Yeme bağımlılığı, toplumda çok sık karşılaşılan ve gündemde olan bir konudur. Kişinin herhangi bir gıdaya karşı hissettiği çok fazla yeme isteği ve o besinin kişiye sağladığı mutluluk hissiyle ortaya çıkan durumdur. Kişinin hamburger, çikolata ve abur cuburlar gibi yüksek karbonhidrat, şeker ve yağ oranı fazla olan besinlerin tüketimi kısa sürede problem teşkil etmese de uzun süre için ciddi bir sağlık problemi olarak karşılaşılabilir.
Gün içinde tüketilen öğünler dışında da kişinin farklı yiyeceklere karşı duyduğu yeme arzusu, beyin tarafından salgılanan mutluluk hormonunu da aktif eder. Yiyeceğin tüketilmesi halinde bireye rahatlama hissi gelirken, bu problemin tedavi edilmemesi halinde fiziksel ve ruhsal birçok sorunu da beraberinde getirebilir. Fark edilmesi halinde vakit kaybetmeden tedavi edilmelidir.
Yeme Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?
Davranış ve duygu durum bozuklukları arasında da yer alan bu problemin bilinen pek çok semptomu bulunmaktadır. Kısa sürede belirtiler kendini göstermez, ancak kişinin kendi kendine sorabileceği birtakım sorularla bu durumun farkına varması sağlanabilir.
Sorulardan bazıları ise şu şekilde olabilir;
- Bu besini sevdiğim için mi tüketiyorum, yoksa sahiden aç mıyım?
- Yememe konusunda zorlanıyor muyum?
- Yemekten sonra yeme isteğim hala devam ediyor mu?
- Yedikten sonra suçluluk hissim var mı?
Yukarıdaki sorular gibi kişinin kendine sorabileceği ve farkındalık kazanmasını sağlayacağı sorularla bu durumun semptomları fark edilebilir.
Yeme bağımlılığı belirtileri arasında ise bireyin normal öğününü yemesi ve karnın tok olmasına rağmen, halen gelen tüketme arzusu bulunur. Bu durumda kişi doygunluğa ulaşmasına rağmen, yemek sonrasında devam eden atıştırma isteğinin olmasıdır.
Diğer yandan hevesle tüketilen bir besinin olması gerekenden fazla tüketilmesi de alışkanlığın farklı bir semptomu olarak görülebilir. Örneğin; kişi bir besinden sadece birkaç tane almak istediğini söyler. Ancak yeme işlemine devam etmeden ve o besini bitirmeden rahatlayamadığı durumlarda dürtüsel bozukluk olan yeme bozukluğu ortaya çıkar.
Bireylerde kilo sorunları, diyabet ve tansiyon gibi diyet yapılmasını gerektiren rahatsızlıkların olması ve bu durumların bulunmasına rağmen yeme durumunun kontrol edilememesi olabilir.
Yemek yeme durumlarında suçluluk hissinin olması ve aile bireylerinden veya iş arkadaşlarından gizli bir şekilde yemek yemeye devam edilmesi psikolojik sorunların olabileceğini gösterir.
Yeme Bağımlılığı Hangi Durumlarda Artış Gösterir?
Yeme alışkanlıkları bireyin ruh hali ile oldukça bağlantılı bir durumdur. Özellikle geçirilen fizyolojik rahatsızlıklardan sonra bireyin yapması gereken diyet programları birçok yiyeceğe karşı istekli olmasını sağlayabilir. Diğer yandan günlük yaşantıda birtakım zorlukları oluşması da dürtü bozuklukları ile ilgili olan bu durumun artmasını sağlayabilir.
Stres altında kalan kişilerde ve stresli yaşam koşularında bulunan kişilerde bu sorunlardan uzaklaşmak ve kaçmak için bağımlılık durumlarının ortaya çıkması ve bu durumun artışı görülebilir.
Ayrıca çocukların ergenlik dönemlerinde yaşadığı birtakım baskı ve sınav dönemleri de bu kişilerde stres oluşumuna neden olabileceği için bağımlılık sorunlarında artışa yol açabilir.
Yeme Bağımlılığına Neden Olabilecek Besinler Nelerdir?
Yeme bağımlılığına neden olabilecek besinler çoğunlukla şeker seviyesi yağ ve un seviyesi bakımından yüksek olan gıdalarla birlikte, hazır ürünler ve birçok ürün de bağımlılığa yol açabilir.
Yağ bakımından zengin olan kızartma, cips, hamburger ve pizza gibi besinlerin yanında, karbonhidrat seviyesi bakımından oldukça yüksek olan ekmek ve makarna gibi besinler de bağımlılığa etki etmektedir.
Şeker bakımından güçlü ve yüksek oranda olan; çikolata, tatlı, paketlenmiş ve hazır gıdalar da bağımlılığa neden olan besinler arasındadır. Bu tür beslenme alışkanlıklarından uzak durulması ve bunların yerine kişinin meyve, sebze ve kuruyemişlere yönelmesi daha sağlıklı olarak görülmektedir.
Yeme Bağımlılığı Tedavisi
Yeme ile ilgili bağımlılık problemleri farklı pek çok rahatsızlıkta olduğu gibi tedavi edilebilir bir durumdur. Ancak tedavi için bireyin bu problemin farkında olması ve kabullenmesi gerekir. Sonrasında ise bu tedavilerin uzman doktor tarafından yapılması gerekir. Bu nedenle uzman kontrolünde yapılan bu tedavilerde dürtü bozukluklarının önüne geçilerek kişinin yaşadığı problem giderilir.
Ayrıca tedavi sürecinde takip edilmesi gereken bazı adımlar bulunmaktadır. Yeme bağımlılığı tedavisi bakımından süreçlerde izlenecek adımlar şu şekilde sıralanabilir:
- Bağımlı yapma ihtimali yüksek olan karbonhidrat, şeker ve yağ bulunan besinlerin ölçülü tüketimi
- Alışveriş sırasında katkı maddesi bulunan ürünlerin tercih edilmemesi ve bunların yerine sağlıklı ürünlerin tercih edilmesi
- Hissedilen ani açılık ve atıştırma arzusu bakımından önlem almak için yanında sıklıkla sağlıklı ürünler bulundurmak
- Günlük öğünleri atlamamak
- Doktor veya diyetisyen kontrolünde beslenme programı hazırlamak
- Stres durumları ile başa çıkabilmeyi öğrenmek
- Bağımlılığın uzun sürdüğü durumlarda psikolojik destek almak
Bağımlılık ile ilgili tedavi sürecinde bu adımların fayda sağlamaması ve problemin devam etmesi halinde kişinin kesinlikle psikiyatri uzmanında ve diyetisyenden destek alması gerekmektedir.