Epilepsi Nedir? Nöbeti, Çeşitleri ve Tedavisi

Nörolojik bir hastalık olan epilepsi, halk arasında sara hastalığı olarak da bilinir. Epileptik nöbetler ile ortaya çıkan bu hastalıkta, nöbetler yaşanır. Bir epilepsi hastasının nöbetinde çeşitli bulgular olur. Örneğin yere düşme, tüm bedenin titremesi, kasılması, bilincini kaybı görülebilir. Dışarıdan anlaşılması zor olan bu duruma, beyindeki sinir hücrelerinde geçici olarak meydana gelen anormal aktivite neden olur.

Epilepsi hastalığı oldukça sık rastlanan bir hastalıktır. Öyle ki, hastalığın görülme sıklığı genel toplumda %0,5 ile %1 olarak belirtilir. Halk arasında sara hastalığı olarak bilinmektedir. Hastalık nöbetlerle kendimi gösterir. Bu nöbetlere neden olan şeye ise, bir nevi elektrik kaçağı diyebiliriz. 

Beyindeki sinir hücrelerinde dengeli olan elektrik akımında normal dışı hareketler meydana gelir. Bu durum da kişide şuur kaybı, bedenini kontrol edememe gibi durumlar yaratır. Temel özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz;

• Epilepsi en sık görülen dördüncü nörolojik hastalıktır.
• Epilepsi görülme sıkılığında, kadın ya da erkek arasında fark yoktur ve her yaştan insanı etkiler.
• Epilepsi yerine nöbet, sara gibi isimler kullanıldığı da olur. 
• Epilepsi öngörülemeyen nöbetlerle karakterizedir ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir.
• Epilepsi, kişiden kişiye değişen çok çeşitli nöbet tipleri ve tedavi yanıtı olan bir spektrum hastalığıdır.
• Epilepsi ile ilgili yanlış anlaşılmalar, genellikle nöbetlerden daha kötü olan zorluklara neden olur.

Epilepsi Çeşitleri Nelerdir?

Epilepsi sendromları, bir dizi özellik ile tanımlanır. Bu özellikler, kişinin fark edeceği problemler olan semptomları içerebilir. Ayrıca, doktorun muayene sırasında veya laboratuvar testleriyle bulabileceği işaretler de epilepsi çeşidini tanımlamaya yardımcı olur. Epilepsi çeşitleri şu özelliklere göre tanımlanır;

• Nöbet tipi veya tipleri
• Nöbetlerin başladığı yaş
• Nöbet nedenleri
• Nöbetlerin kalıtımsal olup olmadığı
• Beynin dâhil olduğu kısımlar
• Nöbetleri tetikleyen faktörler
• Ne kadar şiddetli ve nöbet sıklığı
• Günün zamanına göre nöbet paterni
• EEG'de (elektroensefalogram) nöbetler sırasında ve arasında görülen belirli desenler
• Beyin görüntüleme bulguları, örneğin, MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme) veya BT (Bilgisayarlı Tomografi) taraması
• Genetik bilgi
• Nöbetlere ek olarak diğer bozukluklar
• İyileşme veya kötüye gitme ihtimalleri, şeklindedir.

Bu özelliklere göre tanımlanan epilepsi çeşitleri ise şöyledir;

İyi Huylu Rolandik Epilepsi: Çocukluk çağı epilepsi türlerinden biridir. Ağızdan salya gelmesi, uykudan uyanıp konuşamama, dudağın bir yana doğru eğilme gibi belirtilerle ortaya çıkar. Genellikle ergenlik dönemine geçildiğinde hastalık da atlatılır.

İyi Huylu Oksipital Lob Epilepsisi: Çocukluk çağı epilepsileri arasında yer alan bu epilepsi türünde, görsel bozukluk yaşanma ve uzun süre bir odaklanıp kalma gibi belirtiler görülür.

Temporal Lob Epilepsisi: Yetişkinlerde görülen epilepsi türlerinden biri olan bu epilepsi de bilinç kayıpları ve tuhaf davranışlar en belirgin özelliklerdir.

Çocukluk Çağı Absans Epilepsisi: İlkokul çağında sıklıkla görülen bu epilepsi türünün en belirgin özelliği 5 saniye ile 1 dakika sürebilen dalgınlıklardır.

Juvenil Myoklonik Epilepsi: Ergenlik döneminde görülen bir epilepsi türüdür. Sabahları ani irkilmeler, elindekini düşürme gibi belirtiler öne çıkmaktadır.

Frontal Lob Epilepsisi: Beyindeki frontal lob bölgesinde oluştuğu için bu adı almıştır. Nöbetler ani şekilde ortaya çıkar.

İyi Huylu Ailesel Bebeklik Çağı Epilepsisi: Yeni doğan bebeklerde görülen genellikle genetik nedenli epilepsi türüdür.

Işığa Duyarlılık Gösteren Fotokonvulsif Epilepsi: Nadir görülen bir epilepsi türüdür. Bu epilepside ışığa aşırı duyarlılık söz konusudur.

