Kulak Çınlaması (Tinnitus) Nedir? Neden Olur?
Kulak Çınlaması (Tinnitus) Nedir?
Genel anlamda kulak çınlaması tinnutus işitme sistemi içerisinde en sık olan durumlardan birtanesidir. Bazı kulak çınlamaları kişinin genel hayat kalitesini bozmakla birlikte psikolojisini de olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bazı durumlarda bu çınlama uzun sürmenin dışında birkaç dakikada sürüp gelip geçici olabilmektedir.
Kulak Çınlaması Neden Olur?
Kulak çınlaması tinnutusun nedeni kesinlikle dış kaynak değildir. Bu ses kişinin kafasının içindedir ve orada var olan durumu kişinin dışında kimsenin duyması mümkün değildir bu yüzden bu durum genel ifadeyle hayalet ses olarak da tanımlanmaktadır. Bu sesler zamanla kişiyi çok zor duruma sokabilir ve genel anlamda yıpratıcı ve zorlayıcı olabilir. Bu durum ileri boyutlara ulaşmışsa kişinin mevcut ortamındaki dış sesleri algılamasının dahi önüne geçebilmektedir. Bu olumsuz durumun sonucunda ise kişide psikolojik sorunlar oluşabilmektedir. Bu durum kişiyi anksiyeteye, depresyona sürükleyebilmektedir.
Kulak çınlaması problemi her iki kulakta da olabilmektedir. Bunun dışında olan durumlardan birisi de bu problemin objektif veya subjektif kulak çınlaması olarak değerlendirilmesidir. Objektif kulak çınlaması olarak belirtilen ses, hem kişi tarafından hem de çevresindeki başa kişiler tarafından duyulabilmektedir. Bu sorunun nedeni kulağın içerisinde bulunan kan damarlarının normal dışı bir durumuna dikkat çekmektedir.
Objektif kulak çınlaması çok sık görülmeyen bir türdür. Kulak çınlamalarının büyük bir bölümü subjektiftir. Subjektif kulak çınlaması ise kişinin duyduğu ve etrafındakilerin algılamadığı ve duymadığı seslerdir.
Kulak Çınlaması Belirtileri Nelerdir?
Kulak çınlaması tinnutus belirtileri kulakta duyulan tiz bir sesi anlatan belirtilerdir. Kulak çınlamasında genellikle algılanan ses ince tiz ve çan sesine benzeyen bir sestir. Subjektif kulak çınlaması probleminden rahatsız olan kişi sesi sadece kendisi duyar. Etrafındaki kimse bu sesi duyamaz. Bu gelen ses kişiden kişiye değişmektedir. Bu ses çan sesi, uğultu veya rüzgar sesine benzer bir ses olabilmektedir. Bu seslerin frekansı kişiden kişiye değişiklikler göstermektedir. Bu seslerin frekansı bazı kişilerde çok daha ağır seyrederken bazı kişilerde ise kulaktaki bu çınlama konsantrasyon zorluğuna ve işitme kayıpları gibi belirtilere neden olmaktadır.
Kulak çınlaması sorunu süreklilik arz edebileceği gibi ara ara da belirli seyirlerde gerçekleşebilir. Objektif kulak çınlaması kişide ritmiktir ve genellikle rüzgar sesine benzer bir ses olarak oluşmaktadır.
Kulak çınlamasında duyulan ses gün içerisinde farklılık gösterebilmektedir. Genellikle geceleri yoğun bir şekilde bu ses hissedilebilmektedir. Eğer bu sesler ağır bir şekilde seyreden bir ses ise kişide işitme kayıplarına bile neden olabilmektedir. Bu bir travma gibi yaşanır ve işitme kaybı oluşabilir.
Kulak çınlaması problemi genellikle askeri personeller ve polislerde görülebilmektedir. Kullanılan silah ve benzeri aletler gürültülü ses çıkardıklarından zamanla bu kişilerde bu gürültüden kaynaklı kulak çınlaması problemi oluşabilmektedir.
Kulak çınlaması belirtileri dışında işitme kaybının da dışındaki hiperakuzi diye adlandırılan işitme algısı durumundaki artış hali, kulak çınlaması şikayetlerine eşlik eden şikayetler arasında yer almaktadır. Hiperakuzi probleminde genelde hastalar, sandalyenin veya masanın hareket ettirildiğindeki sese benzer şiddetli ve yoğun sesler duyabilir ve bu hastalar genellikle çevresindeki normal sesleri duyamaz ve bu durum dayanılmaz bir hale gelebilir.
Kulak Çınlamasının Nedenleri Nelerdir?
Kulak çınlamasının nedeni arasında bazı hastalıklar yer alabilmektedir. Normal şartlarda kulak çınlaması 5 gün veya bir haftadan ve genellikle 5 dakikadan daha az sürmektedir. Patalojik kökenli olan kulak çınlaması ise genellikle uzun sürer ve bu kişiyi oldukça zorlar. Sürekli olarak kulak çınlaması duyan kişide işitme kayıpları da oluşabilmektedir.
