Topuk dikeni; topuk kemiği ve ayak tabanı arasında oluşan kalsiyum birikintisidir. Genellikle topuğun önünde başladığı ve daha sonra yavaş yavaş ayağın diğer kısımlarına doğru ilerlediği görülmektedir. Topuk dikeninin boyu genellikle 0,5 cm olmasından dolayı her zaman çıplak gözle görülemeyebilir.
Bu rahatsızlık kişinin ayağının üzerine basamaması gibi problemlerle ortaya çıkar ve fark edilmesindeki en büyük etken ayağın yere değmesiyle birlikte ağrı, batma ve yanma hislerinin olmasıdır.
Topuk dikeninin belirtileri genellikle sert ve düz tabanlı ayakkabı giyenlerde, uzun süre ayakta duranlarda, ayak ve basış yapısında bozukluk olanlarda ve kilo artışı gibi sebepleri yaşayan insanların ayak tabanında olan kısa kasları topuk kemiğine bağlayan fasya adındaki liflerin yırtılması sonucu ortaya çıktığı görülmektedir. Topuk dikeni rahatsızlığında erken tanının konması hastalığın hızlı iyileşmesi açısından ve günlük hayat akışının olumsuz etkilenmemesi açısından önemlidir.
Topuk Dikeni Nedir ?
Topuk dikeni belirtileri, otururken varlığını hissettirmeyen ancak hareket haline geçildiğinde kendini hissettirmektedir.
Topuk dikeni olarak bildiğimiz bu rahatsızlık topuk kemiğinin alt kısmında kalsiyum birikmesi sebebiyle oluşan kemiksi çıkıntı olarak bilinir.
Genellikle topuk dikeni belirtileri; topuk önü, topuk arkası veya ayak kemerinin hemen altında görüldüğü gözlemlenir.
Topuk dikeni belirtileri kişinin ayağını yere bastığında hissetmiş olduğu ağrı ve batma gibi durumlardan aldığı geri dönüşlerle kendini belli ettiğini söyleyebiliriz. Ama şöyle ki topukta olan her ağrı ve batma hisleri topuk dikeniyle ilişkilendirilemez. Bu sebepten dolayı doğru sonuca ulaşabilmek için doktor muayenesi ve muayene eşliğinde röntgen çekimi şarttır. Topuk dikeni rahatsızlığı öyle bir rahatsızlık türüdür ki bazen röntgen çekimlerinde dahi görülmeyebilir. Görülmediği durumlara ise “topuk dikeni sendromu” adı verilir.
Topuk dikeni rahatsızlığının genellikle görülmesinin başlıca sebepleri şu şekildedir; düz ve sert tabanlı ayakkabıların tercih edilmesi, günün çoğunluğunu ayakta geçirenlerde, ayak yapısında ve basış yapısında bozukluk olanlarda ve kilo alımlarının artışını yaşayan insanlarda daha sık görülür.
Erken tanının konulması topuk dikeni rahatsızlığının erken iyileşmesinde ve günlük hayatın akışının bozulmamasında önemli rol oynar. Bu rahatsızlığa topuk dikeni isminin verilmesinin sebebi ise dikene benzemesidir. Topuk dikeni rahatsızlığı görülen hastaların ortopedi doktorlarına gitmesi gereklidir.
Topuk Dikeni Neden Olur ?
Topuk dikeni, topuk kemiği ve ayak tabanı arasında oluşan kalsiyum birikintisine denir. Topuk dikeni rahatsızlığındaki en önemli sorun çıkmış olan topuk dikeni değildir. Asıl sorun çıkan topuk dikeninin, plantar fasyada oluşturacağı zedelenme veya yırtılmalardır. Bu rahatsızlığa topuk dikeni denilmesinin sebebi ise şeklinden kaynaklıdır. Şeklinin dikene benzemesinden dolayı tıp dünyasında topuk dikeni olarak bilinmektedir.
