Zatürre (pnömoni) en sık görülen, hekime başvurmaya neden olan, en fazla ölüme yol açabilen hastalıklar arasındadır. Çocuklarda, 65 yaş üstü yaşlılarda, kronik bir hastalığa sahip olanlarda (böbrek, şeker, kalp veya akciğer hastalığı gibi), sigara kullananlarda, bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalık veya ilaç kullanımı olanlarda görülme sıklığı daha fazladır. Toplumda gelişen pnömoniler, tüm dünyada hastane başvurularının, tedavi giderlerinin, iş-okul günü kayıplarının ve ölümlerin önemli bir kısmından sorumludur. Zatürre (Pnömoni) belirtileri kişide genellikle balgam, ateş ve öksürük olarak kendini göstermektedir. Zatürre teşhisi konulduktan sonra uzman doktorun uygun gördüğü şekilde tedaviye başlanır. Zatürre tedavisi kişinin yaşına, altta yatan kronik hastalıklarına göre değişkenlik göstermektedir. Zatürre tedavisi yapılırken uzman doktor hastayı bireysel olarak değerlendirip bir tedavi protokolü uygular.
Zatürre (Pnömoni) Nedir?
Zatürre nedir, tıp dilinde pnömoni olarak adlandırdığımız akciğer iltihaplanmasıdır. Bakteri, virüs, gibi mikroplara bağlı oluşabilmektedir.
Zatürre(pnömoni) en sık görülen, hekime başvurmaya neden olan, en fazla ölüme yol açabilen hastalıklar arasındadır. Çocuklarda, 65 yaş üstü yaşlılarda, kronik bir hastalığa sahip olanlarda (böbrek, şeker, kalp veya akciğer hastalığı gibi), sigara kullananlarda, bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalık veya ilaç kullanımı olanlarda görülme sıklığı daha fazladır. Toplumda gelişen pnömoniler, tüm dünyada hastane başvurularının, tedavi giderlerinin, iş-okul günü kayıplarının ve ölümlerin önemli bir kısmından sorumludur.
Bazı zatürre (pnömoni) türlerinde hasta kişiden sağlam kişilere doğrudan bulaşma riski vardır. Ama zatürre (pnömoni) hastalık çoğunlukla, hastanın kendi ağız, boğaz veya sindirim kanalında bulunan mikropların akciğere ulaşmasıyla meydana gelmektedir. Normal durumda hastalığa neden olmayan bu mikroplar, vücut savunması zayıf düşmüş kişilerde zatürre (pnömoni) oluşturur. Kusmalar, geçirilmiş uzun süreli ameliyatlar, alkol kullanımı, grip salgınları da zatürre gelişimini kolaylaştıran diğer faktörler arasındadır.
Zatürre Belirtileri Nelerdir?
Zatürre(pnömoni) belirtileri;
- Ateş,
- Öksürük,
- Balgam çıkarma,
- Göğüs ağrısı en sık rastlanan belirtilerdir.
- Nefes darlığı,
- Bilinç kaybı,
- Bulantı-kusma,
- Sık nefes alıp verme,
- Kas-eklem ağrıları,
- Halsizlik gibi belirtiler de görülebilir.
Ağır zatürre durumlarında bir hastada;
- Deri ve mukozanın mavi renk alması,
- Ciddi nefes darlığı,
- Tansiyon düşüklüğü
- Bilinç bulanıklığı olabilir.
Zatürre’ nin Başka Hastalıklara Benzer Yanları Nelerdir?
Zatürre (pnömoni), kalp yetmezliğine bağlı gelişen akciğer ödemi, emboli, hemoraji dediğimiz kanama, kimyasalların akciğerde verdiği tahribatlar, ilaç reaksiyonları, sistemik romatizmal hastalıklar, akciğere özgü sarkoidoz hipersensitivite akciğer hastalığı gibi hastalıklar, KOAH akut alevlenme, astım atağı, akut bronşit, halk arasında verem olarak bilinen tüberküloz ve hatta akciğer kanseri ile karıştırılabilmekte. Ayrıca karışabilen bu hastalıklar bazen zatürreye (pnömoni) de eşlik edebilmektedir.
Zatürre (pnömoni) Nasıl Tedavi Edilmelidir?
