Hemofobi, Hematofobi veya kan korkusu, özel bir fobi türüdür ve bazı özellikleri ile farklı fobilerden ayrılmaktadır. İğne, kan ve yaralanma korkusudur. Bu fobiye sahip olan kişilerde bayılma gibi durumla sık yaşanmaktadır. Ayrıca kan korkusu olan kişilerde ambulans sireni sesi, ameliyat ya da kan kelimeleri duyulması bayılma durumuna yol açabilir. Halk arasında kan görmeye dayanamamak olarak da bilinir. Kişiler kan gördükleri durumlarda panik olurlar.
Kan görmekten hoşlanmamak doğal ve normal olarak karşılanır. Ancak kan korkusu olan kişiler kan gördüklerin zaman, aşırı derecede ve mantık dışı bir rahatsızlık duyarlar.
Hemofobi (Kan Korkusu) Belirtileri
Kan korkusu yaşayan kişilerde semptom ve belirtilerin meydana gelmesi için kan ile direkt temas gerekmemektedir. Kan görme, kan ile ilgili kelimelerin duyulması veya televizyonda kan görme belirti ve semptomlar için yeterlidir. Bu gibi durumların yaşanması halinde kişilerde bazı fiziksel ve duygusal belirtiler görülebilir.
Hemofobi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Fiziksel Belirtiler
- Baş dönmesi ve sersemlik
- Nefes almada zorlanma
- Kalp çarpıntısı
- Titreme
- Çok fazla terleme
- Mide bulantısı
Psikolojik Belirtiler
- Endişe
- Panik hali
- Kanın bulunduğu ortamda kaçma isteği
- Kontrolü kaybetme
- Bayılma hissi
- Güçsüz ve halsiz hissetmek
Hemofobi (Kan Korkusu) Nedenleri
Hemofobi nedenleri kesin olarak belli olmasa da bu duruma geçmiş dönemlerde yaşanan olumsuz deneyim ve travmaların yol açtığı düşünülmektedir. Travmatik bir kaza geçirmek, çok fazla kan kaybına yol açan bir durum yaşamak bu durumun gelişmesine neden olur.
Kan korkusu nedenleri arasında aşağıdaki faktörler yer alabilir:
Genetik Faktörler
Genetik yatkınlık fobilere neden olan etkenler arasında yer alır. Kan fobisi de bu fobilerden biridir. Aile bireylerinde kan fobisi olan birinin olması kişilerde bu durumun gelişmesine neden olabilir.
Anne ve Babanın Endişeli Olması
Kişi çocukluk dönemlerinde çevresinde ve ailesinde kandan korkan kişiler olduğunu gördüğünde kan korkusu gelişebilir.
Korumacı Aile Yapısı
Çok fazla korumacı ailelerin çocuklarında bazı fobiler gelişme gösterebilir. Bu fobiler arasında kan korkusu da yer alır.
Travmalar
Genellikle çocukluk dönemlerinde bazı olumsuz travmatik olayların yaşanması sonucu ilerleyen dönemlerde fobiler gelişebilir. Kaza geçirme gibi olumsuz olaylar ilerleyen dönemlerde kişide kan korkusuna yol açabilir.
Kan Korkusunun Kişinin Yaşamına Etkisi
Kan fobisi kişinin yaşantısını olumsuz yönde etkiler ve sınırlandırabilir. Kan korkusu sonucunda kişiler tıbbi yönden tedavi olmak istemeyebilir. Hasta olma durumunda muayene olmak istemeyebilir, uzmanlar tarafından istenilen testleri yaptırmak istemeyebilir ya da bunlardan kaçınabilir. Ayrıca ameliyat ve diş tedavisi olmak istemezler.
Bu gibi durumlarda kişinin aile, sosyal ve iş ilişkileri zarar görebilir. Günlük yaşantıdaki normal aktivitelere bile katılmakta zorlanabilir. Genellikle depresif hissederler veya depresyona girebilirler. Bu gibi durumların önüne geçebilmek için tedaviye açık olmak ve korkuların üzerine gitmek gerekmektedir.
Hemofobi (Kan Korkusu) Tedavisi
Bazı fobilerde bireylerin endişe ve korku duydukları nesne ile karşılaşma ihtimali azdır. Örneğin yılan fobisi olan birey her gün bir yılan ile karşılaşmaz. Günlük yaşantısında çok uzağa gitme zorunluluğu olmayan ve arabayla yolculuk yapabilen birey uçuş fobisini tedavi ettirmek zorunda değildir. Kan korkusu olan kişiler bu durumla her an karşılaşabileceği için tedavi olması önemlidir.
Tedavinin amacı yaşamsal bir durum ile karşılaşıldığında bayılmamak ve o duruma müdahale edebilmektedir. Herhangi bir yaralanma durumunda kişinin kendisine veya yanında yaralanan bir kişiye müdahale edebilmesi önemlidir.
Hemofobi tedavisi türleri arasında maruz bırakma terapisi, bilişsel davranışçı terapi ve duyarsızlaştırma (EMDR) terapisi gibi farklı tedavi yöntemleri vardır.
Maruz Bırakma Terapisi
Fobileri yenebilmek ve onlarla baş edebilmek adına çok önemli bir yöntemdir. Psikolog veya terapist eşliğinde, hastanın güvenliğinin sağlandığı bir ortamda kademeli olarak, korkulan nesneyi hatırlatarak ve sonrasında bizzat maruz bırakılarak tedavi edilmeye çalışılır. Bu sırada aynı anda terapist, bu durum ile başa çıkma yöntemlerini hastaya öğretir.
Bilişsel Davranışçı Terapi
Bu terapi yönteminde kişide kan fobisinin meydana gelmesine neden olan düşünce ve fikirler belirlenir. Hasta ile konuşularak sorular sorulur ve korkuları hakkında detaylı bilgi alınır. Korkularına yönelik farklı bir bakış açısı kazandırılır. Farklı bir bakış açısı kazanan hasta, algılarını değiştirir ve o korkulardan kurtulabilir.
Duyarsızlaştırma Terapisi (EMDR)
Geçmiş dönemde yaşanan olumsuz olaylara karşı hastanın duyarsızlaşması hedeflenir. Travma anıları gün yüzüne çıkarılır ve olumsuz düşünceler yerine olumsuz düşünceler kazandırılmaya çalışılır.
Ayrıca bu durum ile karşı karşıya kalma ihtimali olduğunda kişinin yapabileceği nefes ve meditasyon egzersizleri öğretilir. Ani durumlara karşı önlem alınmasını sağlar.