Melatonin Nedir?

Uyku hormonu olarak tanımlanan melatonin, epifiz bezi aracılığı ile bedende doğal bir biçimde salgılanmaktadır. İnsan vücudu için gerekli olan melatonin; bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, uykuyu düzenler ve hücrelerin yenilenmesine destek verir. Bütün hücrelerin yapısını oluşturan DNA’nın kendisini düzenlemesine katkı sağlar.

Epifiz bezinden üretilmekte olan bir hormondur. İnsan sağlığı için önemli olan melatonin hormonu; beyindeki işlev haricinde vücudun farklı kısımlarında da bulunur. Bunlar; ağ tabakası, kemik iliği, bağırsaklar, deri ve çeşitli kan hücrelerinde de bulunmakta olan ve bedenin olağan akışı ile uyum sağlayabilecek biçimde çalışıp, sinir sisteminin fizyolojisinin kontrolünü sağlayan maddedir. Temelde gece ve gündüz uyku-uyanıklık siklusunu düzenler.

Melatonin Yan Etkileri Nelerdir?

Ufak dozlarda alındığı zaman yan etkilerinin minimum seviyede olduğu görülmektedir. Gebelerin, emziren annelerin, karaciğer problem yaşan kişilerin melatonin takviyesi alması tavsiye edilmez. Bu yan etkileri şu şekilde sıralayabiliriz;

• Ağızda kuruluk
• Ağız ülseri
• Depresyon
• Normal olmayan karaciğer testleri
• Yorgunluk
• Midenin bulanması
• Ciltte iltihaplanma
• Pul pul döküntü
• Yüksek tansiyon
• Mide ağrısı
• Şiddetli baş ağrısı
• Sinirli olma
• Uykulu hal
• Uykusuzluk
• Bedende uyuşma
• Bitkinlik

Melatonin Üretimini Artıran Yiyecekler Nelerdir?

Bazı besinlerin takviyesi melatoninin artırır. Salgılanması için besinlerden destek alınabilir. Melatonin üretimini artıran yiyecekleri şu şekilde sıralayabiliriz;

• Kuruyemişler; ceviz, fındık badem, fıstık
• Kızılcık, papatya, rezene, muz
• Meyveler; vişne, elma, muz, mandalina 
• Tahıl içeren ürünler; yulaf, susam, mısır, pirinç 
• Sebzeler; kabak, salatalık, patlıcan, karnabahar, barbunya 
• Kuru fasulye, bezelye, nohut

Ayrıca besinlerin yanı sıra, bu hormonunun salgılanması için bulunulan ortamın karanlık olması gerekmektedir. Bu yüzden yatılan odada televizyon olmamalıdır. Televizyon açık olmasa bile manyetik ışığın varlığı 1-2 saat daha sürer.  Ayrıca masa başı lambası da açık olmamalıdır. Odayı karanlığını koruyan, ışık yansımayan perdeler kullanılmalıdır. Sıkıntı ve stres bu hormonun salgılanmasını düşürür. Depresyon giderici uyku ilaçları, tansiyon ilaçları melatonin salgılanmasını azaltır. Gece vakti tüketilen tütün ve alkol kullanan kişilerde bu hormon çok fazla salgılanmaz. Zamanında uyumak, akşam yemeklerini azaltmak bedende melatonin salgılanmasını yükseltir.

Melatonin Faydaları Nelerdir?

Biyolojik ahenklerin aynı anda olmasını sağlamaktadır, bu rolü üstlenir. Jet lag ve gece iş yapılmasına karakterize uyku problemleri için yararlıdır. Sabah vakitleri yapıldığında, biyolojik ritimlerde safha gecikmesine sebep olur, akşam vakitleri yapıldığında ise aynı biyolojik ritimlerde bir evre ilerlemesine sebep olduğu görülür. Melatoninin sağladığı diğer faydaları şu şekilde sıralayabiliriz;

• Beden ısısı, kan basıncı ve kortizol hormonu düzeyinin düzene girmesine fayda sağlar.
• Uyku-uyanıklık evrelerini düzenlemektedir.
• Vücudun biyolojik saatini düzenler.
• Uyku zamanına bağlı olmadan uykunun kalitesini yükseltir.
• Antioksidan özelliği sayesinde hücre yıpranmasına engel olur ve bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.
• Bedende oluşan iltihapları minimuma indirir.
• Tümör büyümesine engel olur.
• Göz rahatsızlıklarının iyileştirilmesine yardım eder.
• Baş ağrısının giderilmesinde etkilidir.
• Kulak çınlaması problemi yaşayan bireylerde, düzenli bir şekilde kullanıldığı zaman çınlamanın azaldığı gözlenmiştir.

Melatonin Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

Dozu bireyden bireye farklılık göstermektedir. Beden ağırlığı metabolizma ve genel sağlık durumu gibi etkenler bunda etkisini gösterir. Önerilen günlük oran; yetişkinler için 0.2 mg. ve 5 mg. arasında olmaktadır. Uyumadan 1-2 saat evvel uygulanması önerilir. Düşük bir doz alımı ile başlanmalıdır, kademe kademe de yükseltilmelidir. Kafein, farklı antidepresan ilaçlar, kan sulandırıcılar ve bazı tansiyon hapları ile de etkileşim sağlayabileceği için uzman kontrolünde alınması tavsiye edilir.