Diz Ağrısı Nedir? Diz Ağrısı Neden Olur?

Diz iki kemikten ve üç adet bağdan oluşan bir yapıdır. Birçok sebepten dolayı dizde ağrı meydana gelebilir, bu ağrılar bazen hafif ve geçici olabilse de sıklıkla yoğun ve uzun süreli olabilmektedir. Bursit, osteoartrit, tendinit, romatoid artrit, gut, osgood schlatter gibi hastalıklardan dolayı dizde şiddetli bir ağrı meydana gelebilirken dizi zorlama gibi hareketler sonucunda da yoğun şiddetli ağrılar meydana gelebilir. Diz ağrısını azaltmak ve yaralanmaları önleyebilmek için kişilerin kendilerinin yapabileceği şeyler mevcutsa da daha kesin ve uzun süreli çözümler için uzman bir doktora başvurulmalıdır ve uygun tedavi yöntemi uygulanmalıdır.

Dizin Yapısı

Diz eklemi; fibula adı verilen baldır kemiği ve patella adı verilen diz kapağı kemiğinden oluşmaktadır. Dizde ön çapraz, arka çapraz ile medial ve lateral kollateral bağlar olmak üzere üç bağ vardır.

Ön Çapraz Bağ

Uyluk kemiği olan femurun, kaval kemiği olan tibianın üstünde geri yönde gitmesini ya da tibiayı tutarak femurun önüne doğru gitmesini engeller.

Arka Çapraz Bağ

Femuru tutarak tibia üstünde hareket ederek ileri gitmesini ya da tibiayı tutarak femurun gerisine doğru gitmesini engeller.

Medial ve Lateral Kollateral Bağlar

Femuru tutarak yanlara gitmesini engellerler.

Diz Ağrısı Nedir?

Diz ağrısı, dizin yapısında bulunan bağlardan birinin ya da kıkırdakların yırtılmasından dolayı oluşan bir yaralamayla ortaya çıkan ya da gut, artrit ve çeşitli iltihaplanmalar gibi tıbbi durumlar sebebiyle oluşan ağrılardır. Diz ağrısı, yaş fark etmeksizin herkeste oluşabilen ve sıkça yaşanan bir durumdur. 

Diz Ağrısı Sebepleri

Diz ağrısı birçok durum sebebiyle oluşabilir, eğer ağrı iki dizde de mevcutsa genellikle kireçlenme sebebiyle oluşmuş bir ağrı denilebilir. Eğer ağrı tek dizde bulunuyorsa birbirinden daha farklı nedenler de mevcuttur. Diz ağrısının her bir sebebi için, ağrının konumu ve yoğunluğu değişmektedir.

Bursit

 Vücuttaki çoğu eklem bölgesinde ya da kemiklerin üst kısmında bursa adı verilen ve tendon, kas, kemik ya da deri için yastık olarak tanımlanabilecek bir görevi üstlenen küçük kesecikler bulunmaktadır. Bursa keseleri enfeksiyon kaptıkları zaman, herhangi bir hareket yapılmıyor olsa dahi ağrıya sebep olabilmektedir. Bu keselerin iltihaplanmasına bursit adı verilmektedir. Bursit hastalığının belirtileri arasında ilgili bölgede ağrı oluşması, kızarma başlaması; şişlik, duyarlılık ve sıcaklık artışı bulunmaktadır. Çoğunlukla kalça, omuz ve dirseklerde bulunan kemiklerde oluşsa da dizlere de etkisi bulunan bu hastalıkta enfeksiyonun oluşması bir müddet zaman alır. Ancak bunun aksine bazı farklı hallerde aniden enfeksiyon kapma ve belirtilerin görülmesi gerçekleşebilir.

