Gıda zehirlenmesi, mikroplar veya virüs toksinleri sebebiyle bozulan besinlerin tüketilmesi ile meydana gelir. Gıda zehirlenmesinin tipik belirtileri mide de ağrı, ishal ve kusma olarak karşımıza çıkar. Basit zehirlenmeler genel olarak birkaç günde kendi kendine iyileşmektedir. Ağır durumlarda ise hasta kişilerin kesinlikle hastanede tedavi olması gerekir.
Gıda zehirlenmesi mikroplar, bakteriler ve mikroorganizmalar sebebi ile yapıal olarak değişen gıdaların tüketilmesi sonucu oluşmuş toksik zehirlenmeler olarak belirtilir. Zehirli gıda tükettikten birkaç saat sonra midede bulantı, karın ağrısı, kusma gibi belirtiler meydana gelir. Semptomlar bazı zamanlar hafif geçebilir ve böyle durumlarda kişi gıda zehirlenmesi yaşadığının farkında olmayabilir ve semptomlar birkaç gün içinde kendi kendine geçer. Ancak belirtiler aşırı şiddetli olduğu zaman bir uzmana başvurulur.
Gıda Zehirlenmesi Nedenleri Nelerdir?
Gıda zehirlenmesi, virüsler veya onların toksinler ile bulaşmış besinlerin tüketimi sonucu meydana gelmiştir. Gıdaların kontamine olmasındaki en önemli sebep üretilmesi, taşınması, depolanması ya da işlenmiş olması durumundaki yeterli olmayan hijyendir. Gıda zehirlenmesi 3 kategoride ele alınmaktadır;
Bakteriyel gıda zehirlenmesi: Besin zehirlenmelerine sıklıkla neden olan etkili maddeler, bakteriyel biyotoksinlerdir. Bakteriyel gıda zehirlenmeleri iki türlü meydana gelir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz;
- Bakteri biyotoksinleri ile bulaşmış besinler tüketildiği zaman bu toksinler besin zehirlenmesine neden olabilir.
- Bakteri içermekte olan besinlerin tüketiminden sonra bu virüsler bedende toksin salgılayıp zehirlemeye neden olabilir.
Genellikle bakteriyel besin zehirlenmesine neden olan mikroplar içinde Salmonella, Campylobacter, Escherichia coli ve Listeria bulunmaktadır. Bu mikroorganizmalar hayvansal besinlerden geçmektedir.
Bakteriyel olmayan gıda zehirlenmesi: Bakteriyel olmayan gıda zehirlenmelerinin en yaygın nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Zehirli olan mantarlar
- Parazit
- Ağır olan metaller
- Hayvan biyotoksinleri
Virüslere Bağlı sindirim sistemi enfeksiyonları: Virüs ve bakterilere bağlı sindirim sistemi enfeksiyonu da besin zehirlenmesidir. Bu enfeksiyonlar genellikle norovirüs, rotavirüsü, Hepatit A ve Hepatit E virüsü kaynaklı olabilmektedir.
Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
Besin zehirlenmesi semptomları, sebebe bağlı şekilde türlü olabilmektedir. Besin zehirlenmesinin ilk semptomları genel olarak mide bulantısı, kusma, ishal ve karın ağrısı şeklinde olmaktadır. Bu semptomlar, genel olarak virüs biyotoksini bedene girdikten bir süre sonra hızlıca ortaya çıkmaya başlar. Buna karşın bu zehirlenme semptomları genel olarak bir kaç günde geçer.
Gıda zehirlenmesi belirtileri genellikle çok ağır değildir ve birkaç günden sonra tedavisi olmazsa bile kendi kendine geçer. Ancak bazı zamanlarda; ağır kusma, yoğun ishal gibi ciddi ve belirgin semptomlar ile beraber ilerleyen önemli bir zehirlenme söz konusudur. Ağır semptomların var olması durumunda acil bir şekilde bir sağlık kuruluşuna gidilmesi gerekir.
Gıda Zehirlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?
Gıda zehirlenmesi teşhis edilirken hasta olan kişinin öyküsü bilinmelidir. Uzaman hastada ortaya çıkan belirti ve semptomları ve bu durumların ne kadar süreden beri devam ettiğini bilmek isteyecektir. Eğer kişi besin zehirlenmesi riski taşıyorsa, semptomların başlangıç zamanından evvelki saatler içerisinde tüketilen besinleri tam anlamıyla öğrenmek ister. Ardından hasta olan kişiyi kontrol ederek beden sıcaklığı, tansiyon, nabız ve genel durumu ile alakalı bilgiler öğrenir.
Gıda zehirlenmelerinde bazı testler yapılmaktadır. Bu testler ile zehirlenmenin teşhis edilmesi daha kolay hale gelir. Ancak besin zehirlenmesi ve bu durumun tanısının konulması için laboratuvar testleri çok yoğun kullanılmamaktadır.
Gıda Zehirlenmesi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Besin zehirlenmesinde, genel olarak 1 ila 3 günlük bir zamandan sonra semptomlar kendiliğinden ortadan kalkar. Beden, bu süre içinde ishal ve kusma yolu ile tepki verir ve biyotoksinlerin atılmasını sağlar. Hasta kişilerin bundan dolayı bol miktarda sıvı tüketmeleri gerekmektedir. Kişiye bedenin gereksinim duyduğu elektrolitleri içermekte olan özel bir toz karışımı suya ilave edilerek verilebilmektedir. Ancak kişi ağız yolu ile sıvı tüketemiyorsa damar yolu ile sıvı elektrolit katkısı sağlanabilir.
Gıda Zehirlenmesini Engellemek İçin Neler Yapılabilir?
Gıda zehirlenmesinin sebepleri çeşitlidir. Sıcak ortamda besinler mikroorganizmalara yuva olabilmektedir. Sıcak ortamda bekletilen besinler böylece hızlı bozulabilir. Bundan dolayı gıda zehirlenmesinin önüne şu şekilde geçilebilir;
- Et, balık, tavuk gibi hayvansal gıdaların güvenli yerlerden alınması gerekmektedir.
- Son kullanma tarihi geçen gıdaların tüketilmemesi gerekir.
- Sebzeler, meyveler iyice temizlenmelidir.
- Süt meyve suyu gibi sıvıların açıldığı andan itibaren gerekli sürede tüketilmesi gerekir.
- Buzdolabında, buzlukta muhafaza edilmesi gereken gıdalar farklı alanlarda saklanmamalıdır.
- Kuru ve serin yerlerde muhafaza edilmesi gereken besinler farklı alanlarda saklanmamalıdır.
- Açıkta satılan gıdaların tüketilmemesi gerekmektedir.
- Gıdalar pişirilirken kullanılan malzemelerin hijyenik olduğundan emin olunması gerekir.
- Buzdolabında uzun süre bekleyen gıdaları tüketmemek gerekir.
- Tüketilmekte olan fastfood tarzı besinlerin ne şekilde hazırlandığına dikkat edilmesi gerekir.
