Beslenmek, en temel gereksinimlerden biridir, fakat fizyolojimiz ile uyuşmayan bazı zaman dilimlerinde tüketilen besinler ‘’yemek saati ruh sağlığını etkiler mi?’’ sorusunu akıllara getirmektedir. Yapılan araştırmalara göre bilhassa gecenin geç saatleri tüketilen besinlerin hem vücuda hem de ruhsal sağlığa iyi gelmediği gözlemlenmiştir. Özellikle gece çalışan kişilerin ruhsal durumu önemli ölçüde etkilenmektedir.
Yemek saati ruh sağlığını etkileyerek kişinin uyuma düzenini bozar.
ABD’de yapılan bazı araştırmalara göre gece vardiyasında çalışan kişilerin psikolojik sağlığının iyi olması gece vakti yerine gündüz beslenmekten geçmektedir. Beslenme saati, bilhassa gece çalışan kişilerin ruh sağlığını önemli ölçüde etkilemektedir.
Özgün insan bedeninin hormon dengesi, doğal uyku ve uyanıklık döngüsüne karakterize bir şekilde dalgalanmaktadır. Doğal uyku ve uyanıklık döngüsü özetle her 24 saatte bir tekrar eden sirkadiyen ritim olarak da adlandırılır.
Gece Beslenmek Zararlı mıdır?
Gecenin geç saatlerinde beslenmek metabolizmaya müdahale eder ve kişinin ruhsal sağlığının haricinde kilo kontrolünü de etkiler. Ayrıca vardiya döngüsünde çalışan kişiler, gündüz çalışan kişilere göre daha fazla vücut kitle indeksine ve daha fazla bel-kalça seviyesine sahip olma eğilimindedirler.
ABD’de yapılan bir araştırmada vardiya şeklinde çalışmakta olan 19 katılımcı belirlenmiştir ve bu katılımcılar 2 hafta süre ile incelenmiştir. İki ayrı grup oluşturan bu çalışanların bir kesimi hem gündüz hem de gece beslenirken, diğer kısmı ise yalnızca gündüzleri beslenmiştir.
Ancak harcanan kalori seviyesi, uyku zamanı, fiziksel etkinlik gibi şartların iki grup arasında da aynı oranda olmasına özen gösterilmiştir. Gündüz ve gece beslenen grupta depresyon gibi duygudurum seviyelerinde yüzde 26, endişe seviyelerinde de yüzde 16'lık bir yükseliş görülmüştür. Yalnızca gündüz vakitleri beslenen grupta ise herhangi bir bir ruh hali farklılığı saptanmamıştır. Bunun ile birlikte uyku- uyanıklık döngüsüne uymayan bireylerde de bu ruhsal farklılıklar daha belirgin bir şekilde ortaya çıkmıştır.
Böylelikle, gece çalışması esnasında beslenme zamanının depresyon ve endişe benzeri durumların ruh hali üzerinde orta ve büyük etkileri olduğu gözlemlenmiştir. Bu çeşit etkilerin ise iç uyku-uyanıklık seviyesinin bozulma derecesiyle bağlantılı olduğuna dair delilleri saptanmıştır. Bu bulgular, yemek zamanlamasına müdahale etmenin vardiyalı çalışma ortamlarında duygudurum kırılganlığını önleyebileceğini kanıtlamaktadır.
Gece Yemek Yeme İsteğinin Altında Yatan Sebepler Nelerdir?
Gece yemek yiyen bireylerin bir kısmı, gece birkaç kez uyanıp beslenmek isteyebilirler. Bunun haricinde gece çalışan kişiler de geç vakitlerde yemek yeme eğilimi gösterebilirler. Bu kişiler, sabah tok uyandıkları için öğle vakitleri, hatta akşam vakti bile beslenmek istemeyebilirler. Akşam yemek yedikten sonra veya gece uyandıktan sonra tüketilmekte olan besinlerin büyük bir kısmı yoğun karbonhidrat, yağ veya şeker yoğunluğunda olduğu için, aşırı kilo almaya neden olabilir.
Gece yemek yeme problemi her yaş grubunda görülebilmektedir ve bilhassa da yaşam farklılıkları gibi, stresin fazla miktarda olduğu zamanlarda beslenme isteğinin arttığı gözlemlenmiştir. İş sıkıntısı veya stresi yönetmekte güçlük çekme bireyin kaldırabileceğinden daha çok sorumluluk taşıması, aile içi iletişimsizlik, sınırlama ve kendine yeterli zaman ayıramama gibi sorunlar, gece yemek yeme problemine zemin hazırlayan faktörler arasında yer alır.
Yeme problemleri, sağlığı tehlike altına alan pek çok neden yol açabilmektedir. Bu yüzden tedavi sürecinde bir uzmandan destek alınması gerekir. Ruhsal yardım, yeme problemleri tedavi sürecinde oldukça etkilidir. Bundan dolayı uzman bir psikoterapiste muayene olunmalıdır. Ayrıca bu süreçte kişinin ihtiyaçları belirlenerek belirli zamanlarda beslenme uzmanından da destek alınabilir.