Osteoartrit

Halk arasında kireçlenme olarak da bilinen osteoartrit, özellikle yaşı ilerlemiş kişilerde daha sık görülmektedir. Dizde kıkırdak doku ve eklemden oluşan bölümün birçok sebepten dolayı zarar görmesi sonucunda zayıflaması ile dizde kireçlenme oluşmaktadır. Eğer kireçlenme için bir doktora başvurulmazsa veya bir tedavi uygulanmazsa dizde oluşan bu zarar daha da büyür ve ilerler. Ağrı ilk başta yavaş şekilde kendini hissettirir ancak kıkırdakta oluşan zarar büyüdükçe ağrı da hızla artmaya devam eder. Bazı zamanlarda bir anda gelişen ağrı atakları da görülmektedir. Eğer kişi fazlaca bir zaman boyunca hareket etmezse dizindeki şişlik büyür ve ağrı da giderek artar. Dizde oluşan ağrıyı hastalar çoğunlukla eklemlerinde bulunan güç eksikliği ile beraber dizin içinden oluşan sızı hissi olarak anlatırlar. Dizinde kireçlenme bulunan kişiler; yürüdükçe, merdiven çıktıkça ve çömelme gibi hareketler yaptıkça ağrının daha fazla artmasına sebep olurlar. Diz kireçlenmesi için ilk olarak bazı egzersizler, fizik tedavi uygulamaları, iğne gibi tedaviler uygulanır. Bu tedavilerin işe yaramadığı kireçlenme vakaları için protez ameliyatı tedavisi seçilir. Eğer kireçlenme diz ekleminin sadece bir bölgesinde ise kısmi diz protezi ameliyatı uygulanırken kireçlenme diz eklemine yayılmışsa tam diz protezi ameliyatı yapılır.

Tendinit

Aynı zamanda tendonit de denen tendinit, tendonlardan birisinin enfeksiyon kapması sonucunda oluşan bir hastalıktır. Tendinit, eklemlerin civarında yoğun şekilde seyreden bir ağrıya ve duyarlılığa neden olabilmektedir. Çoğunlukla dizin ön tarafında ağrısını hissettiren tendinit, yokuş ve merdiven çıkma ya da tırmanma anlarında şiddetini daha çok arttırmaktadır. 

Romatoid Artrit

Genellikle eklem iltihaplanması olarak da bilinen romatoid artrit, diz ekleminin içinde bulunan zar ya da farklı iç organlarda enfeksiyon oluşturarak diz ağrısına yol açabilirler. Bu ağrı gün içerisinde yapılan herhangi bir hareketin rahatlıkla yapılmasını engelleyebilmektedir. Belirtileri arasında ağrının dışında diz kapağının şişmesi, kızarması ve ısınması sayılabilir. Romatoid artritin ciddiye alınması gereken diğer bir belirtisi sabahları yarım saatten fazla süren tutukluktur.

Gut

 Damla hastalığı da denen gut hastalığı eklemlerde şişme, ağrı, duyarlılık ve ısınma oluşturur. Bu hastalık, kan dolaşımında oksijen, karbon, hidrojen ve nitrojenin birleşmesi ile oluşan ürik asidin gereğinden fazla olması sebebiyle ortaya çıkar. Gut hastalığı çoğunluklu ayak başparmağında bulunan eklemde ağrı olarak kendini gösterir. Ataklar aniden ortaya çıkabilir ve aynı zamanda geceleri uykudan uyandıracak kadar bir yanma hissini de sebep olabilir.

Diz Kapağı Çıkıkları

Patella adı da verilen diz kapağı çıkıkları, çoğunlukla kaza ya da travma sebebi ile meydana gelmektedir ve ciddi seviyede bir durumdur. Yaşanan travmanın ardından dizin aniden dönmesiyle yoğun bir ağrı ve dizin dış tarafa kaydığı hissi oluşur. Eklem içerisinde kanama yaşanmasıyla dizde şişkinlik gerçekleşir ve kişinin hareketini kısıtlamaya başlar.