İnfantil Spazm: 1 yaş öncesi bebeklik döneminde görülür. Vücudun öne ve arkaya kasılması en belirgin özelliktir.

Epilepsi Nedenleri Nelerdir?

Epilepsinin birçok farklı nedeni olabilir. Bazı durumlarda hastalığın nedeni tam olarak belirlenemeyebilir. Genel olarak epilepsi nedenleri şöyledir;

• Hipokampal skleroz
• Santral sinir sistemi enfeksiyonları
• Beyin tümörleri
• İmmun aracılı inflamasyonlar
• Beyin damarlarında gelişimsel bozukluklar
• Beyin damarlarında gelişimsel bozukluklar
• Genetik yatkınlık ve kalıtımsal hastalıklardır.

Epilepsilerin bazıları beynin belli bölgesinde bozulma sonucu bu bölgeden yayılan bir elektriksel aktivite sonucu oluşur. Bu duruma beyin tümörleri ve travmalar sonucunda ortaya çıkan epilepsiler örnek olarak verilebilir. Bazı epilepsi tiplerinde de tek bir bölgede hasar yoktur. Epilepsi nöbeti beynin tamamında birden başlar. Çocuklukta başlayan epilepsiler genelde bu tiptedir. Epilepsi çeşitleri de kişiden kişiye farklılık göstermektedir bu durumu epilepsinin nedenlerini ve sebeplerine de etki etmektedir. Çünkü her epilepsi kişide aynı belirtileri göstermemektedir.

Epilepsi Belirtileri Nelerdir?

Epilepsi beyin sistemini etkilediğinden beynin yönettiği birçok fonksiyonu bozabilir. Nöbet belirtileri farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Epilepsi belirtileri arasında şunlar bulunur;

• Geçici olarak zihinde karışıklık ve davranış tutarsızlıkları
• Konuşmada ortaya çıkan bozukluklar
• Kısa zamanlı bilinç kayıpları
• Psikolojik sorunlar yaşanması
• İstemsiz titremeler
• Kontrol edilemeyen kol ve bacak hareketleri
• Aniden düşme

Epilepsi nöbeti sırasında en sık gördüğümüz belirti şuur kaybıdır. Epilepsi nöbetinde, şuur kaybına ağızda kayma, başta dönme, kol ve ellerde otomatik hareketler eşlik eder. Büyük nöbet dediğimiz daha ciddi nöbetlerde yere düşme ve vücutta şiddetli kasılmalar görülür. Böyle durumlarda dil veya dudağı ısırma, idrar kaçırma da eşlik edebilir. Çocuklukta görülen bazı nöbetlerde kasılma olmaksızın sadece göz dalması görülebilir.

En sık bulgusu şuur kaybı, düşme ve vücutta kasılmadır. Nöbetler gündüz veya gece uykusunda gelebilir. Genel olarak ne zaman epilepsi belirtisi olduğu anlaşılmaz.

Ne zaman geleceği bilinmez ancak bazı hastalar nöbetlerin geleceğini hissedebilir. Bazı hastalarda düşme ve kasılma olmadan sadece dalma şeklinde epilepsi nöbeti de görülebilir. Epilepsi çok farklı bulgularla kendini gösterebilir. Bu bulgular kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Bu durumda yapılacak olan şey bir uzmanla tedaviyi yürütmektir.

Epilepsi Tanısı Nasıl Konur?

Epilepsi tanısının konabilmesi için, hastanın atakları nasıl yaşadığının öğrenilmesi gerekir. Bu nedenle ataklar sırasında neler yaşandığı ayrıntılı olarak tespit edilmelidir. 
Bununla birlikte nöbet şüphesi varsa Elektroensefalografi (EEG) ile elektrik dalgalarının kaydedilmesi sağlanır. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR) ve Bilgisayarlı Beyin Tomografisi (BT) tanı için kullanılan diğer tetkiklerdir.

Epilepsinin türünün anlaşılması için nöbetlerin nasıl ve ne sıklıkla geçirildiğinin anlaşılması gerekir. Günümüzde cep telefonları bu duruma yardımcı olabilir. Nöbet anının kameraya alınması, nöbetin nasıl olduğunu doktorun görmesini sağlayabilir.

Epilepsi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Epilepsi doğru tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Günümüzde çok gelişmiş tedavi yöntemleri bulunuyor. Epilepsi tedavisi nasıl yapılır, sorusu hastanın yaşadığı epilepsi nöbetlerine bağlı olarak farklı cevaplanabilir. Ancak genel olarak epilepsi tedavi yöntemlerini şöyle sıralayabiliriz;

• İlaçla tedavisi
• Cerrahi tedavi
• Diyet tedavisi
• Nörostimülasyon cihazları uygulamaları
• Tamamlayıcı sağlık yaklaşımları
• Klinik denemeler, şeklindedir.