Antibiyotikler, bol sıvı alımı, istirahat, ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler gibi tedaviler genellikle kullanılır. Hastaneye yatması gereken hastalarda daha farklı tedaviler gerekebilir. Çok ağır zatürre durumlarında yoğun bakımda yatış, solunum desteği uygulanma zorunluluğu doğabilir.
Hastanın klinik durumu tam teşekküllü değerlendirildikten sonra tedavi edileceği yer belirlenerek gerekli testler istenir. Risk faktörleri, risk faktörlerine göre olasılıklı mikroorganizmalar, hastalığın şiddeti göz önüne alınarak antibiyotik tedaviler başlanır. Tespit edilen sonuçlara, tedaviye hastanın verdiği yanıta göre tedavinin süresi ve seyri belirlenir.
Tedavi süresi hastalığın başlangıçtaki şiddetine, sorumlu mikroba, eşlik eden bir hastalığın olup olmamasına ve hastanın bireysel yanıtına göre değişebilir. Genellikle ateşin düşmesini
takiben 5-7 gün daha antibiyotiğe devam edilmesi önerilmektedir. Ancak bazı mikrop türlerine bağlı zatürre durumlarında tedavi süresini 10-14 güne bazen 21 güne kadar uzatmak gerekebilir.
Zatürre (pnömoni) Tedavi Edilmezse Seyri Nasıl Olur?
Günümüzde antibiyotiklerin yaygın kullanılmasına ve etkin bağışıklama politikalarına bağlı olarak infeksiyon hastalıklarından ölümler giderek azalmakta iken toplumda gelişen pnömoniler halen yüksek hastalık ve ölüm nedenidir. Ülkemizde alt solunum yolu infeksiyonları, ölüm nedenleri arasında %4.2 ile 5. sırada yer almaktadır. Ülkemizde yapılan çalışmalarda zatürre (pnömoni) ölüm oranının hastalığın ağırlığı ile ilişkili olarak %1 ile %60 arasında değiştiği ve hastanede tedavi edilen pnömonilerde oranın belirgin daha yüksek olduğu (.3-60) gösterilmiştir.
Zatürreden Korunma Yolları Nelerdir?
En önemli yollardan biri aşı olmaktır. Sağlık bakanı tarafından bildirilen ulusal aşı takvimine göre 2 yaşından küçük tüm çocukların zatürre aşısı (pnömokok aşısı) olması gerekir. 65 yaş üzeri ya da risk faktörleri olan bireylerin de zatürre aşısıyla ilgili doktorlarına danışması önem taşır.
- Ağız ve burnunuza temas ettikten sonra ve yiyeceklere dokunmadan önce el hijyeninizi sağlayın.
- Öksürük ve hapşırık sırasında mendil kullanın ve ellerinizi düzenli yıkamaya özen gösterin.
- Bağışıklık sistemini dirençsiz hale getiren sigara alkol gibi alışkanlıklardan uzaklaşın.
- Bardak, çatal, kaşık gibi eşyaları ortak kullanmayın.
Zatürre (pnömoni) Nedenleri Nelerdir?
Zatürre genellikle Streptococcus pneumoniae (Pnömökok mikrobu) adındaki bakterilerin yol açtığı enfeksiyon sonucunda gerçekleşir. Toplumsal kaynaklı zatürrelerin %50’sine bu bakteri sebep olmaktadır. Coronavirus, influenza, adenovirus ve çocuklarda bronşiolite yol açan RSV (respiratuar sinsityal virus) zatürreye en sık yol açan mikroorganizmalardandır. Bağışıklık sistemi çok düşük kişilerde nadiren mantardan kaynaklanan zatürreler görülebilir.
Zatürre (pnömoni) Tanısı Nasıl Yapılır?
Zatürre belirtilerinden şikayetçi olan hastaların muayenesi gerçekleştikten sonra akciğer grafisi çekilir ve tanı konur. Ağır zatürre durumlarında bilgisayarlı tomografi, kan ve balgam testleri gibi ileri incelemeler gerekli olabilir. Balgam örneği alınarak zatürrenin hangi mikroptan kaynaklandığı belirlenebilir. Fakat mikrobu tespit etmek her zaman mümkün olmayabilir.