Osgood Schlatter

Genellikle ergenlik zamanlarında ve erkeklerde görülen osgood schlatter hastalığı, kaval kemiği ile diz kapağı arasında bulunan ve onları birbirine bağlayan patel adı verilen bağın, tendonda enfeksiyon kapmasıyla ortaya çıkar. Bu hastalık dizin alt kısmında şişkinlik, duyarlılık ve hareket ettikçe yoğunluğu artan bir ağrı ile kendini belli eder. Bununla birlikte kişi bacağını dinlendirdiği zaman, ağrının azaldığı gözlemlenmektedir.

Sporcu Yaralanmaları

Futbol ve güreş gibi içerisinde temas da barındıran sporlar sırasında sakatlanma yaşayan sporcuların dizlerinin ağrıması çok yaygın görülür. Aynı zamanda dizlerine gereğinden fazla yüklenen sporcularında kaslarında oluşan ağrı, diz ağrısı olarak seyretmektedir.

Çapraz Bağ Yaralanmaları

 Çoğunlukla ön çapraz bağın kopması ile görülen çapraz bağ yaralanmaları da diz ağrısına sebep olmaktadır. Genelde bir darbe alımıyla ya da kişi koşarken yönünü veya hızını aniden değiştirince meydana gelen ön çapraz bağ yaralanmaları, öncelikle diz bölgesinde olmak üzere bacağın tamamında yoğun bir ağrıya sebep olmaktadır. Çoğunlukla dize yüksek şiddetli bir kuvvet uygulanması ile meydana gelen arka çapraz bağ yaralanmaları sık görülmemektedir.

Kıkırdak Hasarları

Yük taşıma görevi üstlenen ve yumuşak bir dokusu olan kıkırdakların zarar görüp yaralanması çok sık rastlanan bir durumdur. Kıkırdak zarar gördüğü zaman eklem yüzeyinin kayganlığı ve düzlüğü bozulur, böylelikle yaşanan sürtünme ile birlikte diz şişer ve ağrımaya başlar. Dinlenerek azalabilen ağrının kimi zaman bu şekilde geçmediği de görülmektedir. Dizin üstüne yük bindirildikçe ağrı artmaya devam etmektedir.

Ön Diz Ağrısı Sendromu

Aynı zamanda patellofemoral ağrı sendromu adı da verilen ve patellanın yani diz kapağının civarında meydana gelen ağrıya denir. Bu hastalık, merdivenden çıkarken ya da çok uzun süre bir yerde oturduktan sonra diz hareket ettikçe ağrı oluşturarak ya da dizleri kendiliğinden bükerek kendini gösterir.

Dizi Zorlama

Kişi dizini zorladıkça dizde bulunan dokuların gerilmesine sebep olur. Dizi zorlayarak oluşan bu ağrı geçicidir. 
Fazla Kilo:(H3) Kişi kilo aldıkça, dizlerine bindirilen yük artmaya devam eder ve bu yüzden de diz eklemleri hasar almaya başlar. Normalden fazla kilosu olan kişilerde kilo baskı uygulayıp dizi zorladıkça diz ağrısı artar ve kişiye sorun oluşturmaya başlar.

Menisküs

Diz ekleminin içerisinde bulunan ve C biçiminde olan ve her iki dizde iki tane olmak üzere toplam 4 tane olan menisküsler, kişi yaşlandıkça yıpranmaya başlarlar ve bu durum da diz ağrısına sebep olur. Yaşlanmanın yanında dizi aniden bükmek, dizin kilitlenmesi ya da şişmesi sebebiyle de menisküste yırtılma gerçekleşebilir ve bu da diz ağrısına sebep olur.

Diğer

 Kişinin; dizinin burkulması, yere düşüp dizini çarpması, yanlış bir biçimde durması, egzersize başlamadan önce ısınmaması ya da kaslarının hatalı bir biçimde gerilmesiyle travma oluşabilir ve bu travmalar da diz ağrılarına sebep olabilirler. Bu gibi durumlarda dize hemen müdahale edilmelidir, aksi takdirde ağrıdan daha şiddetli ve kalıcı hasarlar oluşabilir.

