Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucunda ortaya çıkan bir maddedir. Kırmızı kan hücreleri vücuttaki görevlerini tamamladıktan sonra karaciğer tarafından parçalanarak işlenir ve safraya karışır. Safra içeriği ile birlikte vücuttan atılır. Karaciğer işlevselliğindeki bozulma veya yoğun alyuvar yıkımına bağlı olarak bilirubin değerlerinde yükselme olabilir.
Karaciğerin zarar görmesi durumunda bilirubin maddesi kan dolaşımına sızarak sarılık hastalığına neden olabilir. Bilirubin testi ile karaciğeri etkileyen hastalıkların belirlenmesi sağlanabilir.
Bilirubin Kan Testi Nasıl Yapılır?
Bilirubin kan testi, bir kan örneğinin laboratuvar değerlendirmesidir. Sağlık uzmanları tarafından yapılan bu test yetişkinlerde kol damarından alınan kan örneği ile yapılırken, yenidoğanlarda topuktan alınan kan örneği ile yapılır. Uzmanlar testten önceki 4 saat boyunca hastadan herhangi bir şey yiyip içmemesini isteyebilir veya farklı yönergeler verebilir. Bu konuda hastaya gerekli bilgilendirme uzman tarafından yapılmaktadır.
Bilirubin Yüksekliği Neden Olur?
Vücuttaki bilirubin seviyesinin 1.24 mg/dL ve üzerinde olması durumuna bilirubin yüksekliği denir. Ayrıca bu durum hiperbilirubinemi olarak da adlandırılmaktadır. Altta yatan nedenlere bağlı olarak bilirubin yüksekliğine neden olabilecek durumlar şu şekilde sıralanabilir:
Safra Taşları: Safra kesesinde kolesterol veya bilirubin gibi maddelerin sertleşmesi sonucu safra taşları gelişebilir ve safra kesesinden bağırsağa maddelerin geçişini engelleyebilir. Bu da vücuttaki bilirubin seviyenin artmasına neden olur.
Gilbert Sendromu: Karaciğerin bilirubini düzgün bir şekilde işlememesine yol açan genetik bir hastalıktır. Karaciğerde işlenemeyen bu madde kanda artarak hiperbilirubinemiye yol açar.
Karaciğer Disfonksiyonu: Karaciğerin işlevselliğinde bozulmaya neden olabilecek bir durum, bilirubin maddesinin işlenmesinde soruna yol açarak kandaki seviyesinin yükselmesine sebep olabilir.
Viral Hepatit: Bu durum genellikle karaciğerin viral bir enfeksiyondan kaynaklı iltihaplanması sonucunda olur. Karaciğer fonksiyonlarını tam olarak yerine getiremez ve kandaki bilirubin değeri yükselir.
Safra Kanalı Tıkanıklığı: Safra yollarında gelişen iltihaplanmalar tıkanıklığa neden olabilir ve safrada bulunan maddeler bağırsağa iletilemez. Bu durum da vücuttaki bilirubin düzeyinde artışa neden olur.
Gebeliğin İntrahepatik Kolestazı: Gebeliğin son üç ayındaki geçici bir durum olarak bilinmektedir. Karaciğerdeki safra akışının yavaşlamasına ya da tamamen durmasına yol açar. Böylece bilirubinin vücut dışına atılması zorlaşır ve vücuttaki seviyesi artar.
Bilirubin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Bilirubin yüksekliği belirtileri, hastalığın altta yatan nedenine bağlı olarak ortaya çıkar ve kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Vakalarda sık rastlanan semptomlar aşağıdaki gibidir:
- Karında ağrı veya şişme,
- Titreme,
- Ateş,
- Göğüste ağrı,
- Zayıflık,
- Baş dönmesi,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Koyu idrar rengi.
Bilirubin Düşüklüğü Neden Olur?
Bilirubin düşüklüğüne geçici olarak neden olabilecek faktörler arasında; kafein tüketimi, oksijen eksikliği, ağrı kesiciler, Non Steroidal Anti İnflamatuar (NSAİ) grubu veya barbitürat grubu ilaçların kullanımı yer alabilir. Ancak bu duruma yol açabilecek herhangi bir hastalık belirtilmemiştir.
Düşük bilirubin seviyesinin insan sağlığına zararlarının olup olmadığı tam olarak bilinmemektedir. Antioksidan özelliği ile bilirubin; koroner arter hastalığı, ülseratif kolit, felç, göz hastalıkları gibi birçok hastalık açısından koruyucu olduğu düşünülür.
Bilirubin Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
Düşük bilirubin insanlarda genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. Rutin kan testleri sırasında düşük bilirubin seviyeleri oluşabilir.