Piriformis sendromu, kalça bölgesinde yer alan piriformis kasının siyatik sinirlere baskı uygulaması sonucu meydana gelen bir rahatsızlıktır. Ani olarak gelişebilir veya zaman içerisinde ortaya çıkabilir. Erkeklere oranla kadınlarda daha fazla görülür. Bacak ağrısı, bacak arkasında uyuşma ve karıncalanma gibi belirtiler ile kendini belli eder. Bel fıtığı ile benzer semptomlar gösterdiği için genellikle bel fıtığı hastalığı ile karıştırılabilir.
Rahatsızlığın ortaya çıkmasındaki temel neden, piriformis kasında oluşan travmanın siyatik sinirleri sıkıştırması ve iltihaplanma ile sonuçlanmasıdır. Bazı vakalarda oturma veya yürüme sırasında ağrı ve zorlanma görülür. Siyatik sinir en fazla piriformisin altından geçer. Vücuttaki en uzun ve en büyük sinir olarak bilinir. Hastalar çoğu zaman uzun süreli oturma veya yataktan kalkma sırasında ağrıların arttığını ifade eder. Genellikle dinlenerek veya bazı egzersizler yaparak ağrıların ortadan kalkması hedeflenir. Bazı durumlarda ise tedavi planlamasında farklılıklar görülür.
Piriformis Sendromu Belirtileri ve Türleri
Piriformis sendromu belirtileri genellikle kalça ya da üst bacak bölgesinde görülür. Bacak bölgesinde ve genellikle arka kısımda gelişen ağrı ayaklara doğru ilerleyerek, karıncalanmaya ve yürümede güçlük çekmeye neden olur. Bu durum çoğu zaman bel fıtığı ile karıştırılabilir. Ayrıca ağrılar aynı anda iki tarafta birden görülebilir.
Vakaların çoğunda gözlemlenen belirti ve semptomlar şu şekilde sıralanabilir:
- Oturma, yatma veya ayakta durma sırasında artan ağrılar
- Bacaklarda güçsüzlük
- Oturmada zorlanma
- Yürüme güçlüğü
- Yürüme sırasında aksama
- Dinlenme ile artan ve hareket ile azalma gösteren ağrı
- Oturma sonrası ayağa kalkma sırasında ağrı
- Kalçada ve kuyruk sokumunda ağrı
- Bacak arkasından ayaklara doğru yayılan ağrı, uyuşma ve karıncalanma
- İlerleyen vakalarda bacak kaslarında güç kaybı ve gece ağrıları
Piriformis sendromu türleri ikiye ayrılır. Birincil ve ikincil piriformis sendromu olarak sınıflandırılır.
Birincil sendrom, anatomik yapı ile bağlantılıdır. Kasın veya sinirin bireyden bireye değişiklik göstermesine bağlı olarak gelişir. Kasın sinirlerle uyumsuzluğu sonucu ortaya çıkan sendromdur.
İkincil sendrom ise, kişinin geçirdiği kaza, yaralanma gibi travmalar, rahatsızlıklar ve yaşam tarzı etkenleri ile bağlantılıdır. Etken faktörlere bağlı olarak piriformis kası zamanla deforme olabilir.
Piriformis Sendromu Nedenleri
Piriformis kasının siyatik sinire baskı yapmasına neden olabilecek herhangi bir durum piriformis sendromu nedenleri arasında yer alabilir. Yaygın olarak görülen nedenler arasında ise; piriformis ya da çevre dokularda şişme veya iltihaplanma, kaslarda spazm olması ve kasta yara izi. Bunların yanı sıra diğer neden olabilecek durumlar şunlardır:
- Düşmeler veya yaralanmalar
- Trafik kazası gibi travmatik olaylar
- Ani hareket sonucu piriformis kasının olumsuz etkilenmesi
- Piriformis kası üzerine yapılan yoğun egzersizler
- Hareketsiz yaşam benimseme
- Sert bir zeminde uzun süreler oturma
- Ağır kaldırma ve taşıma
- Omurga bozukluğu veya eğrisi
- Kalçada veya çevre dokularda yapılmış ameliyatlar
Piriformis Sendromu Tanısı Nasıl Konur?
