Düztabanlık, çok fazla karşılaşılan deformitelerden biri olup ayak tabanlarından birinde ya da ikisinde de görülebilen kavisin olmaması durumuna denilmektedir. Çoğu zaman ayak yapısının görsel yönden değişikliği dışında farklı bir rahatsızlık ve şikayet durumuna yol açmamaktadır. Nadiren de olsa bazı durumlarda vücudun farklı bölgelerinde ağrıya sebep olabilen bu durum, önemli rahatsızlıklara yol açması halinde tedavi edilmesi gerekmektedir.
Sağlıklı kişilerde ayakta durma esnasında ayak taban kısmının içe bakan bölümünde bir kavis ve boşluk oluşmaktadır. Oluşan boşluk, ayak kemerinin yukarıya doğru kavisli yapıya sahip olmasından kaynaklıdır. Günümüzde çok sık görülen bu rahatsızlık, genetik faktörler, travmatik olaylar, ayak tabanının zamanla yıpranması, aşırı kilolu olma veya ayak yapısını bozan ayakkabılar kullanma gibi sebeplerle sonradan gelişebilir. Bazı kişilerde bu durum, uzun süre ayakta durma, yürüyüş yapma gibi faaliyetler sonucunda ağrılara ve şikayetlere neden olabilmektedir.
Bebeklerde görülen ayak tabanın düz olması durumu normal olarak karşılanmaktadır. Bebeklerde ayak tabanındaki kemerin daha gelişmemiş olması bu durumu göstermektedir. Çocukluk döneminde gelişme göstererek zaman içerisinde kavisli bir yapı kazanan ayak kemeri, kişi geliştikçe ve yaşı ilerledikçe normal ayak tabanı görünümü kazanmaktadır. Bu dönemlerde bazı çocuklarda esnek düz tabanlık adı verilen durum görülmektedir. Çocuk oturduğu zaman ya da parmak uçlarında yürüdüğü zaman ayak kemerinde kavis görülürken, ayakta durması sırasında kavis kaybolarak taban düzleşebilir. Bu durum çoğunlukla ileri dönemlerde düzelmektedir.
Düztabanlık Belirtileri Nelerdir?
Çoğunlukla herhangi bir belirtiye neden olmaz ve kişiler uzun süre durumun farkında olmadan bu problemi yaşayabilir. Ayak kavisinin bozulmasının ardından kas ve iskelet sistemi içerisinde bulunan dokular hasar alır ve zarar görür. Bu duruma bağlı olarak, kişide birtakım şikayetler meydana gelebilir. Çok fazla görülen düztabanlık belirtileri şu şekildedir:
- Ayak tabanında ve topukta ağrıların görülmesi
- Ayak tabanının şişmesi ve ödem oluşması
- Ayak hareketlerinde kısıtlanma yaşanması
- Ayaklarda kızarıklık oluşması
- Uyuşma hissi, karıncalanma ve hissetmeme
- Ayakta durma sırasında oluşan ağrı
- Yürüme sırasında çabuk yorulma ve ağrı yapması
- Ayak parmaklarında şekil bozukluğu
- Yürüyüşün değişerek bozulması
Düztabanlık Nedenleri Nelerdir?
Çoğunlukla ayak kavisinde bozulma yaşanması ile ilgilidir. Bu kavislerde sürekliliği sağlayan kaslarda ve tendonlarda yaşanan bazı sorunlar kavislerin bozulmasına ve bu rahatsızlığın ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bebeklerde ve çocuklarda, gelişimi tamamlanmamış olan ayak tabanı kemeri nedeniyle bu durumun görülmesi normal olarak karşılanmaktadır. İlerleyen dönemlerde gelişme oldukça, yaş ilerledikçe bu kavisler ortaya çıkmaktadır.
