadır;
Özgü pıhtılaşma etkenlerinin fonksiyonunu kontrol etmek: İlgili etkenlerden biri yoksun ya da kusurlu ise bireyde kanama problemi vardır. Hemofili bu rahatsızlıklardan birisidir.
Bağışıklık sisteminde problem olup olmadığı kotnrol etmek: Bağışıklık sisteminin pıhtılaşma etkenlerine savaş açmasına yol açan bazı otoimmün rahatsızlıklar pıhtılaşma problemi ile kendini belli eder.
Heparin kullanması gereken hastaların takibi: Bazı rahatsızlıklarda kan normalin üstünde pıhtı oluşturur. Bu durumun haricinde oluşan anormal pıhtılar, damarların tıkanmasına neden olarak kalp krizi veya inme gibi önemli sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu anormal pıhtının oluşumuna engel olmak için genellikle heparin kullanılmaktadır. Fakat gerekli olandan fazla miktarda heparin kullanımı yoğun ve riskli kanamaya yol açabilir. Bundan dolayı aPTT testi ile pıhtının oluşma zamanı takip edilmeli ve dozu ayarlanmalıdır.
aPTT Testi Ne Zaman Yapılır?
Uzman kişi bir ya da daha çok pıhtılaşmanın faktörü ile ilgili bir problemden şüphe ediyorsa bu teste ihtiyaç duyulabilir. Örnek olarak Von Willebrand rahatsızlığı gibi bir kanama bozukluğu mevcutsa ya da kanın pıhtılaşmasını engelleyen farklı bir rahatsızlık mevcut ise, bu test problemin nerede olduğunu belirlemeye katkı sağlar. Belirtilen durumlarda aPTT testine ihtiyaç duyulabilmektedir;
- Belirlenemeyen yoğun kanama olması
- Bedende basit kanama, morarma ve çürüğün oluşması
- Dışkı ya da idrarda kan oluşması
- Diş etlerinde basit kanama
- Kadınlarda şiddetli kanama ile süren regl döngüsü
- Eklemlerde ağrı oluşumu ve şişme
- Devamlı süren kolay durmayan burun kanaması
- Damarın içinde pıhtı oluşması
aPTT Düşüklüğü Nedir?
PTT ya da aPTT'nin olağanda olması gerekli referans aralığının altında bulunan değerleri düşük olması ender bir durumdur. Bundan dolayı kan örneğinin heparin kontaminasyonu ya da farklı herhangi bir ölçme problemi ihtimalini yok etmek için yeniden yeni bir test uygulanması tavsiye edilir.
aPTT Yüksekliği Nedir?
Olağan referans aralıkları 26 ila 35 aralığında kabul edilen Aptt değeri 100 ve üzerine geldiği zaman bedende kanamalar oluşur. Pıhtılaşmanın bozuk olmasına sebep olan bu durum yoğun kanamaya veya kanamanın geç zamanda durması ile sonuçlanır.
Normal aPTT Değeri Kaç Olmalıdır?
Olağan olan referans aralıkları, çeşitli laboratuvarlara göre farklılık göstermektedir. Bundan dolayı oranların hangi anlamlar taşıdığını bir uzmanla konuşmak gerekir. PTT için tipik bir değer 60 ila 70 saniyedir. aPTT de aynı şeyi ölçer, ancak bu testte kanın daha hızlı pıhtılaşmasını sağlamak için kana madde eklenir. Burada özgün olan değer ise 25 ila 35 saniye aralığındadır. Test, hasta olan kişi heparin aldığından dolayı yapılmış ise PTT 120 ila 140 saniye aralığındadır, aPTT ise 60 ya da 80 saniye aralığında olması istenmektedir.
aPTT Testi Nasıl Yapılır?
aPTT testi öteki çoğu kan testindeki gibi toplar damar yolundan enjektör ile alınmakta olan kan örneği ile yapılmaktadır. Kan genel olarak dirsek kısmının alt tarafı veya el sırtında bulunmakta olan bir toplar damardan alınmaktadır. Alınmakta olan kan örneği mavi kapaklı bir tüp ile laboratuvara gönderilir.
aPTT Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Kan testleri yapılırken pek çok bulguya bakılır. Kan testi sırasında bakılan durumlardan biri de aptt bulgusu olarak karşımıza çıkmaktadır. aPTT fazlalığı semptomlarından bazıları şu şekildedir;
- Tekrar eden kanama durumları
- Bedende kolay şekilde morarma durumu
- Dışkı ya da idrarda kan oluşumu
- Diş etinde tekrar eden kanama durumları
- Kadınlarda yoğun kanamalı regl zamanları
- Eklem bölgesinde ağrı ve şişlik oluşumu
- Tekrar eden uzun süreli burun kanaması
aPTT Süresinin Uzaması Hangi Durumlarda Olur ve Belirtileri Nedir?
Bu durumlar içinde tekrar eden düşükler, lösemi rahatsızlığı, beslenme de yetersizlik, türlü karaciğer rahatsızlıkları, karaciğer problemleri, doğum sırasında yoğun kan kaybetme durumu sayılmaktadır. Bunun ile birlikte DIC olarak adlandırılan yaygın damar içi pıhtılaşması olaylarında APTT süresi uzar.
aPTT Testi Kullanım Alanları
aPTT testi ile pıhtı oluşumunun zamanı takip edilerek doz ayarlaması yapılmaktadır.
Bu testin bazı kullanım alanları vardır. Bu alanları şu şekilde sıralayabiliriz;
- Pıhtı oluşumu sisteminin incelenmesi
- Kanın pıhtılaşmasını engelleyen tedavinin takip edilmesi ve ilacın dozunun ayarlanması
- Pıhtı oluşumu taramasında
- Karaciğer yetmezliğinin araştırılması
- K vitamini yoksunluğunun incelenmesi