Kronofobi (Zaman Korkusu) Nedir?

Kronofobi, zamanın geçmesine ve ilerlemesine ilişkin duyulan aşırı korkulardır. Zaman korkusu, bir tür kaygı bozukluğudur. Özellikle yaşlı, hasta ve hapsedilen kişilerde bu tür korkuların gelişme ihtimali daha yüksektir. Bu tür fobiye sahip olan kişiler, ilerleyen zamanı düşündüklerinde yoğun bir rahatsızlık ve korku hissederler. Ayrıca bu kişilerin zaman ile ilgili bazı takıntılı davranışları vardır. Bu davranışlar depresyona neden olabilirken kişinin günlük yaşantısını olumsuz yönde etkileyebilir. Tedavisi, psikoterapi teknikleri ile yapılabilir.

Zaman fobisi olan kişiler, yaşlanmaktan korkabilirler ve kendi ölümleri hakkında endişe duyabilirler. Bazı kişiler saate bakmayı veya günleri takvim üzerinden işaretlemeyi takıntı haline getirebilir. Bazı vakalarda endişeler, korkular ve kaygılar daha şiddetli olurken; panik ataklara, kişinin kendisini toplumdan uzaklaştırmasına (sosyal izolasyon) ve ilişkilerde problemlere neden olabilir. 

Kronofobi (Zaman Korkusu) Neden Olur?

Fobilerin neden olduğunu ve nasıl ortaya çıktığını tam olarak açıklayacak bilimsel bir veri bulunmamaktadır. Ancak, fobilerin bazı faktörlerden kaynaklı gelişebileceği ve bazı durumların bu fobilere neden olabileceği düşünülmektedir. Kronofobi nedenleri arasında genellikle çevresel ve genetik faktörlerin olduğu düşünülür. 
Hapsedilmek, hayati bir hastalığa sahip olmak ya da travmatik bir olay yaşamak zaman korkusuna neden olabilir. Anksiyete, kaygı, endişe, depresyon ve psikolojik problemleri olan bireylerde bazı fobilerin gelişme ihtimali daha fazladır. 
Zihinsel hastalıklara, duygudurum bozukluklarına ve aileden geçen bazı fobilere sahip olan bireylerde zaman korkusu görülme riski fazladır.

Kronofobi (Zaman Korkusu) Belirtileri Nelerdir?

Zaman korkusu semptomlarının birçoğu, farklı fobilerin semptomları ile benzerdir. Zamanın geçmesine ve ilerlemesine yönelik aşırı kaygılar diğer fobilerden ayırt eden belirtidir. Şiddetli vakalarda ya da uzun süre tedavisinin yapılmaması durumunda semptom ve belirtiler artabilir ve kişinin günlük yaşantısını ciddi boyutlarda etkileyebilir.
Kronofobi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Fiziksel Belirtiler;

• Baş dönmesi ve sersemlik
• Titreme
• Aşırı terleme (hiperhidroz)
• Kalp çarpıntısı
• Mide problemleri, bulantı veya hazımsızlık
• Nefes güçlüğü

Psikolojik Belirtiler;

• Zamanın ilerleyişi normal değildir, hızlı veya yavaş ilerlediği hissedilir
• Korkuların abartılı olduğunun bilincedir, fakat bu durum kontrol edilemez
• Açıklanamayan endişe ve korku
• Panik ataklar
• Depresif bir ruh hali
• Sosyal izolasyon
• Aşırı kaygı ve anksiyete

Kronofobi (Zaman Korkusu) Risk Faktörleri

Bazı kişilerin fobilere sahip olma ihtimali daha fazladır. Zaman korkusu da bu durumlardan biridir. Kişinin yaşı, hastalıkları, yaşamış olduğu bazı travmatik olaylar veya olumsuz deneyimler kronofobi risk faktörleri arasında yer alır.
Zaman fobisine neden olabilecek faktörler şu şekilde sıralanabilir:

Hasta veya Yaşlı Kişiler
Yaşlı veya hayati risk durumu olan kişilerde zamanın geçmesi korku ve endişe durumunu ortaya çıkarabilir. Bu korkular zaman içerisinde giderek şiddetlenebilir ve bir fobiye dönüşebilir.

