Ketojenik Beslenme Nedir? Nasıl Yapılır?

Ketojenik beslenme diyet; yüksek yağ, düşük protein ve düşük karbonhidrat içeren bir beslenme düzeni olup, kalorisi ve toplam sıvı içeriği günlük gereksinimin %80’ini karşılayacak şekilde kısıtlanmıştır. 

Ketojenik beslenmede ketojenik oran (KO), diyet içeriğindeki yağın, protein ve karbonhidrat toplamına oranı olarak hesaplanmaktadır ve tipik ketojenik diyet (KD) için 4:1’dir. Oranlar 3 veya 4 g yağa 1 g proteinle birlikte karbonhidrat olacak şekilde oranlanır (3:1 ya da 4:1).

Ketojenik beslenmede ketojenik oran ne kadar yüksek olursa ketozis o kadar fazla olmaktadır. Süt çocukları ve ergenler gibi protein gereksinimi yüksek veya yan etki nedeniyle diyeti iyi uygulayamayan hastalarda 3:1 ya da 2:1 gibi daha düşük oranlar kullanılabilir.  Ketojenik beslenmede ketojenik oranı 4:1 olan diyette, günlük kalorinin %90’ı yağlardan, %7’si proteinden ve %3’u karbonhidratlardan sağlanmaktadır. En sık kullanılan yağ kaynakları tereyağı, krema, sıvı yağlar ve mayonezdir.

Diyetin Başlanması: 

KD geleneksel olarak açlık periyodundan sonra başlanır, Karbonhidrat (KH) içeren sıvılar verilmez ve kan şekeri izlenir. Açlık 12 saatten 48 saate kadar uzatılabilir idrar ketonları yeterince artana kadar fakat çocuklarda 72 saate kadar uzatılmamalıdır. Hipoglisemi, asidoz, bulantı, kusma, dehidratasyon, letarji gelişebileceği için çoğu merkez hastayı yatırır, böylece aile eğitimi daha yoğun bir şekilde yapılabilir (evde öğünlerin hesaplanması, tartılması, düzenlenmesiyle ilgili). Hastanın yağ artışını tolere edebilmesi için diyet 1:1, 2:1, 3:1 ve 4:1 olarak günlük artış olacak şekilde yapılır.

Ketojenik diyet; yüksek yağ, düşük protein ve düşük karbonhidrat içeren bir beslenme düzeni olup, kalorisi ve toplam sıvı içeriği günlük gereksinimin %80’ini karşılayacak şekilde kısıtlanmıştır. Ketojenik oran (KO), diyet içeriğindeki yağın, protein ve karbonhidrat toplamına oranı olarak hesaplanmaktadır ve tipik ketojenik diyet (KD) için 4:1’dir. Oranlar 3 veya 4 g yağa 1 g proteinle birlikte karbonhidrat olacak şekilde oranlanır (3:1 ya da 4:1).  Ketojenik oran ne kadar yüksek olursa ketozis o kadar fazla olmaktadır. Süt çocukları ve ergenler gibi protein gereksinimi yüksek veya yan etki nedeniyle diyeti iyi uygulayamayan hastalarda 3:1 ya da 2:1 gibi daha düşük oranlar kullanılabilir. Ketojenik oranı 4:1 olan diyette, günlük kalorinin %90’ı yağlardan, %7’si proteinden ve %3’u karbonhidratlardan sağlanmaktadır. En sık kullanılan yağ kaynakları tereyağı, krema, sıvı yağlar ve mayonezdir.

Ketojenik Beslenme Diyetini Kimler Uygulayabilir?

Ketojenik beslenme diyeti; erişkin epilepsili bireylerde önerilmemektedir. İlaca dirençli epilepsisi olan çocuklarda ek tedavi olarak ketojenik diyet önerilebilir.

Ketojenik beslenmede diyet her çocuğun günlük enerji, protein ve sıvı gereksinmesini karşılayacak şekilde çocuğun yaşı, boyu ve kilosuna uygun olarak hazırlanır. İki veya üç ilaca yanıtsız olan epilepsiler İDE olarak tanımlanmaktadır. İDE’de çıkarılabilecek epileptik odak varsa epilepsi cerrahisi en iyi tedavidir, ancak böyle bir şansı olmayan çocuklar için KD en iyi tedavi seçeneği olabilir. KD’e başlamadan önce psikososyal olarak ailenin hazır olduğunun belirlenmesi gerekir. Ailenin çocuğuna KD uygularken rolünü anladığından emin olunmalıdır.

