Hipotermi, genellikle uzun süre soğuğa maruz kalmanın neden olduğu, vücut sıcaklığında potansiyel olarak tehlikeli bir düşüştür. Normal vücut ısısı ortalama 37 derece olarak kabul edilir. Vücut sıcaklığı 35 derecenin altına düştüğünde hipotermi ortaya çıkar. Bu durumun kişi üzerinde yol açtığı semptom ve belirtiler ise vücut sıcaklığının düşüklüğüne bağlı olarak değişiklik gösterir. Tedavisinde, vücut sıcaklığını normal seviyelere çıkarmak ve vücudu ısıtmak için bazı yöntemler kullanılır.
Vücut ısısının düşmesi halinde, kalp, sinir sistemi ve diğer organlar normal çalışamaz. Tedavi edilmesi gereken bir durumdur ve tedavi edilmediği halde, kalp ve solunum sisteminin tamamen bozulmasına ve kişinin ölümüne neden olabilir.
Hipotermi Neden Olur?
Hipotermi, vücudun ürettiğinden daha hızlı ısı kaybetmesi sonucu ortaya çıkar. En yaygın nedenleri ise uzun süre soğuk hava şartlarına ya da soğuk suya maruz kalınmasıdır. Vücut sıcaklığına oranla çok daha soğuk bir ortama uygun olarak giyinmemek ve uzun süre maruz kalma ya da şartların etkisini kontrol edememek de bu duruma yol açabilir. Bunların yanı sıra bu duruma neden olabilecek özel durumlar şu şekilde sıralanabilir:
- Hava koşulları için yeterince sıcak olmayan giysiler giymek
- Uzun süre soğukta kalmak
- Islak kıyafetlerin çıkarılmaması ya da sıcak, kuru bir yere geçilmemesi
- Yeterli oranda ısınmamak veya uzun süre klima kullanımı sebebiyle çok soğuk bir ortamda yaşam sürmek
Hipotermi Belirtileri Nelerdir?
Hipotermi belirtileri arasında genellikle ilk fark edilen şey titremedir. Titreme, vücudun soğuğa karşı otomatik olarak geliştirdiği savunması ve kendini ısıtma girişimidir. Bunun yanında ortaya çıkabilecek olan farklı semptomlar şunlardır:
- Bilinç kaybı
- Zayıf nabız
- Yavaş ve çok az nefes alma,
- Geveleyerek konuşma veya mırıldanma
- Sakarlık veya koordinasyon problemi
- Uyuşukluk ya da enerjinin çok düşük olması
- Kafa karışıklığı veya hafıza kaybı
Belirti ve semptomlar yavaş ilerleme gösterdiği için kişiler genellikle durumunun farkında değildir. Yaşanan kafa karışıklığı nedeniyle durumun farkında olmaya kişiler, riskli davranışlarda bulunabilir. Bu durum ile ilgili şüphesi olan kişilerin vakit kaybetmeden acil tıbbi yardım almaları önemlidir.
Hipotermi Risk Faktörleri Nelerdir?
Hipotermi riskini artıran pek çok farklı faktör bulunmaktadır. Fiziksel olarak yorgun ve bitkin olan kişilerde soğuğa karşı tolerans azalır. Vücudun ısı seviyesini düzenleme ve soğuğu algılama yeteneği yaşla birlikte azalma gösterebilirken, bazı yaşlı yetişkinler üşüdükleri zaman iletişim kuramayabilir veya üşüdüklerinde sıcak bir yere gidemeyebilirler.
Çocuklarda ısı kaybı yetişkinlere oranla daha hızlı gerçekleşir ve çocuklar çoğu zaman soğuğu görmezden gelebilirler. Bunun yanında küçük çocuklar soğuk havalarda düzgün giyinme ya da gerektiğinde soğuktan çıkma düşüncesine sahip olmayabilirler.
Risk faktörleri arasında alkol kullanımı da yer almaktadır. Alkol, kişinin kendisini sıcak hissetmesine neden olsa da kan damarlarının genişlemesine ve ısı kaybının daha hızlı yaşanmasına neden olur.