Hapishanede Olan Kişiler
Zaman korkusu, hapsedilen kişiler arasında da sıklıkla görülmektedir. Bu durum hapishane nevrozu olarak da adlandırılır. Bu kişiler zamanın ilerlemesini ve günlerin geçmesini takıntı haline getirebilirler. Ayrıca günleri geri sayarlar.

Travmalar
Bazı kişiler olumsuz deneyimler ve travmatik olaylar yaşayabilir. Bu gibi durumlar sonucu bazı fobiler gelişme gösterebilir. Bir tür doğal afet veya hayati riske yol açabilecek travmatik olaylar zaman korkusuna yol açabilir.

Psikolojik Problemler
Yaygın anksiyete bozukluğu, panik ataklar ya da farklı fobileri olan bireylerde gelişme riski daha fazladır. Ayrıca depresyon veya madde bağımlılığı olan kişilerde fobilerin görülme ihtimali artar.

Kronofobi (Zaman Korkusu) Teşhisi

Kronofobi teşhisi için kesin sonuç veren herhangi bir tıbbı test veya uygulama bulunmamaktadır. Bu tür fobilere sahip olduğunu düşünen ve belirtilerin ortaya çıktığı durumlarda bir uzmandan destek alınarak bu duruma netlik kazandırılabilir.
Uzmanlar bu durum hakkında kesin bir değerlendirme yapabilmek için hastaya bazı sorular sorabilir. Hastanın yaşadığı belirtiler, tıbbi öyküsü veya farklı fobilerinin olup olmadığı öğrenilir. Ayrıca bu tür bozuklukların altında yatan farklı bir hastalık veya durum olup olmadığını öğrenebilmek için kişiden birtakım testler istenebilir.
Altta yatan nedenlerin zihinsel problemlerden kaynaklı olduğu belirlendiğinde tedavi planlaması yapılmalıdır. Korkuların ve endişelerin ne kadar bir süre ile devam ettiği önemlidir. En az altı aydan uzun bir süre ile devam ediyorsa kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebileceğinden tedavi edilmesi gerekebilir.

Kronofobi (Zaman Korkusu) Tedavisi

Kronofobi tedavisi kişiye özel bazı terapi yöntemleri ile yapılabilir. Bu tür korkuların şiddeti kişinden kişiye farklılık gösterebileceğinden tedavisi de aynı şekilde farklı olmalıdır. Tedavi yöntemleri arasında psikoterapi, konuşma terapisi, bilişsel davranışçı terapi, hipnoterapi veya farklı nefes ve meditasyon teknikleri yer alır.

Maruz Bırakma Terapisi
Spesifik fobiler için uygulanan standart tedavi yöntemidir. Yaşanan korkulara maruz bırakılma ile tedavi sağlanmaya çalışılır. Zaman korkusuna sahip olan hastaların, ortada korkmalarına neden olabilecek bir nesne olmadığı için, maruz bırakma terapisi geçen zamanın koşullarını yeniden yaratmayı içerir. Bu durumlar, en az endişe ve korku yaratandan en çok endişe ve korku yaratana doğru sıralanır ve katlanılabilir hale gelene kadar tek tek yüzleştirilir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Bilişse davranışçı terapide, hastanın sahip olduğu fobi üzerine farklı bir bakış açısı kazanması hedeflenir. Korkuların ortaya çıkma ihtimalinin olduğu durumlarda nasıl bir tepki verilmesi gerektiği ve nasıl kontrol altına alınacağı öğretilir.
Bunların yanı sıra yaşanan korku ve endişeleri yönetebilmek için alanında uzman kişiler tarafından hastaya hipnoterapi uygulamaları yapılabilir. Kaygıların kontrol edilebilmesi için meditasyon ve yoga teknikleri ile nefes alma egzersizleri öğretilir.
Bu tür fobileri tedavi edebilecek herhangi bir ilaç bulunmamaktadır. Bu tür fobiler psikolojik problemlere neden olabileceği için depresyon, anksiyete veya duygudurum bozukluklarının kontrol edilebilmesi için uzman doktorlar tarafından reçete edilen ilaçlar kullanılabilir.