Ketojenik Diyet Türleri Nelerdir?

Ketojenik diyet türleri arasında eliminasyon ve ketojenik diyet birlikte yapılmaktadır. Bu diyete fonksiyonel ketojenik diyet adı verilmektedir. Ketojenik diyet temelinde yağ oranını arttırmak ve karbonhidrat oranını düşürmek vardır.

Ketojenik Diyetin Sağlığa Faydaları Nelerdir?

Ketojenik beslenme diyet, dengeli beslenmede vitamin ve mineraller yeterliyken KD’te meyve, sebze, tahıllar ve kalsiyum içeren gıdalar kısıtlanmış olduğundan vitamin ve mineral eklenmesi gereklidir. KD’te kalsiyum ve D vitamini azdır ve epilepsili çocuklarda da D vitamini düzeyleri düşüktür bu nedenle hem D vitamini hem de kalsiyum eklenmelidir. Çinko, bakır, selenyum ve fosfor düşük saptanırsa eklenir, normalse standart multivitamin olarak verilir. Ketojenik beslenmede karbonhidratı olmayan veya az miktarda olan multivitaminler kullanılmalıdır.

Ketojenik Diyette Görülebilecek Yan Etkiler

• Kabızlık 

• Kemik erimesi (osteoporoz) 

• Asidoz (kan pHdeğerinde düşme) 

• Kolesterol yüksekliği 

• Böbrek taşları 

• Karnitin eksikliği

Ketojenik Diyette Uyulması Gereken Önemli Kurallar

• Diyet menüsü dışında hiçbir yiyecek tüketilmemelidir. 

• Menüdeki miktarlara doğru uyum için yiyeceklerin tartılması tavsiye edilir.

• Yemek tabağındaki bütün yiyecekleri silikon spatula ile sıyırılmalıdır

• Öğünlerin saatlerine uyulmalıdır

• Günlük alınması gereken sıvı miktarının tüketilmesine dikkat edilmelidir. 

• Aile fertleri çocuğun yanında başka yiyecek yememelidir. 

• Doktora danışmadan hiçbir ilaç tüketilmemelidir. 

• Tüketilen ürünler gizli karbonhidrat içerebilir, etiket bilgilerini dikkatli okunmalıdır ve beslenme uzmanına danışılmalıdır. 

Ketojenik Diyette Serbest Yiyecekler Nelerdir?

Ketojenij beslenme ve diyette serbest yiyecekler kalori içermeyen, öğünler arasında atıştırmalık olarak verilecek yiyeceklerdir.

• Et ürünleri buna yumurtada eklenebilir.
• Yağ oranı yüksek süt ürünleri: yağ oranı yüksek olan süt ve süt ürünleri tercih edilir. Eliminasyon içerikli ketojenik diyet yapılıyorsa süt ürünleri beslenmeye dahil edilmez.
• Yeşil yapraklı sebzeler: roka, maydonoz, tere vb.
• Toprak üstü sebzeler
• Yağlı tohumlar: Ceviz, badem, kaju, yer fıstığı, fındık vb. 
• Böğürtlengiller: Frambuaz, yaban mersini, açai meyvesi, böğürtlen. 
• Sağlıklı yağlar 
• Tatlandırıcılar: Özellikle eritritol kullanılmaktadır. 

Ketojenik Diyette Serbest İçecekler Nelerdir?

Çocuğunuz için önerilen miktarda içecek veriniz.

-Su ya da buz parçaları
-Yukarıdaki tatlandırıcılarla tatlandırılmış su
-Cola Zero
-Soda(sade)
-Lipton Ice Tea Light şeftali limon
-Çamlıca Gazoz Light
-Uludağ şekersiz limonata
-Dimes limonata şekersiz
-Fruitshoot (portakallı, elmalı, yaz meyvalı, elma ve kuş üzümlü)

NOT: ‘’ Bu sayfada ismi geçen markaların ketojenik diyet ile sağlanan yararlı etkiyi olumsuza çevirecek gizli karbonhidrat içermediği araştırılıp, tespit edilmiştir. Benzer markaların ise, bu açıdan etkisi tarafımızca herhangi bir şekilde kontrol edilmemiş olup, bu ürünlerin tercih edilmesi halinde ketojenik diyet ile sağlanan yararlı etkiyi olumsuza çevirecek herhangi bir gizli karbonhidrat içerip içermediğinin kontrol edilmesi gerektiğini hatırlatırız.’’ (literatürden alıntı)