Kadının yaşamının önemli dönemlerinden biri olan menopoz, farklı nedenlerden dolayı 40 yaşından önce de görülebiliyor. Ailesinde erken menopoz hikayesi bulunan, cerrahi müdahale geçiren kadınların erken menopoza girebileceğini belirten uzmanlar, erken menopozun hastalık olmadığını vurguluyor. Uzmanlar, sigara ve alkol kullanımı, aşırı stres, sağlıksız beslenme gibi etkenlerin erken menopoza yol açabileceğine dikkat çekiyor.
NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, erken menopoza ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Kadının yaşamı boyunca çocukluk, ergenlik, cinsel olgunluk, menopoz ve yaşlılık olmak üzere beş dönemden geçtiğini belirten Gülçin Şenyuva, tüm dönemlerde kadınlarda fiziksel, ruhsal, hormonal farklılıklar görüldüğünü söyledi.
Erken menopozda adet, 40 yaşından önce kesiliyor
Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre menopozun, yumurtalıkların aktivitelerini kaybetmesi sonucunda adet (menstruasyon) döngüsünün kalıcı olarak kesilmesi olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, “Doğal menopoz, ülkeden ülkeye, toplumdan topluma farklı olmakla birlikte genellikle 45-55 yaşlarında, Türkiye’de ortalama 47-49 yaşlarında ortaya çıkar. Menopozdan 2-6 yıl öncesi premenopozal dönem (menopoz öncesi dönem) 6-8 yıl sonrası postmenopozal dönem (menopoz sonrası dönem) olarak tanımlanmaktadır. Erken menopoz, 40 yaşından önce adetin kesilmesidir” dedi.
Erken menopozun farklı nedenlerle ortaya çıktığını kaydeden Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, bu etkenleri şöyle sıraladı:
Aile Öyküsü: Kadının annesinin ve birincil derece akrabalarının menopoza girdiği yaş önemlidir. Ailede erken menopoz öyküsü olması durumunda erken menopoza girme riski bulunmaktadır.
Cerrahi Müdahaleler: Kadının herhangi bir sebepten dolayı yumurtalıkları alınması halinde erken menopoz görülür.
Otoimmün Hastalıklar: Kişinin bağışıklık sisteminin yanlışlıkla vücudun normal dokularına veya organlarına saldırması durumunda otoimmün hastalıkların gelişir. Bu organların yumurtalıklar olması halinde erken menopoz görülür.
Kanser: Kanser tedavisi esnasında alınan tedaviler (radyoterapi, kemoterapi) yumurtalıklara zarar verebilir ve erken menopoza neden olabilir.
Kromozom Bozuklukları: Turner Sendromu, Frajil X Sendromu gibi sorunlar erken menopoza neden olabilir.
Yaşam Biçimi: Sigara ve alkol kullanımı, aşırı stres, sağlıksız beslenme gibi etkenler erken menopoza neden olabilir.
Erken menopozda bu belirtilere dikkat!
Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, aşağıdaki belirtilerin görülmesi halinde kadın-doğum uzmanına danışılmasını ve gerekli test ve tetkiklerin yapılmasının önemine işaret etti:
- Sık adet görme
- Ruh halinde değişiklikler
- Vajinal kuruluk
- Cinsel isteksizlik
- Uyku problemleri
- Sıcak basması
- Gece terlemeleri
- İdrar tutmada zorluk çekme
- Oda ısısını 18ºC da tutmaya çalışmalı ve sıcak ortamlardan kaçınmalı
- Giysiler sıcak basması sırasında kolay çıkarılabilir cinsten olmalı
- Stresten uzak durulmalı
- Baharatlı yiyecekler, kafein ve alkolden uzak durulmalı
- Sıcak basmasını kontrol etmeyi öğrenmeli
- Sıcak basması sırasında vantilatör, duş almak gibi soğutma teknikleri kullanarak bu durumu kolay atlatılması sağlanmalı
- Sıcak basması anında rahat bir yer seçip oturduktan sonra birkaç defa yavaş ve derin nefes alıp verilmelidir.
- Kendisine sorun oluşturan durumları listeleyip çözmesi
- Hobi/uğraş alanlarının oluşturulması
- Düzenli fiziksel aktivitenin yapılması
- Kişisel bakımlara ve hijyene özen gösterilmesi
- Stresle başa çıkma tekniklerinin kullanması
- Uyku düzeninin sağlanması
Erken menopoz ruh sağlığını etkiliyor
Menopozdaki hormonal değişikliklerin merkezi sinir sistemi üzerinden birtakım ruhsal değişikliklere yol açıp duygu durum ve davranışları etkileyebileceğinin düşünüldüğünü kaydeden Gülçin Şenyuva, “Karşılaşılan yakınmalardan bazıları; kendini kötü, üzgün, ağlamaklı hissetme, isteksizlik, ruh halinde değişiklik, sinirlilik, gerginlik, çabuk öfkelenme hissi, huzursuzluk, panik hissi, genel performansta azalma, hafızada zayıflama, konsantrasyon zorluğu ve unutkanlıktır” dedi.
Menopozu tanımak gerekiyor
Menopoz döneminde yaşanılan fiziksel ve ruhsal problemlerin kadınların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediğinin görüldüğünü kaydeden Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, “Menopozu tanıma, menopoz konusunda bilgi sahibi olma, yaşam kalitesini yükseltmeye dair bilgi kaynaklarının olması kadının yaşadığı olumsuzlukların azalmasını sağlayacaktır. Bu nedenle menopoz bir hastalık değil, kadının hayatındaki bir dönemdir. Toplumun bu konuda bilgi sahibi olması önemli bir yer tutar. Düzenli spor yapılması yaşam kalitesine olumlu yönde katkı sağlayacaktır” tavsiyesinde bulundu.
Cinsel problemler için uzmandan destek alınmalı
Menopoz döneminde cinselliğin bireysel, kişiler arası ilişkiler, hormonal gibi birçok sebepten etkilendiğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva “Sağlıklı cinsellik kadınların ruh sağlığının iyi olma halinde temel etkenlerdendir. Bu dönemde kadınların kendilerini çekici bulmamaları, cinsel isteksizlik, vajinal kuruluk, cinsel haz almada azalma, tıbbi-fiziksel hastalıklar, cinsellik ile ilgili yanlış inanışlar ve ruhsal sıkıntılar nedeniyle cinsel problemler oluşabilir. Bu tür durumlarda uzmandan destek alınması faydalı olacaktır” dedi.
Sıcak basmasına karşı bu önerilere kulak verin
Menopoz döneminde ortaya çıkan sıcak basmaları ile başa çıkabilmeye ilişkin önerilerde de bulunan Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, tavsiyelerini şöyle sıraladı:
Duygusal değişimlerle başa çıkabilmek mümkün
Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, duygusal değişimlerle başa çıkabilmek için de şunları önerdi:
Sorunlar tedavi ile aşılabilir
Menopoz döneminde yaşanan sorunlara yönelik tedavi yaklaşımlarına da değinen Gülçin Şenyuva, “Menopoz döneminde yaşanılan ruhsal sıkıntılara, vajinal kuruluk gibi problemlere yönelik hormon replesman tedavisi (HRT) uygulanmaktadır. Egzersiz, gevşeme teknikleri ve diyet gibi tedavi yaklaşımları bu dönemin sıkıntılarını azaltmada yardımcı olmaktadır” dedi.