Hasta tarafından duyulan subjektif kulak çınlamasının pek çok nedeni olabilmektedir;
- Yüksek sese maruz kalınması
- Yabancı bir cismin kulağa kaçması
- Kulakta oluşan iltihaplar
- Orta kulakta oluşan sıvı birikmeleri
- İç kulağın zarar görmesi
- Orta kulakta yer alan kemiklerin sertleşmesi
- Şeker hastalığı
- Anemi ve kan basıncı değişiklikleri
- Baş ve boyunda yaşanan travmalar
- Troid hastalığı
- İşitmeyi etkileyen lezyonlar
- Nörolojik sorunlar
- Hormonlardaki değişiklikler (menopoz vb)
- Stres
- Kalp hastalıkları ve damar hastalıkları
Bu durumlar kulak çınlamasına neden olan problem arasındaki yer almaktadır. Bu durumlar genel olarak kulak çınlaması neden olur sorusunun cevabını vermektedir.
Genel olarak bakıldığında genelde kulak çınlamasının temelinde yüksek sese maruz kalınması yatmaktadır. Yüksek sese maruz kalan kişiler genelde şehir hayatında yaşayan kişilerdir. Şehir hayatındaki sesler örneğin inşaat sesleri, yüksek müzik sesleri, güçlü alarm sesleri v.b sesler kulak çınlaması sorununa neden olabilmektedir.
Orta kulakta yer alan yapıların hasar alması veya sertleşmesi ile kulak çınlaması olabilmektedir. Orta kulak ses dalgaları için çok önemlidir, orta kulak ses dalgalarını yakalar ve bu ses dalgalarını güçlendirerek iç kulağa iletir. İç kulaktaki yapılar ses dalgalarını beynin algılayacağı sinyallere dönüştürür. Beynin bu sesleri doğru algılamasından sonra kişi sesi duyar. Bu nedenden dolayı iç kulakta herhangi bir hasar oluştuğunda seslerin işlenmesi ve algılanması duymayı olumsuz etkiler.
Bazı durumlarda ise çeşitli olarak kullanılan ilaçlar işitme sorunlarına neden olabilmektedir. Bu problemin nedeni ototoksite olarak adlandırılmaktadır. Genellikle kullanılan uzun süreli aspirinler, idrar söktürücüler, bazı sıtma ilaçları bu durumla neden olabilmektedir.
Kulak Çınlaması Çeşitleri Nelerdir?
Kulak çınlaması çeşitleri belirtilen şikayetin nedenine, oluşumuna şiddetine göre sınıflandırılmaktadır. Karakteristik özelliklerine göre sınıflandırıldığında kulak çınlaması çeşitleri objektif ve subjektif olarak değerlendirilmektedir.
Objektif Kulak Çınlaması
Objektif kulak çınlamasında hastanın kendisi tarafından ses duyulur ve etrafındakiler tarafından da duyulabilir.
Objektif tinnitus, vasküler, nöromusküler ve lokal enflamasyon gibi farklı nedenlerden kaynaklanan ve diğer kişiler tarafından duyulabilen tinnitus şeklinde tanımlanmaktadır.
Subjektif Kulak Çınlaması
Subjektif kulak çınlaması, sadece hastanın kendisi tarafından duyulabilmektedir.
Subjektif kulak çınlaması nedeni, kulaktan kaynaklı olabileceği gibi metabolik hastalıklar veya nörolojik temelli rahatsızlıklardan da kaynaklanmaktadır. Şiddeti hafifi orta ve ileri düzeylerde kulak çınlaması olarak sınıflandırılmaktadır.
Otolojik faktörler, ototoksik ilaçlar, nörolojik ve metabolik hastalıklar ile psikojenik nedenlerden kaynaklanan ve daha yaygın şekilde görülen tinnitusu kapsamaktadır.
Kulak Çınlaması Nasıl Sınıflandırılır?
Tinnitus, mekanizması ve algısındaki belirsizliklerden dolayı net şekilde sınıflandırılamamaktadır. Bazı yazarlar tinnitusu öncelikle normal ve patolojik olarak ikiye ayırmaktadır.
Normal Kulak Çınlaması (Tinnitus)
Normal tinnitus, bir haftadan ve beş dakikadan daha az olacak şekilde birçok kişi tarafından tecrübe edilen fakat işitme kaybının eşlik etmediği şeklinde tanımlanır.
Patolojik Kulak Çınlaması (Tinnitus)
Bir haftadan ve beş dakikadan daha fazla süren ve genelde işitme kaybı olan kişilerin tecrübe ettiği tinnitus olarak tanımlanmaktadır.
Kulak Çınlaması Tanısı Nasıl Konulur?
Kulak çınlaması tanısı koymak tedavinin ilk aşamasıdır. Hastanın durumu genel öyküsü hasta ve doktor ilişkisi tanının konulmasında çok önemlidir. Kulak çınlamasının ilk zamanlarında doktor hastanın viral bir rahatsızlığı olup olmadığına bakar, hastanın şiddetli bir sese maruz kalıp kalmaması da değerlendirme içerisinde yer alır. Hastadan alınan öykünün yanı sıra çınlamanın tek kulakta mı yoksa her iki kulakta mı olduğuna dikkat edilir. Bu da tanının konulması açısından önemli bir ayrıntıdır.