Ayaklardaki dokular üzerinde oluşan bozukluklardan ya da farklı nedenlere bağlı olarak bu durum görülebilmektedir. Düztabanlığa neden olan ve bu duruma risk faktörü oluşturan etkenler şu şekildedir:
- Çocukluk dönemlerinde ayak kemikleri ve eklemlerde oluşan bozukluklar, bu bölgelerin normalin dışında gelişmesine neden olarak kavis oluşumunu engellemesi
- Gerilme durumuna bağlı olarak ayak tendonlarının kopması ile ayağın şeklini koruyamaması
- Ayak kaslarında iltihap oluşumu, zedelenme ve hasra bağlı olarak tendonların zarar görmesi
- Ayak kemiklerinde yaşanılan kırık ya da çıkıklar nedeniyle anatomik yapının bozulması
- İltihaplı eklem romatizmaların bir bölümü ve eklemlerde görülebilen çeşitli hastalıkların ortaya çıkması
- Çok fazla kilolu olma, obezite gibi vücut ağırlığının arması ile tendonlara fazla yük binmesi durumları
- Diyabet hastalığının yaşanması ile kas ve sinirlerin yıpranması sonucu bu durumun görülme riskinin artması
- İleri yaşlarda ve yaşlılık dönemlerinde tendonların zayıflaması ile bu durumun ortaya çıkması
- Hamilelik dönemlerinde vücut ağırlığında artış olması nedeniyle bu rahatsızlığın görülmesi
- Fiziksel ve travmatik olaylar sonucu dokuların zedelenmesi bu duruma yol açabilir
Düztabanlık Türleri Nelerdir?
Ayak rahatsızlıkları farklı hastalıklara bağlı olarak meydana gelebileceği için bu rahatsızlığın belirli türleri bulunmaktadır. Türleri ve beraberinde eşlik eden farklı rahatsızlıklar şu şekildedir:
Esnek Düztaban: Çoğunlukla karşılaşılan bu tür; ayağın yerden kalkması halinde normal olan kavis görülürken, yer basma eylemi sırasında ayak tabanının tümünün yere temas etmesi durumudur. Çocukluk dönemlerinde sık karşılaşılan bu durum ağrı ve şikayete neden olmaz.
Sıkı Aşil Tendonu: Aşil tendonu topuk kemiğini baldır kasına bağlayan tendondur. Normalden fazla sıkı olması durumunda ortaya çıkan bazı problemler görülebilir. Kişi yürürken topuk kısmında ağrı hissedebilir ve ayak kavisinin düzleşmesine sebep olabilir.
Posterior Tibial Tendon Problemleri: Baldır içerisinde bulunan kaslar arasında yer alan bu tendon, ayağın iç bölümündeki kavisin oluşmasını sağlar. Farklı nedenlerle ve sağlık sorunları ile bu tendon üzerinde hasar oluşması halinde bu rahatsızlık meydana gelebilir.
Düztabanlık Nasıl Tedavi Edilir?
Bu rahatsızlığın oluşmasının altında yatan temel neden ayak kavisinde oluşan bozulmalar ve tendonların zarar görmesi olduğu için tedavide ilk olarak ayak desteklenir ve dokular korunmaya çalışılır. Bu nedenle hastalara ortopedik ortezler takılır ve ayakkabılar için uygun tabanlıklar önerilmektedir. Ayrıca, bu rahatsızlıklar için üretilen ayakkabıların da tercih edilmesi fayda sağlamaktadır.
Kişinin, günlük yaşantısında bu soruna bağlı olarak meydana gelen belirtileri önlemek için alabileceği bazı tedbirler bulunmaktadır. Bu bağlamda kişinin çok fazla kilosu varsa; ideal kilosuna ulaşması, sağlıklı ve dengeli beslenmesi, düzenli olarak egzersiz yapması ve ayak kaslarını güçlendirmesi gerekmektedir. Uzun süre ayakta kalmamalı ve çok ağır egzersiz hareketlerinden kaçınmalıdır.
Ayakta oluşan ağrılar ve şikayetlerin önüne geçilebilmesi için ilaç tedavileri bulunmaktadır. Bu bağlamda; ağrı kesici ilaçlar, antienflamatuar ilaçlar ve ayak üzerine sürülen jel ya da merhemler kullanılabilir. Diyabet ve eklem hastalıklarına bağlı olarak görülen durumlarda, farklı tedavi planlamalarının yapılması gerekmektedir.
İlaç tedavisi ve farklı tedavi uygulamalarının fayda etmediği durumlarda, hastada çok fazla şikayet ve rahatsızlık oluştuğu durumlarda doktor kararı ile cerrahi müdahale yapılabilir ve zarar gören dokular onarılabilir. Aşil tendonuna bağlı olarak görülen rahatsızlıklarda bu bölge üzerinde yapılan müdahale ile belirtiler ortadan kalkar.