Prolaktin, insan beyninde bulunan hipofiz bezi ile salgılanan bir çeşit hormon olarak tanımlanır. Kadınların hamilelik zamanlarında meme bezlerinin gelişmesini ve doğumun ardından süt gelmesini sağlayan hormondur. Bundan dolayı prolaktin halk deyimiyle süt hormonu olarak da belirtilmektedir. Erkeklerde ise prolaktin oranının artması, testosteron seviyesinin azalması, cinsellik istememe, sperm kalitesinin azalması ve kısırlık gibi problemlere neden olur.
Prolaktin testi ile prolaktin hormonu yüksekliği veya düşüklüğü kontrol edilir. Prolaktin hormon testinin sabah saatlerinde yapılması önerilir. Çünkü, bu saatlerde hormon en aktif halinde olur ve en net sonucu verebilir. Testten önce kişiler partnerleri ile cinsel ilişki yaşamamalıdır. Çünkü cinsel ilişki sırasında hormon gerçek değerini yansıtmaz. Test, kan yolu ile yapılır. Bu yüzden bireylerin testten evvel hiçbir şey yememesi gerekir.
Prolaktin Hormonu Neden Yükselir?
Hamilelik zamanında salgılanmakta olan prolaktin hormonu, meme bezinin gelişimine ve anne sütünün oluşmasını sağlar. Fakat hamilelik mevcut değilse prolaktin yüksekliği bazı sorunların var olduğunu gösterir. Hiperprolaktinemi olarak da tanımlanan prolaktin yüksekliğinin sebepleri içinde, prolaktinoma olarak belirtilen ve hipofiz bezinde bulunan iyi huylu tümörler, polikistik over sendromu, böbrek ve karaciğer rahatsızlıkları da bulunur. Hipofiz bezinde yer alan iyi huylu tümörler ve makroadenom olarak adlandırılan ve boyu1 cm'den fazla olan tümörler, hiperprolaktinemiye neden olur. Bu tümörlerin bulgusu için radyoloji uzmanına başvurmak gerekir. Radyoloji uzmanı MR çekerek tanıyı koyar. Mikro ve makroadenomların tedavisi için cerrahi işlemler yerine ilaç tedavisi uygulanır. Fakat ilaç tedavisi olmayan veya risk taşıyan hipofiz tümörleri, cerrahi işlem uygulanarak temizlenir. Bununla birlikte hipotiroidi olarak adlandırılan tiroit bezinin fazla çalışmıyor olmasından dolayı tirotropin salgılamakta olan TRH hormonunun etki göstermesiyle hiperprolaktinemi meydana gelir. Prolaktin yüksekliğine sebep olan bazı hastalıkları şu şekilde sıralayabiliriz;
- İç çamaşırının sıkması
- Kaygı
- Uyku bozukluğu
- Alınan psikolojik ilaçlar
- Hipofiz bezi tümörü
- Akciğer kanseri
- Dengeli beslenmeme
- Meme rahatsızlıkları
- Endokrinolojik sorunlar
Bunlarla birlikte göğüs ucunda süt olup olmadığını anlamak için devamlı bir şekilde göğüsün uyarılması da prolaktin seviyesinin artmasına neden olmaktadır.
Prolaktin Yüksekliği Nelere Sebep Olur?
Hamilelik zamanlarında göğüs dokusu gelişip, süt üretiminin hazır durumda olmasına yardımcı olan prolaktin hormonu, doğumun ardından göğüsün uyarılması ile birlikte süt gelmesine katkı sağlar. Fakat kadınlarda hamilelik ve lohusalık zamanı haricinde artan prolaktin değeri; adette düzensizlik, adetten kesilme, kısırlık, cinsel isteksizlik gibi sorunlara neden olur. Erkeklerde ise hiperprolaktinemiye bağlı gelişen cinsellik istememe, ereksiyon sorunları kısırlık, beden tüylerinde eksilme ve ender göğüs ucu akıntısına neden olmaktadır. Bunun ile birlikte bireyin olağan yaşamını etkiler seviyede baş ağrısı ve görme sorunlarına sebep olabilmektedir.
Prolaktin Nasıl Düşürülür?
Prolaktinin yüksel olmasına neden olan hastalığın belirlenmesi ile tedavi süreci başlamaktadır. Hasta olan bazı bireylerde stresten uza durmak, sağlıklı besinler tüketmek ve uyku düzeninin olması, dar olmayan iç çamaşırı kullanmak prolaktin seviyesinin azalmasına katkı sağlar. Genellikle hiperprolaktinemiye neden olan rahatsızlık tedavi edildikten sonra, hormon seviyesi normale gelir. Hipofiz bezinde kitle var ise bu kitle, ilaç kullanımı ile küçültülür. Fakat kitle büyük ise cerrahi yöntemlerle alınır.
Prolaktin Testi Hangi Hastalıkların Tanısı İçin Yapılır?
Prolaktin testi kişinin kolundan kan örneği alınarak ölçülür. Prolaktin hormonunun fazla çıkması yumurtlama durumuna engel olur. Bundan dolayı gebe olma durumu normale göre daha zor olabilir. Fakat hamile kalmaya engel değildir. Uzmanlar tarafından uygun tedbirler ve tedaviler alınması gerekir. Proklatin testinin uygulandığı bazı durumları şu şekilde sıralayabiliriz;
- Tiroid problemi
- Ruhsal sorunlar
- Yumurtlama sorunları
- Hamilelik
- Bebek emzirme
- Cinsellikten uzak durma
- Regl düzensizliği