Topuk dikeninin oluşumunda etkili olan birkaç sorun şu şekildedir;
- Parmak arası terlik kullanımı
- Evde yalınayak gezmek
- Ayağa rahat olmayan yanlış ayakkabı tercihleri yapmak
- Kilo almak
- Topuğun darbe alması
- Ayak ve basış yapısının bozuk olması vb. gibi sebepler topuk dikeni rahatsızlığına sebep oldukları bilinir.
Topuk Dikeni Risk Faktörleri Nelerdir ?
Topuk dikeni rahatsızlığının risk faktörleri şu şekildedir;
- Ortopedik olmayan sert ve düz tabanlı ayakkabılar ve yüksek topuklu ayakkabılar
- Aşırı kilo alımları sonucunda obezite olunması
- Topuğu sert yüzeylere vurmak/çarpmak
- Günün çoğunluğunu ayakta geçirmek
- Aşırı hareketlilik veya aşırı hareketsizlik
- Ayak yapısındaki bozukluklar ve basış yapısındaki bozukluklar
- Diyabet hastalığı
- 40-60 yaş aralığında olmak
Çeşitli romatizmal ve kalıtsal hastalıklara sahip olmak topuk dikeni rahatsızlığı için risk barındıran unsurlardır.
Topuk Dikeni Belirtileri Nelerdir ?
Topuk dikeni belirtileri ilk başta göz ile bakıldığında anlaşılabilecek bir şey değildir. Topuk dikeni genellikle herhangi bir belirti vermez. Topuk dikeninde iltihaplanma varsa ağrı yapar ve bu sayede fark edilir.
Topuk dikeninin ilk ve en önemli belirtilerinden biri sabah uyandıktan sonra yataktan kalkıldığında ayak tabanında hissedilen ağrı ve ayak topuğunda batma hissiyatından dolayı oluşan ağrı olarak tanımlanabilir.
İkinci önemli belirti ise ayağın gün içerisinde kullanımı sırasında zorluk çekmek ve gün sonunda topukta artan ağrıların gözlemlenmesidir.
Topuk dikenindeki ağrılar bazen yürürken bazen de dinlenme anında meydana gelmektedir.
Topuk dikeni belirtileri şunlardır;
- Bireyin dinlenmesine rağmen topuk bölgesinde geçmeyen ağrılar
- Ayak topuğunda şişmelerin meydana gelmesi
- Topukta hassasiyet ve ağrı gibi şikayetlerin meydana gelmesi
- Hastanın merdiven çıkmasında yaşadığı zorluklar
- Hastanın gün içerisinde hareket ederken veya yürürken zorluk çekmesi
- Ayak topuğunda meydana gelen karıncalanmaların yaşanması
Topuk Dikeni Nasıl Anlaşılır?
Topuk dikeninin uzunluğu genelde 2 cm’ ye kadar ulaşabilir. Yavaş yavaş oluşan topuk dikenini fark etmek oldukça zordur. Bunun nedeni ise sinsi bir hastalık olmasından dolayıdır. Rahatsız olan hastanın bir hekime başvurmasından dolayı röntgen çekilmesine karar verilir. Röntgen sonucunda topuk kemiğinde bir çıkıntı meydana gelmişse o bireyde topuk dikenin olduğunu göstermektedir. Genellikle tanı koyulan bu hastaların ayak topuğunun çevresinde veya altında ağrılar meydana gelmektedir.
Topuk dikeni sivri uçlu bir yapıya sahiptir. Büyümeye başladıktan sonra ayak topuğunda bulunan yumuşak yağ dokusunun kaybolmasına neden olur.
Topuk dikeni; hastanın topuğunda kızarıklık, sertlik, gerginlik ve hassasiyetin oluşmasından dolayı anlaşılabilir. Ayrıca topuk dikenin en önemli zararı topuk kemiğinin şişmesine neden olmasıdır.
Topuk dikenini tespit etmek veya varlığından emin olmak için tek yol alanında uzman bir doktora gidip muayene olmak ve muayene sonrası röntgen çektirmektir. Topuk dikeninin tespitinde ise en çok kullanılan yöntem ayak röntgeni olarak bilinmektedir. Bu sebeple uzmanlar gelen hastalarına genellikle ayak röntgeni sayesinde hastalığın tanısını koymaktadırlar.