Piriformis sendromu tanısı için standart bir yöntem yoktur. Çoğunlukla anamnez ve fiziki muayene ile teşhis edilmeye çalışılır. Ayrıca bel fıtığı gibi hastalıklarla benzer belirtiler ve şikayetler gösterdiği için ayırt edilmesi gerekir. Uzman doktor, hastanın tıbbi öyküsünü öğrenmek için bazı sorular sorabilir.
Hastanın günlük yaşantıda hareket durumu, çalıştığı iş koşulları ve fiziksel aktiviteleri gibi durumlar detaylıca öğrenilir. Daha sonra hastaya fiziki muayene uygulanır. Fiziki muayene ile birlikte hastadan bacaklarını bükmesi, germesi, eğilmesi ve kalkması gibi hareketler yapması istenerek kastaki zorlanma durumuna bakılır.
Fiziki muayene sonucu kesin bir sonuç elde edilmediğinde doktor bazı görüntüleme tekniklerine başvurabilir. Bu yöntemler arasında; Ultrason, Bilgisayarlı Tomografi, Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) ve Elektromiyografi (EMG) yer alır.
Görüntüleme yöntemleri arasında yer alan Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI), siyatik sinirin ve piriformis kasının hangi durumda olduğunu belirlemeye yardımcı olur. Görüntüleme sırasında bir anormallik tespit edildiğinde rahatsızlığın teşhisi yapılır. Ancak çoğu zaman fiziki muayene ile bu rahatsızlıklar belirlenebilir.
Piriformis Sendromu Tedavisi
Piriformis sendromu tedavisi, tanıya ve hastanın durumuna bağlı olarak uygun olan yöntemlerin planlamasıyla yapılır. Uzmanlar tarafından uygun görülen tedavi yöntemleri arasında; ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar, fizik tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri yer alabilir. Ayrıca bu rahatsızlığın erken teşhis edilmesi halinde iyileşme oranı çok daha fazladır.
Hastaların şikayetlerine, ağrılarına ve durumlarına bağlı olarak tedavi planında değişikliğe gidilebilir. Akut ağrılarda dinlenme ve kastaki spazmı ortadan kaldırmaya yönelik tedaviler uygulanabilir. Uzun süreli ayakta durma veya koşma gibi aktivitelerde kısıtlamaya gidilebilir. Ödem durumu mevcutsa; soğuk uygulaması ve bazı germe egzersizleri yapılır. Sonrasında fizik tedavi uygulanabilir.
Çoğunlukla uygulanan tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:
- Dinlenme
- Kası güçlendirmek için egzersizler
- Kas gevşetici ilaçlar
- Steroid enjeksiyonları
- Fizik tedavi
- Botilinium toksin enjeksiyonları
- Lokal anestezi enjeksiyonu
- Kortikosteroid enjeksiyonu
Hastalara genellikle yaşam tarzında değişiklik yapmaları önerilir. Ameliyat gibi işlemlere gerek kalmadan bu sorun çözülmeye çalışılır. Ancak bütün yöntemlerin denenmesi ve başarısız olunması sonucunda ileri vakalarda cerrahi operasyon uygulanabilir.
Ayrıca bu tür rahatsızlıklara önlem olarak bireylerin yapmaları gereken bazı öneriler mevcuttur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Uzun süre hareketsiz kalmamak ve uzun süre oturmamak
- Araba kullanırken sık sık mola vermek
- Piriformis kasını çalıştıracak egzersizleri düzenli uygulamak
- Düzenli olarak yürüyüş yapmak
- Sağlıklı beslenme alışkanlığı edinmek
- Evde olan kişiler için düzenli ev egzersizleri yapmak