Farklı nöbet tiplerine göre farklı ilaç tedavisi uygulanır. Tek ilaç en üst doz yaklaşımı ilaçla tedavinin temel aldığı yaklaşımdır. Ketonojik diyet yüksek yağ, düşük protein ve düşük karbonhidrat içeren, hastaların iyileşmesinde etkili olan bir diyettir.

Epilepsi hastalığının tedavisinin en önemli adımı epilepsi tanısının konulmasıdır. Tanısı konulduktan sonra epilepsinin hangi epilepsi çeşitleri içerisinde yer aldığı tespit edilir. Epilepsi çeşitleri tespit edildikten sonra epilepsi çeşitlerine göre epilepsi tedaviyi edilmeye çalışılır. Epilepsi çeşitleri içerisinde yer alan epilepsi türünün tedavisinde en önemli tedavi şekillerinden birisi de ketojenik diyettir. Bunun dışında epilepsi çeşitleri içerisinde uygun doz ve uygun ilaç kullanılması gerekmektedir. Diğer tedavi seçeneği ise uygun epilepsi çeşitlerine ve uygun hastaya yapılabilen epilepsi cerrahisidir.

Epilepsi Nöbeti Sırasında Ne Yapılmalıdır?

Günlük hayatta epilepsi hastaları her yerde her an nöbet geçirebilirler. Epilepsi nöbeti sırasında ne yapılmalıdır, konusunda bilgi sahibi olmak oldukça önemlidir. Nöbet geçiren birini gördüğünüzde yapmanız gerekenler şunlardır;

• Her şeyden önce sakin olmak gerekiyor. Sonra ilk iş hastanın kendisine zarar vermeyeceği bir pozisyona getirilmesidir.
• Zorla hastanın istemsiz hareketleri durdurulmaya çalışılmamalıdır.
• Hastanın çenesini kapatmaya ya da dilini dışarı çıkartmaya çalışmamalıdır.
• Hastanın üzerinde sıkan rahatsız eden kıyafetler varsa çıkartılmalı ya da gevşetilmelidir.
• Hastaya su içirmemelidir. Çünkü bu hastanın boğulmasına neden olabilir.
• Hastayı daraltacak yakınlıkta kalabalık oluşturulmamalıdır.
• Bunun geçici olduğunu bilmeli ve hastayı rahat bırakarak gözlenmelidir.

Epilepsi Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?

Epilepsi hastalarının durumlarıyla ilgili bilinçli olmaları çok önemlidir. Bu hastalıkla mücadele etmenin en önemli adımı hastalığı, nöbetleri tanımaktır. Epilepsi hastaları nelere dikkat etmelidir sorusunu şöyle yanıtlayabiliriz;

• Tedaviniz için verilen ilaçları düzenli olarak tam saatinde alın.
• Düşme ihtimalinize karşı sert zeminlerden uzak durun.
• Üzerinizde epilepsi hastası olduğunuzu belirten bir kart taşıyın.
• Banyo yaparken kapıyı kilitlemeyin.
• Aşırı ışıktan kaçının. 
• Uykusuz kalmayın. Çok yorulmayın.
• Ani düşmelerde kafa darbesi almamak için önlem alın.
• Nöbetleriniz devam ediyorsa araç kullanmayın ve araç kullanmadan önce mutlaka doktora sakıncası olup olmadığını sorun.

Epilepsinin tamamen iyileşmesi her hastada mümkün olmamakla birlikte hastaların büyük çoğunluğunda tedavi ile nöbetler kontrol altına alınabilir. Ancak hasta sürekli doktor kontrolünde olmalı ve hastalığın seyri dikkatli şekilde izlenmelidir. 

Epilepsi nöbeti sırasında hastanın dışında çevresinde olan kişilerin ilk müdahalesi çok önemlidir. Kişiye zarar verecek şeyler yapmaktan kaçınılmalıdır.

Epilepsi Nöbeti

Epilepsi nöbeti beyin bir bölgesinden veya tamamından aynı anda başlayan anormal elektriksel aktivite sonucu oluşur. Bu aktivite sonrası beyin fonksiyonları kısmen veya tamamen bir süreliğine bozulur. Nöbetler genelde birkaç dakika sürer ancak 5 dakikadan uzun sürerse ambulans çağırılarak acil hastaneye gidilmelidir. Hastalar nöbet sonrasında uyansalar da tam olarak kendilerine gelmeleri uzun sürebilir.

• Düzenli uyumaları
• Alkollü içeceklerden uzak durmaları
• Uzun süreli ve yakında televizyon izlememeleri
• Denize girdiklerinde deniz suyu diz boyunu geçmemeli
• Çay, kola ve kahve gibi kafeinli içecekleri sık tüketmemeleri
• Epilepsi nöbeti bitene kadar motorlu taşıtları kullanmamaları
• İlaçları düzenli bir şekilde kullanmaları
• Stresten uzak durmaları gerekmektedir.

 Epilepsi cerrahisi ile ilgili bilgi için: https://npistanbul.com/epilepsi-cerrahisi-nedir