Vaskülit Nedir?

Vaskülit, vücuttaki kan damarlarının iltihaplanmasına denir. Bu durum aynı zamanda anjiyit ya da arterit olarak da adlandırılır. Kan damalarında zayıflama, gerilme, büyüme ya da daralmalar görülebilir. Hastalığın birçok türü vardır ve türüne bağlı olarak bir ya da birden fazla organ bu durumdan etkilenebilir. Organlara iletilen kanın kısıtlanması sonucunda doku ve organlarda hasar oluşabilir. Bazı türler organları hafif etkilerken, bazılarında durum şiddetli olabilir.

Her yaş grubunda görülebilen bir hastalıktır. Hastalığın bazı türleri nadir olarak görülmektedir. Türler arasında semptomlar ve nedenler farklılık gösterebilir. Bazı türlerin neden ortaya çıktığı bilinmemektedir. Semptomlar kişiden kişide değişebilir ve hastalık hızlı ilerleyebilir. Bu nedenle belirtilerin görülmesi durumunda vakit kaybetmeden bir uzmana görünmeli ve tedavi edilmelidir.

Vaskülit Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler hastalığın türüne bağlı olarak kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Bazı vakalarda herhangi bir belirti olmadan ilerleyebilirken bu durum ciddi sonuçlara neden olabilir. 
Çoğunlukla vücuttaki kan oranında azalma durumuyla bağlantılı olarak şikayetler ve semptomlar ortaya çıkmaktadır. Genel olarak bilinen vaskülit belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Ateş
• İştah kesilmesi
• Kilo kaybı
• Yorgunluk ve halsizlik
• Ciltte kızarıklık
• Uyuşukluk 
• Kalp krizi
• Böbrek yetmezliği

Vaskülit Türleri Nelerdir?

Hastalığın türleri kendi aralarında ayrılmaktadır. Hastalığın çeşitleri farklı durumlarda bir ya da birden fazla şekilde ortaya çıkardığı şikayetler ve belirtiler farklılık gösterdiğinden tedavi yöntemleri de farklıdır.
Hastalık akut ya da kronik olarak görülebilirken bu durumlar hafif ya da şiddetli seyredebilir.
Vaskülit türleri şu şekilde sıralanabilir:

• Behçet Hastalığı
• Takayasu Arteriti
• Wegener Hastalığı
• Kawasaki Hastalığı
• Henoch-Schönlein Purpura
• Churg Strauss Sendromu
• Dev Hücreli (Temporal) Arterit
• Wegener Granülomatozu
• Mikroskopik Polianjit
• Poliarteritis Nodosa

Vaskülit Risk Faktörleri

Hastalık her yaş grubunda, cinsiyette ve ırkta meydana gelebilen bir durumdur. Hastalığın bazı türleri çocuklarda bazı türleri ise yaşlılarda daha fazla görülmektedir.
Vaskülit risk faktörleri arasında; sigara kullanımı, Hepatit B ve C hastalığı, romatoid artrit, lupus ya da otoimmün hastalıkları yer almaktadır. 

Vaskülit Komplikasyonları

Hastalığın türüne ve durumuna bağlı olarak ortaya çıkabilen komplikasyonlarda farklılaşma görülmektedir. Tedavi için kullanılan bazı reçeteli ilaçlar farklı etkilere yol açabilir. 
Bu komplikasyonlardan bazıları şunlardır:

Organ Hasarı
Bazı türlerine bağlı olarak geliştiğinde, hastalığın şiddeti artabilir ve bu durum organların hasar almasına ve zarar görmesine neden olabilir.

Kan Pıhtılaşması
Damardaki kanın ilerleyişini ve akışını engelleyen pıhtılaşma durumu yaşanabilir. Nadir olarak kan damarlarında zayıflama ya da şişme gibi durumlar oluşabilir.

Görmede Azalma veya Körlük
Tedavi edilmeyen dev hücreli arteritin ihtimalleri arasında yer alan bir durumdur. İyileşme görülmeyen veya geciktirilen durumlarda olası bir komplikasyondur.

Enfeksiyonlar
Kanda iltihaplanma veya zatürre gibi sağlık durumunu ciddi derecede etkileyebilecek durumlardır.

Vaskülit Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Vaskülit tanı yöntemleri arasında birçok test ve uygulama yer alır. Öncelikle doktor tarafından hastanın tıbbi geçmişi öğrenilerek fiziki muayene yapılır. 
Hastalıkla benzer belirtilere sahip sorunların görülmesi durumunda teşhis edilmesi için birtakım test ve tetkikler yapılmalıdır. 
Hastalığın tanısı direk olarak nadir belirlenir. Hastalığın tespit edilmesi ve belirlenmesine yönelik yapılan yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

Kan Testleri
Hastalığın teşhis edilmesinde ön planda olan yöntemlerden biridir. Kan testi ile kişinin tam kan sayımı yapılır ve kandaki C-reaktif protein düzeyi ölçülür. Kırmızı kan hücresi sayısının yeterli miktarda olup olmadığına bakılır.

İdrar Testleri
İdrar testleri ile idrarda kırmızı kan hücrelerinin olup olmadığı ya da gereğinden fazla protein bulunup bulunmadığı belirlenir. Bu durum da hastalığın belirlenmesine fayda sağlayabilir.

Görüntüleme Yöntemleri
Görüntüleme yöntemleri ile organların hasar alıp almadığı belirlenerek kan damarlarında herhangi bir kısıtlama olup olmadığı tespit edilir. Ayrıca anjiyografi uygulaması ve X ışınlarıyla kan damalarının görüntüsüne ulaşılır.

Biyopsi
Doktor, kan damarından ya da etkilenen organdan doku örneği alarak, herhangi bir enfeksiyon veya hasar belirtisi olup olmadığı kontrol edilir.

Vaskülit Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tedavi hastalığa hangi durumun neden olduğuna ve etkilenen organlara bağlı olarak yapılmaktadır. Vaskülit tedavi yöntemleri 2 aşamada yapılmaktadır. İlk olarak oluşan iltihabı ve enfeksiyonu durdurmak, ikinci olarak da tekrarlamasını önlemektir.

İki aşamada da doktor tarafından reçete edilen ilaçlar kullanılır. İlaçların hangi süre ile ne kadar alınacağı hastalığın türüne ve organların ne kadar etkilendiğine bağlı olarak doktor tarafından belirlenir.

Genellikle tedaviler olumlu sonuçlarla ve iyileşmeyle sonuçlanır. Ancak hastalığın tekrarlaması yani nüks etme ihtimali bulunmaktadır. Vakaların bazılarında iyileşme tamamen olmayabilir ve uzun süreli tedaviye gerek görülebilir.

Ayrıca cerrahi operasyon gerektiren durumlardan biri de damar duvarının yüzeyinde balon benzeri çıkıntılar görülmesidir. Ameliyatla tedavisi gerekebilir. 

Hastalık iyileşme gösterdiğinde ve belirtiler kontrol altına alındığında ilaç kullanımı doktorunuz tarafından son bulacaktır. Tedavinin uzun süreli bazı etkileri ortaya çıkabilir. Ancak bu etkiler düzenli olarak doktor kontrolüne giderek ortadan kalkar.

Belirtilerin ortaya çıkması halinde vakit kaybetmeden sağlık kuruluşlarına gidilmeli ve tedavi olunmalıdır.