Klostrofobi( kapalı alan korkusu), kaygı bozukluğu olarak ifade edilir. Klostrofobi belirtileri genel olarak çocukluk ya da ergenlik zamanında kendini gösterir. Halk arasında kapalı alanda kalma korkusu şeklinde isimlendirilen klostrofobik bireyler; asansörler, uçak, mağara, kilitli odalar, bodrum katları gibi kapalı kısımlardan ve kısıtlamalardan korkar. Pek çok değişik durum ya da duygu klostrofobiyi tetikleyebilmektedir. Bazı durumları sadece düşünüyor olmak bile tetikleyici olabilmektedir.
Klostrofobi, bireyin kapalı kısımda kalması gerektiği zaman yoğun iç sıkıntısı yaşıyor olmasına ve fizyolojik semptomlara sebep olan psikolojik bir hastalıktır. Yüksek seviyede kaygı yaşayan herkes fobi geliştirme tehlikesi altında kalabilir. En sık görülen fobilerden birisi klostrofobi, öteki ismi ise kapalı alan korkusudur. Bunun gibi anksiyete bozukluğunun sebebinin, kalıtımsal kırılganlık ve hayat tecrübesinin bir kombinasyonu olduğu düşünülür. Klostrofobiyi tetikleyen faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz;
- Asansör
- Tüneller
- Mağaralar
- Kalabalık olan ortamlar
- Toplu taşıma araçları
- Ufak arabalar
- Merkezi sistemli kilitli otomobiller
- Deneme kabinleri
- Penceresi olmayan odalar
- Uçak
Klostrofobi Belirtileri Nelerdir?
Klostrofobi belirtileri öteki anksiyete bozukluğu belirtileri ile örtüşmektedir. Klostrofobide sık şekilde; kalp çarpıntısı, titreme ve nefes almada zorluk yaşama gibi belirtiler ile fizyolojik problemlere neden olabilir. Klostrofobinin yaygın olarak görülen tecrübesi; kontrolü kaybetme duygusu, korkusu olarak karşımıza çıkar. Yoğun biçimde klostrofobi yaşayan bireyler asansöre binmek, uçağa binmek gibi eylemlerden uzak durmak isteyeceği için bu bireylerin gündelik hayat kalitesini bu kötü yönde etkiler. Panik ataklar, ani korkular, kaygı ve sıkıntı gibi hisler ile birlikte bazı belirtilere de neden olabilmektedir;
- Terleme
- Titreme
- Sıcak basması
- Soluk alıp vermede güçlük
- Boğuluyor gibi hissetme
- Kalbin hızlı atması
- Göğüste ağrısı, göğüs sıkışması
- Mide bulanması
- Kusma
- Baş bölgesinde ağrı
- Baygınlık hissi
- Bedeni uyuşuyor gibi hissetme
- Ağız kuruluğu
- Kulak çınlaması
- Zihin bulanıklığı
- Kontrol kaybı
- Ölmekten korkma
Klostrofobi (Kapalı Alanda Kalma Korkusu) Nedenleri Nelerdir?
Klostrofobi gibi fobiler, belirli olan beyin kısımlarını yoğun işleviyle bağlantılıdır. Bireyden bireye değişiklik göstermektedir, net olarak sebepleri bilinmemektedir. Fakat bazı fobilerin ve bilhassa klostrofobinin sebeplerini şu şekilde sıralayabiliriz;
Çocukluk travması: Psikiyatristler çocukluk çağı travması gibi toplumsal etkenlerin klostrofobinin gelişmesine katkı sağladığını benimsemektedirler. Örnek olarak, çocukluk döneminde cezalandırma sebebiyle veya değişik sebeplerle çocuğu kapalı olan bir odada kilitli bırakmak, ileriki zamanlarda klostrofobinin gelişimine yol açabilir.
Yakın alan algısı: Yakın ve uzak kavramı insan beyni tarafından çeşitli şekilde algılanmaktadır. Bedene yakın ya da yaklaşan cisimlere cevap veren belli başlı nöronlar bulunmaktadır. Çoğu kişi, yakın uzay nesneleri görüntülediği zaman sola doğru ufak bir algı önyargısı taşırlar. Önyargılar uzak kısımlar için sağa kaymaktadır. Uzaklık çoğaldıkça sol taraftan sağ kısma kayma hızı, yakın uzayın algılanmakta olan boyutu için bir belirteç olarak kullanılabilmektedir.
Genetik: Klostrofobiye neden olan kalıtımsal bir sebep de olabilmektedir. Yapılan araştırmalara göre, klostrofobisi bulunan bireylerde GPM6A geninde bir mutasyonun varlığı daha yoğun olduğu belirlenmiştir.
Klostrofobi Nasıl Teşhis Edilir?
Klostrofobi tanısı belirlemek için uzman semptomlara ve bireyin geçmişini değerlendirip kişinin öyküsüne göre sorular sorar. Bu sorular; sosyal anksiyete problemi, travma sonrasında gelişen stres bozukluğu problemi ya da panik bozukluk gibi ilgili sorunların tanımlanmasına katkı sağlayabilir.
Klostrofobi için fiziki ya da laboratuvar testleri bulunmamaktadır; fakat uzman klostrofobi ölçeği, klostrofobi anketi (CLQ) gibi olağan gözlemler ve anketler yapabilir. Uzmanın, klostrofobi tanısı için DSM-5 standartlarını taşıdığını saptaması gerekir.
Klostrofobi Nasıl Tedavi Edilir?
Klostrofobisi bulunan bireyler, asansörler, uçaklar ya da kalabalık odalar gibi kapalı bir yerde panik olabilirler. Uygun bir tedavi tekniği kullanarak klostrofobi ya da öteki fobileri yenebilirler. Bu rahatsızlık öteki anksiyete problemleri gibi tedavi edilebilir. Klostrofobi tedavi yöntemleri şu iekilde sıralanabilir;
- Psikoterapiler
- İlaç tedavisi, Maruz kalma terapisi
- Sanal gerçeklik
- Farklı terapi yöntemleri bulunmaktadır.
Klostrofobi, bireyin kendisinin kapalı bölgede kalmasıyla korkusunun üzerine gidip çözüme kavuşturacağı bir durum değildir. Bununla beraber klostrofobik kişilerin bu korkudan kurtulması için etrafındaki bireyler tarafından kapalı alanda yalnız başına bırakılması uygun değildir. Bu durum tam tersine daha kötü neticelere neden olabilmektedir.