Sırt fıtığı, omurganın orta kısmındaki disklerin yırtılması veya yerinden kayması sonucunda ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Tıpta "torasik disk hernisi" olarak adlandırılan bu durum, özellikle torasik omurgadaki 12 omur (T1-T12) arasında meydana gelir. Sırt fıtığı, genellikle omurganın orta kısmında yer alan disklerin içindeki jel benzeri maddeyi dışarı çıkararak sinir köklerine veya omuriliğe baskı yapması sonucu oluşur.
Sırt fıtığı, diğer omurga fıtıklarına göre daha az yaygın olmakla birlikte, ciddi nörolojik semptomlara yol açabilir. Bu semptomlar arasında sırt ağrısı, sinir köklerinde sıkışma nedeniyle uyuşma, karıncalanma ve kas zayıflığı gibi belirtiler bulunabilir. Sırt fıtığının tedavi edilmemesi, semptomların kötüleşmesine ve yaşam kalitesinin düşmesine neden olabilir. Bu nedenle, sırt fıtığının erken teşhisi ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması önemlidir.
Sırt Fıtıkları Nasıl Oluşur?
Sırt fıtığı (Torasik disk hernisi) çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilir:
Dejeneratif Disk Hastalığı: Yaşlanmaya bağlı olarak disklerin aşınması ve yıpranması, disklerin incelmesine ve fıtıklaşmaya yol açabilir.
Travma: Düşmeler, kazalar veya spor yaralanmaları, omurga disklerinin ani şekilde hasar görmesine ve sırt fıtığına neden olabilir.
Tekrarlayan Stres: Sürekli ağır kaldırma veya yanlış postürle yapılan hareketler, disklerin zamanla zarar görmesine ve sırt fıtığına sebep olabilir.
Genetik Yatkınlık: Ailede disk fıtığı öyküsü olan kişilerde sırt fıtığı riski daha yüksek olabilir.
Kötü Postür: Özellikle uzun süre kötü duruşla oturmak veya ağır yük kaldırmak, omurgaya aşırı baskı uygulayarak sırt fıtığına yol açabilir.
Sırt Fıtığı Belirtileri Nelerdir?
Sırt fıtığı, disklerin boyutuna ve konumuna bağlı olarak farklı semptomlara neden olabilir:
- Orta Sırt Ağrısı: Sırtın orta kısmında, özellikle omurgada hissedilen lokalize ağrı.
- Yayılan Ağrı: Göğüs veya karın çevresine yayılan ağrı, bazen kalp veya mide problemleriyle karıştırılabilir.
- Uyuşma ve Karıncalanma: Sırt, göğüs veya karın bölgesinde his kaybı veya karıncalanma.
- Kas Zayıflığı: Alt vücut kaslarında zayıflık, yürüyüş ve denge sorunlarına yol açabilir.
- Miyelopati: Ciddi vakalarda omurilik basısı nedeniyle yürüme güçlüğü, mesane veya bağırsak kontrol kaybı gibi nörolojik bozukluklar gelişebilir.
Sırt Fıtıkları Nasıl Teşhis Edilir?
Sırt fıtığının doğru teşhisi için aşağıdaki yöntemler kullanılır:
Tıbbi Geçmiş ve Fiziksel Muayene: Hastanın semptomları değerlendirilir ve nörolojik fonksiyonları test edilir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Disk hernisinin ve sinir kökleri üzerindeki etkisinin görüntülenmesinde en etkili yöntemdir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Tarama: MRI kontrendike olduğunda veya kemik yapılarının detaylı incelenmesi gerektiğinde kullanılır.
Röntgen: Omurga hizalamasını değerlendirmek ve olası kırıkları tespit etmek için kullanılır.
Elektromiyografi (EMG) ve Sinir İletim Çalışmaları: Herniasyonun sinir fonksiyonları üzerindeki etkisini belirlemek için yapılır.
Sırt Fıtığı Nasıl Tedavi Edilir?
Ameliyat Dışı Tedaviler
Birçok torasik disk hernisi (sırt fıtığı) vakası konservatif tedavilerle yönetilebilir, bunlar şunları içerir:
İlaçlar: Sırt fıtığının tedavisinde ağrı kesiciler, kas gevşeticiler ve sinir ağrısını hafifletici ilaçlar kullanılabilir.
Fizik Tedavi: Sırt kaslarını güçlendiren ve esnekliği artıran egzersiz programları sırt fıtığının iyileşmesine yardımcı olabilir.
Aktivite Değişikliği: Ağrıyı tetikleyen aktivitelerden kaçınma ve ergonomik düzenlemeler önerilir.
Epidural Steroid Enjeksiyonları: Sinir kökleri etrafındaki iltihabı ve ağrıyı azaltmak için kullanılır.
Isı ve Soğuk Tedavisi: Kas gerginliğini hafifletmek için kullanılabilir.
Cerrahi Tedavi
Ciddi veya kalıcı semptomlar, nörolojik defisitler veya miyelopati durumlarında cerrahi müdahale gerekli olabilir. Cerrahi seçenekler şunları içerir:
Diskektomi: Omuriliği veya sinir köklerini dekomprese etmek için herniye olmuş diskin bir kısmının çıkarılması.
Laminektomi: Herniye olmuş diske erişmek ve dekompresyon sağlamak için omurun bir kısmının (lamina) çıkarılması.
Füzyon Cerrahisi: Uzun vadeli stabilite sağlamak için diskektomi veya laminektomi ile birlikte etkilenen omurların birbirine kaynaştırılması.
Minimal İnvaziv Teknikler: İyileşme süresini ve cerrahi riskleri azaltmak için endoskopik veya mikroskobik prosedürler.
Ameliyat Sonrası Bakım
Ameliyat sonrası bakım, iyileşme için çok önemlidir ve şunları içerir:
Rehabilitasyon: Fizik tedavi ile güç, esneklik ve işlevselliği yeniden kazandırmak hedeflenir.
Ağrı Yönetimi: Ameliyat sonrası ağrıyı kontrol altına almak için ilaçlar ve diğer yöntemler kullanılır.
Düzenli Takip: Cerrahi sonuçların izlenmesi ve olası komplikasyonların önlenmesi için düzenli kontroller yapılır.
Sırt Fıtığı Olanlar İçin Öneriler
Sırt fıtığı olan hastalar günlük yaşamlarını daha rahat sürdürebilmek için şu önerilere dikkat etmelidir:
Ergonomik Oturma Düzeni: Çalışma alanınızı sırtınızı destekleyecek şekilde düzenleyin.
Düzenli Egzersiz: Yüzme veya yürüyüş gibi düşük etkili egzersizlerle sırt kaslarını güçlendirin.
Doğru Postür: Ayakta dururken, otururken ve ağırlık kaldırırken omurganızı doğru pozisyonda tutun.