Diz Ağrısı Belirtileri

• Egzersiz esnasında dizin fazla gerilmesi
• Dizi büküp açtıktan sonra ağrı oluşması
• Koştuktan ya da zıpladıktan sonra tibia ile diz kapağı arasında sürekli tekrarlanan ağrı
• Ayağa kalkarken oluşan dengesiz ağrı
• Yaralanma esnasında dizden ses gelmesi
• Diz kapağının alt kısmında ağrı ile birlikte şişkinlik oluşması
• Diz kapağının şekil değiştirmesi
• İki dizde de ağrı oluşması, dizlerin sertleşip şişmesi
• Dizin kızarması ve yanması
• Dizde morarma görülmesi
• Aniden gelen şiddetli ağrılar
• Diz Ağrısı Riskini Arttıran Durumlar(H2)
• Daha önceden dizin yaralanmış olması
• Fazla kiloya sahip olmak
• Kasların yeteri kadar esnek olmaması
• Kasların güçsüz olması
• Temas gerektiren sporlar

Diz Ağrısını Önleme Yolları

• Sağlıklı bir kiloya sahip olmak ve bu kiloyu korumak
• Hareket ederek kasları güçlendirmek
• Diz kaslarını güçlendirecek egzersizler yapmak
• Spor yapmadan önce ve sonra ısınıp esnemek
• Ağrı bulunmayan dönemlerde yürüyüş yapmak
• Dizinde kireçlenme bulunan kişilerin yürürken baston ve benzeri aletler kullanması

Diz Ağrısı Tanısı Nasıl Konur?

Diz ağrısına sahip olan kişi öncelikle uzman bir doktora başvurmalıdır. Doktor; dizlerdeki şişliği, ağrıyı, duyarlılığı, ısıyı ve eğer varsa morarmaları inceler. Bunların yanında alt bacağın değişik yönlere doğru hareketini nasıl sağlayabildiğini gözlemler. Bazı daha ciddi diz yaralanmalarında ise BT taraması, ultrason ya da MRI çekimi gerekebilir. Bununla birlikte eğer doktor dizde bir enfeksiyon kapılmış olabileceğini düşünürse kan testi ile birlikte bir şırınga ile dizden sıvı alınarak gerçekleştirilen antrosentez uygulaması da isteyebilmektedir.

Diz Ağrısı Tedavisi

Diz ağrısı tedavisi, dizdeki ağrının sebebine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bu tedaviler arasında ilaçla, hareketle, araçla, enjeksiyon ile ve ameliyat ile tedavi seçenekleri yer almaktadır. Eğer romatoid artrit ya da gut hastalığı varsa ağrının şiddetini azaltmak ve tedaviye katkı sağlamak için doktor birtakım ilaçlar verebilir. Aynı zamanda diz kaslarını güçlendirmek de dizleri daha kuvvetli, dayanıklı yaparken bir denge oluşturmasını da sağlar. Doktor ağrıya göre bir fizik tedavi uygulamasını ya da dizi güçlendirmeye yarayacak egzersizler tavsiye edebilir. Diz kayması bulunan dizler için de kemerli dizlikler kullanılarak kayma giderilebilir. Eğer dizde artrit şiddetli bir şekilde artıyorsa semptomları azaltmak için ilaç enjeksiyonu yapılabilir. Enjeksiyon her zaman etkili olamasa da çoğunlukla birkaç ay boyunca ağrının yoğunluğunu azaltabilir. Eklem sıvısına destek olarak eklemlerin yağlanması amacıyla dizlere hyaluronik asit enjekte edilir, bu sayede dizlerin hareket kabiliyeti çoğalırken ağrının da azalması beklenir. Tüm bunların yanında ameliyat da diz ağrısı için bir çözümdür.