Hekim hastadan öyküyü alırken farklı branşlara da yönlendirebilir. Genellikle bu branşlar nöroloji ve odyometrik değerlendirmeler olmaktadır. Hekim gerekli gördüğü durumlarda radyolojik görüntüleme yöntemlerini kullanabilir. Bu durum tanının kesin konulması açısından önemlidir.
Kulak Çınlaması Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Kulak çınlaması tedavi yöntemleri kişiye özel olarak yapılmaktadır. Kişiden alınan genel öykü tedavi protokolünün belirlenmesi açısından çok önemlidir. Yüksek sesten kişinin kaçınması, kan basıncını kontrol ettirilmesi, fazla tuzlu ve şekerli yiyecek içeceklerin tüketilmemesi, kahve ve alkol tüketimlerinin azaltılması, spor yapılması gibi tavsiyeler kulak çınlamasına ne iyi gelir sorusunun da cevabını vermektedir. Kulak çınlamasının tedavi yöntemi kişinin probleminin nedenine göre değişkenlik gösterebilmektedir. Kulak çınlamasının nedeni psikolojik kökenli ise mutlaka bu noktada tedavi olunması ve çözüme gidilmesi gerekmektedir.
Maskeleme Tedavisi
Tinnitus özellikle çevre sessiz olduğu zaman, gece yatarken, daha rahatsız edicidir. Tinnitusla yarışacak bir ses bir saatin tıklaması veya bir radyo, rahatsızlığı azaltacaktır. Bazı doktorlar alçak seşle FM kanallarını dinlemeyi önermektedir: Bir çok hasta iki istasyon arasında ayarlanmamış radyonun çıkardığı sesi alçak sesle dinlemekten fayda bulduklarını ifade etmiştir. Böyle bir ses çok rahatlatıcı olabilir. Bu ses beyaz ses olarak bilinmektedir. Bazı hastalar rahatlatıcı ses üreten elektronik aletler kullanmaktadır. Tinnitus maskeleyici, işitme cihazının içine yapılan veya ona eklenen küçük bir elektronik parçadır. Sürekli ama rahatsız etmeyecek bir ses üreterek kişinin kulak çınlamasını unutmasını sağlar.
Psikolojik Tedavi
Tinnitus genellikle yaşamı tehdit eden bir hastalığın belirtisi olmasa bile psikolojik etkileriyle kişinin ve dolaylı olarak yakınlarının yaşam kaitelerini ciddi biçimde bozabilir. Günümüzde bir çok merkezde tinnituslu hastalara bu yönden destek olmak için programlar düzenlenmektedir.
Psikoterapi, hipnoz, meditasyon ve tinnitus habitüasyon terapisi uygulanan tedavi yöntemlerindendir.
Tekrarlayan Transkranial Manyetik Uyarı Tedavisi
Yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçlar bu yöntemin tinnituslu hastalarda yararlı olabileceğini ve tedavi programına alınabileceğini vurgulamaktadır. Araştırmalar halen devam etmektedir.
Hastanemizde bulunan Nöromodülasyon Merkezinde Tekrarlayan Transkranial Manyetik Uyarı Tedavisi uygulanabilmektedir.
NPİSTANBUL Hastanesi Kulak Burun Boğaz Bölümünde; Odyoloji ve konuşma bozuklukları, nöroloji, psikoloji bölümleriyle birlikte tinnitus şikayeti ile başvuran hastaların ayrıntılı değerlendirmeleri yapıldıktan sonra kişiye özel terapi programları ile hizmet verilmektedir.
Kulak Çınlamasını Önlemek için Öneriler
Aşağıda yapmanız ve yapmamanız önerilen şeyler tinnitusunuzun azalmasına yardımcı olacaktır. Herşeyden önce işitme sisteminin vücudun en hassas ve kırılgan sistemi olduğu hatırlanmalıdır. Bu nedenle aşağıdakileri yapmanız önerilmektedir.
- Yüksek sesli müziğe maruz kalmaktan korunun,
- Kan basıncını sürekli kontrol ettiriniz. Kontrol altında olması için doktorunuza başvurun.
- Sinir sistemine uyarıcı etkisi olan kahve, kola ve sigaradan uzak durun.
- Günlük egzersizler kan akımınızı düzenler.
- Yeterince dinlenin ve çok yorulmaktan sakının.
- Sesten endişelenmeyin. Kulak çınlamanız sizin sağır olmanıza neden olmaz. Bu sesleri rahatsız edici ama önemsiz bir gerçek olarak kabul edin ve olabildiğince yok saymayı öğrenin. Bu çeşit kontrol ya kişinin kendini tembihlemesiyle yada maskeleme yöntemiyle başarılabilir.
- Sinirliliğinizi ve gerginliğinizi en aza indirin.
Çınlama insan vücudunda bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde bir gerginlik ve stress yaratır. Vücut gerginliğini ve kas stresini azaltmayı hastaya öğreten egzersizler ile çınlama hastalarına yardımcı olunabilir.