Akıl hastalığı, bunama veya benzeri şekilde muhakemeye engel olan diğer rahatsızlıkları olan bireyler, havaya uygun giyinmeyebilir veya soğuk hava riskini anlamayabilir. Özellikle demans hastalığı olan kişiler evden uzaklaşabilir veya kolayca kaybolabilirler. Bu durum bu kişilerin soğuk ya da yağışlı havalarda dışarıda mahsur kalma ihtimalini artırır.
Hipotiroidizm, yetersiz beslenme ya da anoreksiya nervoza, şeker hastalığı, inme, Parkinson hastalığı, travma ve omurilik yaralanmaları gibi bazı tıbbi durumlar kişinin vücut ısısını düzenleme faaliyetlerini etkiler. Bunların yanı sıra bazı ilaçlar da vücut sıcaklığını düzenleme yeteneğini değiştirebilir. Bu ilaçlar arasında belirli antidepresanlar, antipsikotikler, narkotik ağrı kesici ilaçlar ve yatıştırıcılar bulunur.
Hipotermi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Öncelikle bu kişilere yardım ederken nazik davranmak gerekmektedir. Yalnızca gerekli olan hareketler yapılmalı, masaj ya da farklı hareketlerden kaçınılmalıdır. Kişi soğuktan uzaklaştırılarak, sıcak ve kuru bir yere taşınmalıdır. Uzaklaştırmanın mümkün olmadığı durumlarda kuru bir battaniye yardımıyla soğuğa ve rüzgara karşı korunmalı ve yatay konumda tutulmalıdır.
Kişinin ıslak kıyafeti varsa çıkarılmalı ve aşırı hareketten kaçınmak için gerekirse giysiler kesilmelidir. Şiddetli vakalarda belirgin bir nabız ya da nefes alma durumu olmadan bilinçsizlik görülebilir. Solunumun durduğu veya ciddi düzeylerde azaldığı durumlarda, konu hakkında eğitimli kişiler tarafından suni teneffüs yapılabilir.
Etkilenen birey uyanık ve yutma gibi bir problemi yoksa, vücut sıcaklığının artmasına yardımcı olmak için sıcak bir içecek verilebilir. Bireyin ısınması için sıcak su ve farklı ısıtma yollarından fayda sağlanabilir. Ancak, aşırı ısının cilde zarar verebilir ya da kalp fonksiyonlarının bozulmasını ve durmasına yol açabilir.
Hipotermi tedavisi, vakaların ciddiyetine ve hastalığın durumuna bağlı olarak birtakım tıbbi tedavi yöntemleri uygulanarak yapılmaktadır. Hafif vakalarda kişiye ısıtılmış battaniye verilebilir ve sıcak sıvı takviyesi yapılabilir.
Şiddetli vakalar için yapılacak işlemler arasında kan yenileme uygulaması yapılabilir. Ayrıca kanın ısınmasını sağlamak için damar yoluyla ısıtılmış tuzlu su çözeltisi verilebilir. Akciğerlerin etrafında yer alan ve plevra olarak adlandırılan kısım ya da karın boşluğu gibi vücudun belirli bölümlerini ısıtmak için ılık bir tuzlu su çözeltisi kateterlerl ile etki gören kısımlara verilebilir. Vücut ısısını artırmak için maske veya nazal tüp ile birlikte nemlendirilmiş oksijen verilerek hava yolları ısıtılabilir ve vücut ısısının yükselmesine yardımcı olabilir.
Hipotermi Teşhisi ve Komplikasyonları
Hipotermi tanısı, genellikle kişinin fiziksel semptomlarına ve bulunduğu koşullara bağlı olarak belirlenmektedir. Durumun teşhisi ve şiddetinin belirlenmesi için birtakım kan testleri yapılabilir. Ancak tanı konulması için öncelikle bu durumun semptom ve belirtilerin tanınması gerekir.
Soğuk havaya ya da soğuk suya maruz kalma sonucunda hipotermi geliştiren kişilerde birtakım komplikasyonlar gelişir. Bu komplikasyonlar arasında vücut dokularının donması (donma) ve kan akışının kesilmesinden kaynaklı kangren, doku çürümesi ve ölümü gibi durumlar yer alır.