Topuk Dikeni Tedavisi Nasıl Yapılır?
Topuk dikeni tedavisi hayal edilenin aksine kolay yöntemler uygulanarak yapılır. Topuk dikenin tedavisinin sağlığı olumsuz etkileyebilecek herhangi bir yan etkisi bulunmamaktadır. En kolay topuk dikeni tedavi yöntemlerinden bir tanesi ise hastaların ayak tabanı kullanmasıdır. Bahsettiğimiz bu ayak tabanını düzenli kullanıldığında ayak yapısını düzelttiğini ve topuk dikeninin insan vücudundaki etkilerini azaltmasında etkili olduğu kanıtlanmıştır. Tabanlık kullanıldığı zaman içerisinde topuk dikeninde gözle görülür bir iyileşme gözlemlenemiyor ise cerrahi olarak buz, lazer ve eswt gibi topuk dikeni tedavilerine başvurulmaktadır. Topuk dikeni tedavisinde uygulanan yöntemler şunlardır;
Lazer tedavisi :
Topuk dikeni lazer tedavisi yönteminde; topuk bölgesine uygulanan lazer ışınları düşük enerjilidir ve topukta bulunan yumuşak dokulara zarar vermemektedir. Lazer tedavisi gören hasta topuk dikeni hastalığında ağrısız ve acısız bir şekilde kurtulmuş olur.
Buz tedavisi :
Buz tedavisi yönteminde topuk bölgesine buz sargısı uygulanır. Buz sargısı 15-20 dakikadan az olmaması şartıyla sorunlu bölgede bekletilir. Buz tedavisinin uygulanması sayesinde topukta oluşan iltihapın soğuktan etkilenmesi sayesinde yumuşamaya başlar. Buz tedavisi ile yumuşayan bölgeye krem uygulanarak masaj yapılır.
ESWT tedavisi :
(H3)Eswt tedavisi; Bahsettiğimiz bu tedavilerden verim almayan hastaların en son başvurması gereken tedavi türü olarak bilinmektedir. Eswt tedavisi şok dalgası veya ses dalgası olarak da bilinmektedir. Ayrıca halk arasında da Topuk dikeni kırdırma operasyonu olarak de bilinmektedir. Bu tedavide amaç hastanın topuğunun altında bulunan topuk dikenini kırmak değil yüksek enerjili ses dalgaları sayesinde ayak tabanı zarının topuğa yapıştığı durumda ayak topuğunu iyileştirmek ve bu sürecini hızlandırmak amacıyla kontrollü bir zedelenme, yani mikro kanamalar yaratmaktır.
Topuk Dikeni İlacı
Topuk dikeni tedavisine özel olarak üretilen herhangi bir ilaç bulunmamaktadır. Hazırda var olan ilaçlar ise topuk dikeni rahatsızlığında oluşan ağrıları ve rahatsızlıkların oluşturduğu sorunları azaltma konusunda faydalı olurlar.
Bu ilaçlar ise;
- Steroid enjeksiyonlar
- Ağrı kesiciler
- Krem, merhem ve jellerdir.
Topuk Dikeni Ameliyatı
Topuk dikeni rahatsızlığı genelde cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulmadan iyileşme olanağı yüksek olan bir rahatsızlık türüdür. Ama bazı durumlarda topuk dikeni için yapılan tedaviler de olumlu sonuçların alınmadığı tespit edilebilmektedir. Bu tür zamanlarda topuk dikeni ameliyatı son seçenek olarak tercih edilmektedir. Ameliyatsız tedavilerde de sonuç alınamadığı takdirde hekim ameliyat uygulamasını tercih edebilmektedir.
