İnme tedavisinde dil konuşma bozuklukları, inmenim etkilediği konuşma merkezinin tekrar harekete geçirilmesini amaçlamaktadır.
İnme tedavisinde dil konuşma bozuklukları, dil konuşma bozuklukları uzmanı tarafından yapılan tedavi ile planlanmaktadır.
Afazi; Beynin dil ve konuşmadan sorumlu bölgelerinin tümüne ya da bir kısmına görülen fiziksel hasar veya felç sonucu ortaya çıkan dil ve konuşma bozukluğudur. Afazi bir beyin hastalığı nedeniyle sonradan edinilmiş dil bozukluğudur.
Afazinin İçeriği: Dil kavramı sözlü ve yazılı dil işlevlerini içerir. Bunlar; konuşma, anlama, tekrarlama,isimlendirme, okuma ve yazma’dır.
Afazi ve Beyin İlişkisi Nasıldır?
Afazi bir beyin sendromudur. Beyinde dil işlevlerinin organizasyonunda önemli bir özellik sol beyin yarısının dilde sağa oranla baskın role sahip olmasıdır. Beyindeki bu özelliği yaklaşık 160 yıldır biliyoruz. Bu ilişki nedeniyle beynin sol yarısını etkileyen çeşitli etkenler afaziye neden olurlar.
Afazinin en sık raslanan nedenleri nelerdir?
Afazinin en sık raslanan nedeni inme’dir. Beyin çok damarlı bir organdır. Bu özelliğinden dolayı inmeler nörolojik hastalıklar içinde birinci sırayı alırlar. Sol beyin yarısında dille ilgili alanları sulayan damarları ilgilendiren tıkayıcı ve kanayıcı inmeler bu nedenle çok sık olarak afaziye neden olurlar. Damarların anatomisi ile dil alanları arasında çok yakın bir ilişki vardır. Örneğin, konuşma, anlama,okuma ve yazmayla ilgili dil alanları birebir damarlarla içiçedir. Bu nedenle, sol yarıda hangi damar etkilenmişse o damarın sulama alanındaki dil alanının etkilenmesiyle farklı bir afazi ortaya çıkar.
Afazinin Belirtileri Nelerdir?
Başlıca belirtileri;
- Konuşmada güçlük
- Adlandırmada güçlük
- Anlamada güçlük
- Okuma-yazmada güçlük
- Konuşmada garip ve uygun olmayan kelimeler kullanma olarak sıralanabilir.
Afazi Çeşitleri Nelerdir?
Belli başlı üç afazi çeşidi vardır. Bunlar Motor Afazi, Duyusal Afazi ve Total Afazidir. Motor Afazi, konuşmanın kaybolduğu ve anlamanın nispeten korunduğu afazi çeşididir. Burada hastalar konuşma üretmekte zorlanırlar ancak söylenenleri genel olarak anlarlar. Duyusal Afazi, konuşmanın serbest ancak karışık, anlamanın ise belirgin biçimde etkilendiği afazi çeşididir. Total Afazi ise iki tür afazinin toplamı gibi kabul edilir.
Afazi türlerinin semptomları değişiklik göstermektedir. Yaygın görülen türleri ise:
Tutuk Afazi: Bu tür afazinin görüldüğü kişiler ne demek istediğini bilir ancak fikirlerini söylemede ve başkalarıyla iletişim kurmada zorluk yaşar. “Dilimin ucunda, ama bir türlü söyleyemiyorum.” tabiri bu tür için kullanılır. Tutukluk hem yazılı hem de sözlü iletişimde görülmektedir.
Akıcı Afazi: Bu tür afazinin görüldüğü kişiler sağlıklı işitmesine ve okuyabilmesine rağmen anlamlandırmada güçlükler yaşar. Çoğunlukla nasıl ve nerede kullanıldığına bakmaksızın kelimeleri sadece gerçek anlamlarıyla algılarlar. Akıcı bir konuşma mevcut fakat anlamlı üretim oldukça kısıtlıdır.
Anomik Afazi (akıcı): Bu hastalar akıcı ve anlaşılır konuşurlar fakat adlandırma da güçlük yaşarlar. Algılamada sorun yaşamamalarına rağmen nesneleri adlandıramaz ya da
kullanmak istedikleri kelimeyi hatırlamakta güçlük yaşarlar. Arıca sözlü ve yazılı anlatımda da güçlük çekerler.
Global Afazi: Afazinin en şiddetli türüdür. Genellikle kişi felç geçirdikten hemen sonra görülür. Bu tür afazinin görüldüğü kişiler konuşma ve anlama güçlüğü çekmelerinin yansıra okuma ve yazma becerilerini de yitirirler.
Progresif Afazi: Nadir görülen bir afazi türü olan progresif afazide kişiler konuşma, okuma, yazma ve anlama becerilerini yavaş yavaş kaybederler. Hastalar el işaretleri ya da mimik gibi alternatif iletişim yollarını kullanmayı tercih etmeye başlarlar.Afazi, hafif ya da şiddetli görülebilir. Hafif afazi görülen kişiler konuşup sohbet edebilir ancak kelimeleri bulmada ya da karmaşık konuşmaları anlamada güçlük çekebilirler. Şiddetli afazi ise kişinin iletişim kabiliyetini büyük ölçüde etkilemekte,hastalar etkili iletişim kurmada ya da konuşulanı anlamada ciddi ölçüde güçlükler yaşar.Afazi Nasıl Teşhis Edilir?Felç, beyin hasarı ya da tümör sonrasında afazi görülme olasılığı oldukça yüksektir. Nörolojik muayene sonrası afazik durum tanımlanabilir. Süreçte dil ve konuşma becerilerinin değerlendirilmesi sonucu tanı kesinleştirilir.
Nasıl Tedavi Edilir?
- Tedavi belli başlı faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir:
- Hastanın yaşı
- Beyin hasarının sebebi
- Afazi türü
- Lezyonunun konumu ve büyüklüğü
Afazili bireylerde dil ve konuşma terapisi uygulamaları belirtilerin hafiflemesine yardımcı olmaktadır. Terapilerde hastaların konuşma ve iletişim becerilerini geliştirmeye yardımcı müdahale teknikleri kullanılarak, iletişim rehabilitasyonuhedeflenmektedir. Terapiler bilişsel iyileşme hedefli pek çok dil ve konuşma üretimi aktivitelerini içermektedir. Uygulanan teknikler ile hastaların tekrar sağlıklı iletişim kurabilecek dil ve konuşma yetilerini kazanımları amaçlanmaktadır. Afazilerden düzelme nedene bağımlıdır. Tıkayıcı inmelerde düzelme yavaştır. Kanayıcı inmelerde ise kanamanın boyutuna göre değişkendir. Afazi çeşitleri arasında en hızlı düzelen duyusal afazi, en yavaş düzelen ise total afazidir.
İnme Merkezinde Dil ve Konuşma Bozuklukları Hangi Branşlarla İş Birliği Yapar?
Başlıca radyoloji, kardiyoloji, dahiliye/endokrinoloji ve fizik tedavi bölümleriyle beraber çalışır.
Dil ve konuşma bozuklukları ile ilgili detaylı bilgi için: https://cdn.npistanbul.com/dil-ve-konusma-bozukluklari