Ayrılık Kaygısı Bozukluğu Nedir?

Ayrılık kaygısı bozukluğu, bir bireyin bağlandığı kişiden ayrılma düşüncesi veya deneyimiyle yoğun stres ve korku yaşadığı bir anksiyete bozukluğudur. Genellikle çocukluk dönemlerinde başlayan bu durum, bağlanılan kişinin (anne, baba veya yakın bir aile ferdi) uzaklaşmasıyla ortaya çıkar ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Ayrılık kaygısı, gelişim sürecine uygun olmayan ve kişinin günlük işlevselliğini etkileyen bir durumdur. Bu bozukluğa sahip bireyler, ayrılık düşüncesiyle karşılaştıklarında belirgin bir rahatsızlık ve korku hissederler.

Ayrılık Kaygısı Bozukluğu, tedavi edilebilir bir durumdur ve bilişsel davranış terapisi, duygusal özgürleştirme terapisi ve ilaç tedavisi gibi yöntemlerle yönetilebilir.

Ayrılma Kaygısı Bozukluğu Belirtileri

Ayrılma kaygısı bozukluğu belirtileri, bireyin bağlandığı kişiden ayrılma düşüncesi veya deneyimiyle ilişkilidir. Bu belirtiler şunları içerebilir:

Yoğun Stres ve Korku: Birey, bağlandığı kişiden ayrılmayı düşündüğünde veya bu durumu yaşadığında yoğun stres ve korku hisseder.

Endişeli Düşünceler: Bağlanılan kişinin başına gelebilecek olumsuz durumları sık sık düşünür ve bu konuda aşırı endişe duyar.

Kaçırılma, Hastalanma Korkusu: Ayrılmayla ilgili olarak kaçırılma, hastalanma veya kaza geçirme gibi olasılıkları sık sık düşünür ve bu konuda yoğun endişe yaşar.

Reddetme ve İsteksizlik: Evden çıkmayı, okula veya işe gitmeyi sürekli olarak reddeder veya bu konularda isteksiz davranır.

Yalnızlık Korkusu: Yalnız kalmaktan veya bağlandığı kişiden uzakta olmaktan dolayı sürekli ve yoğun bir korku yaşar.

Uyumama Problemleri: Bağlandığı kişiden ayrı uyumayı reddeder veya bu konuda isteksiz davranır.

Ayrılık Temalı Kabuslar: Ayrılıkla ilgili kabusları sık sık gözlemler.

Fiziksel Semptomlar: Ayrılık durumunda baş ağrısı, karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma gibi fiziksel semptomlar gösterebilir.

Ayrılık Kaygısı Bozukluğu Neden Olur?

Ayrılık kaygısı bozukluğunun nedenleri karmaşık bir şekilde etkileşen çeşitli faktörlere dayanabilir. Bu bozukluğun ortaya çıkmasında rol oynayan bazı olası nedenler şunlar olabilir:

Erken Çocukluk Deneyimleri: Kişinin erken çocukluk döneminde yaşadığı travmatik olaylar, güvensiz bağlanma, ayrılık veya terk edilme deneyimleri.

Genetik Faktörler: Ailede benzer durumlarla başa çıkmakta zorlanan bireylerde bu bozukluğun görülme olasılığı artabilir.

Aile İlişkileri: Aile içindeki ilişkilerdeki belirsizlik, çatışma, sürekli değişen bağlanma figürleri veya aşırı bağımlılık gibi faktörler.

Travmatik Deneyimler: Travmatik olaylar, kayıplar veya terk edilme durumları, bireyde ayrılık korkusunu artırabilir.

Bireysel Gelişim Dönemleri: Belirli yaş dönemlerinde, özellikle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde, bireyin bağımsızlık kazanma ve ayrı yaşama süreci, ayrılık kaygısı bozukluğu belirtilerini tetikleyebilir.

Ayrılık Anksiyetesi Bozukluğu Tanı Kriterleri

Ayrılık anksiyetesi bozukluğu, DSM-5 kriterlerine göre değerlendirilir. Kişide ayrılma düşüncesi ya da deneyimi, yoğun ve orantısız bir kaygıya neden olmalıdır. Bu kaygı, günlük yaşamı olumsuz etkileyerek kişinin sürekli bir bağlanma ihtiyacı hissetmesine ve başkalarına güven eksikliği yaşamasına yol açar. 

Ayrılık kaygısı, günlük aktivitelerin sürdürülmesini engelleyebilir ve fiziksel semptomlara neden olabilir. Tanı süreci, bir uzman tarafından detaylı bir değerlendirme ile yapılır ve her bireyin durumu kişiselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir.

Ayrılma Kaygısı Bozukluğu Tedavisi

Ayrılma kaygısı bozukluğu tedavisi genellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT) temel alınarak yürütülür. BDT, bireyin düşünce kalıplarını ve davranışlarını anlamasına, bu kalıpları değiştirmesine ve duygusal tepkilerini kontrol etmesine odaklanır. Terapist, bireyin ayrılma kaygısıyla ilişkili düşünce ve duygularını keşfetmesine yardımcı olur, olumsuz düşünce kalıplarını tanımlamasına rehberlik eder ve daha sağlıklı bir perspektife geçmesine destek sağlar.

Terapi sürecinde, bireyin yaşadığı duygusal bağlanma örüntülerini anlamak ve bu örüntüleri değiştirmek hedeflenir. Ayrıca, bireyin kaygı düzeyini azaltmaya yönelik stratejiler geliştirmesi teşvik edilir. Terapist, kişinin ayrılma kaygısıyla başa çıkma becerilerini artırması için rehberlik eder ve sağlıklı bağlanma becerilerini geliştirmesine yardımcı olur.

Tedavi sürecinde ilaç kullanımı da düşünülebilir. Antidepresan veya anksiyolitik ilaçlar, ayrılma kaygısı belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak ilaç tedavisi her zaman terapi ile birlikte ele alınmalıdır ve uzman bir sağlık profesyoneli tarafından yönlendirilmelidir.