Ameliyat karar verildikten sonra hekim hastayla ilgili tüm muayene ve testleri gözden geçirip topuk dikenin tam konumunu belirler. Bu sayede hekim topuk dikenini olduğu yerden çıkarır. Böylelikle bu yöntem topukta oluşan iltihabın giderilmesinde etkili olur. Ameliyat sonrası hastanın iyileşme süreci genellikle 6 ile 8 hafta arasında değişir. Bu süre zarfında hastanın sorunlu bölgesine buz tedavisi uygulanır. Dikişleri alınan hastanın fizik tedavi egzersiz program çizelgesi hazırlanıp hastaya uygulanmaya başlanır.
Bazı olası durumlar hastanın ameliyat sonrasında bandaj, atel, atma, cerrahi ayakkabı, koltuk değneği veya baston kullanması gerekmektedir. Hasta kendisi için hazırlanan programları uyguladıktan sonra kısa mesafe yürüyüşlerini yapması için uzmanlar uyarır. Egzersiz ve fizik tedavi uygulamaları bittikten sonra ise hasta normal yaşantısında devam edebilir.
Topuk dikeni ameliyatı konusunda uzman doktor ve donanımlı bir hastanede tedavi görmek hastanın iyileşme sürecinin daha hızlı ve olumlu geçmesini etkileyen faktörlerdir.
Topuk Dikeni Egzersizleri
Hastalarda topuk dikeni rahatsızlığının tekrarlanmaması için topukta bulunan eklem ve kasların güçlendirilmesi son derece önemli bir etkendir. Topuk dikeni rahatsızlığı yaşayan kişiler tedavisi bittikten sonra tekrar sorun yaşamamak adına kendisi için belirlenen egzersiz çizelgesine uyması ve bu egzersizleri yaparken kişiye özel tabanlı ayakkabı kullanılması bu süreç içerisinde olumlu sonuçlar alınması için önemli bir etkendir.
Baldır kaslarını ve plantar fasyanın gerilebilmesi için ev ortamında yapılabilecek birkaç egzersiz hareketleri bulunmaktadır.
Bu egzersiz hareketleri ise şunlardır;
- Çekme- germe hareketi
- Çömelme hareketi
- Ayak topuğunu yukarı ve aşağı doğru hareket ettirme hareketidir.
Bu egzersiz hareketleri düzenli yapılması durumunda hastanın şikayetlerinde azalma yaşanmasına yardımcı olacaktır. Bu hareketler ile evde yapılabilecek en kolay egzersizler şunlardır;
- Hasta bahsedilen bu topuk dikeni egzersizleri için bir bez parçasından yardım alabilir. Hasta bu bezi tam ayağının altına gelecek şekilde ayarlayıp kendisine doğru çekerek yapması yeterli olacaktır.
- İkinci egzersiz ise hastanın ayaklarını bacak bacak üstüne atmasıdır. Böylelikle hasta bu pozisyon sayesinde oturur vaziyete gelir. Hasta bir eli yardımıyla ayak parmaklarını diğer eli yardımıyla da ayak topuğunu tutarak ters yönlere doğru esme hareketi yapması gerekmektedir.
- Üçüncü egzersiz ise hasta ayağının altına sert bir cisim yerleştirerek çok bastırmamak şartıyla masaj yapar şekilde 3 dakika boyunca ileri- geri hareketler yapmalıdır.
Topuk Dikeni Nasıl Geçer ?
Topuk dikeni rahatsızlığında en önemli unsurlardan biri ayak tabanını mümkün olduğunca dinlendirmektir. Akşamları evde ayakları 10-15 dakika suda bekletilmesi bu rahatsızlığa iyi gelecektir.
Topuk dikeni rahatsızlığında en sık kullanılan yöntemlerden birisi ortopedik ayakkabı ve tabanı kullanılmasıdır. Topuk dikeni rahatsızlığını geçirmek için buz tedavisi, lazer tedavisi ve doktorun önermiş olduğu ağrı kesici kremler sorunlu bölgeye hafif makyaj yaparak uygulanmalıdır.
Ayrıca topuk dikenini geçirmek için doğal tedavi yöntemleridir. Bahsedilen doğal yöntemler şunlardır;
- Elma sirkesi
- Karbonat
- Esansiyel yağlarla masaj
- Epson tuzlu banyosu