Endometriozis (Çikolata Kisti) Nedir?

Endometriozis diğer bir adıyla çikolata kisti, kadınlarda görülen kronik bir hastalıktır. Yumurtalıkta, fallop tüpünde veya karın boşluğu gibi uterus dışında bulunan bölgelerde karakterize olan bir rahatsızlıktır. Endometrial dokunun yanlış konumlanması sonucu adet döngüsü olmaktadır. Yumurtalıklara yerleşmesi durumunda yumurtalıkların kalitesini kötü etkiler ve fallop tüplerinin fonksiyonunu bozar. Belirtilerin hafif ilerlemesi ve dikkate alınmaması kısırlığa neden olabilir.

Rahim içinde bulunan endometrium tabakasının rahim dışında farklı bir yerde büyümesi ile birlikte ortaya çıkan ve ağrılı ilerleyen hastalıktır. Hastalığın teşhis edilmesi ve kesin sonuçlara ulaşılması için tedavide ve teşhiste laparoskopik yöntem uygulanır. Bu yöntem, göbek deliğinden kamera yardımıyla girilmesi ve karın içinin incelenmesidir.  

Endometriozis (Çikolata Kisti) Nedenleri Nelerdir?

Hastalığın nedeni kesin olarak bilinmese de şüphe edilen ve kronik hastalığa neden olduğu düşünülen bazı etken faktörler bulunmaktadır. Bunlar arasında genetik faktörler, adet kanamasının ters yöne olması gibi bazı durumlar yer almaktadır. Endometriozis hastalığına neden olan faktörler şu şekildedir:

Genetik Faktörler
Hastalığın aile bireylerinde bulunan genlerde aktarılması sonucu kişide görülme riski fazladır. Bazı etnik kökenleri ise daha fazla etkilemektedir. Bireyin ailesinin hastalık öyküsünde yer alan bu durumun kişinin kendisinde görülme ihtimali diğer kişilere oranla yüksektir.

Ters Yöne Menstrüasyon Varlığı
Adet kanamaları ile beraber rahim içi endometrium tabakası vajina tarafından dışarıya atılır. Geriye yani terse doğru kanama olduğu durumlarda doku karın boşluğuna ve farklı organlara yerleşebilir ve hastalığa neden olabilir. 
Bağışıklık sistemi sorunları sebebiyle vücudun hastalıklara ve enfeksiyonlara karşı direncinin azalması da hastalığın ortaya çıkmasında etken rol olabilmektedir. 
Kan dolaşımının ya da lenfatik sistemin aracılığıyla endometrium hücrelerinin vücutta farklı yerlere yayılarak ve farklı organlara yerleşerek bu duruma neden olabilir.
Lenfatik sistem bağışıklığın bir parçası olarak tüplerden ve salgı bezlerinden oluşur. Ancak yukarıda verilen bilgilerin hastalığa kesin olarak neden olduğu kanıtlanmamıştır. 

Endometriozis (Çikolata Kisti) Belirtileri Nelerdir?

Çikolata kisti belirtileri arasında yer alan durum çoğunlukla adet dönemleriyle bağlantılı ve karakterize olan kasık ağrısıdır. Çoğu kadının ağrı hissettiği adet dönemlerinde hastalığı bulunan kadınlar daha da şiddetli bir ağrı yaşar ve şiddet zamanla artabilir. Endometriozis belirtileri arasında yer alan durumlar şunlardır:

• Adet dönemlerinde şiddetli ağrı yaşanması
• Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında ağrıların oluşması
• Dışkılama veya idrar yaparken oluşan ağrılar
• Kısırlık nedeniyle tıbbi yardım alan kişilerde görülmesi
• Yorgunluk ve halsizlik
• Kabızlık ve şişkinlik
• Mide bulantısı ve kusma
• İshal

Ağrıların seviyesi hastalığın durumu hakkında net bir bilgi vermemektedir. Hafif seyreden hastalıklarda şiddetli ağrı yaşanabilirken tam tersi durum da söz konusu olabilir. 
Hastalığın karıştırıldığı bazı rahatsızlıklar da vardır. Bu nedenle teşhisin uzman ve alanında eğitim almış doktorlar tarafından yapılması kişinin sağlığı ve tedavi yöntemleri bakımından önemlidir. 

Endometriozis (Çikolata Kisti) Tanısı Nasıl Konulur?

Hastalığın teşhis edilebilmesi için uzman doktora görünmeli ve doktorun sorabileceği sorulara ayrıntılı cevap verilmelidir. Doktor kişiye hastalıkla ilgili şikayetlerini ve tıbbı geçmişini sorabilir. Bu sorular teşhis bakımından önemli olup fiziksel durumları kontrol etmek için de bazı testler yapılabilir. 
Birtakım testler, görüntüleme yöntemleri ve fiziki muayene ile birlikte tanı konulur ve hastalık teşhis edilir. Endometriozis teşhisi içi yapılan tanı yöntemleri şu şekildedir:

Pelvik Muayene: Jinekolojik muayene olarak da bilinen bu muayene üreme organlarında yer alan normal dışı durumları ve hastalığa bağlı oluşan kistik yapıların tespiti için yapılır.

Ultrason: Görüntüleme tekniklerinden birisi olan ultrason, üreme organlarının en iyi şekilde incelenmesi için yapılabilir. 

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Görüntülüme yöntemi ile organ ve dokuların ayrıntılı incelemesi yapılır. Tanı konulması ve cerrahi planlama bakımından yardımcı olan yöntem, rahim dışına yerleşmiş dokuların yerini ve boyutları hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlar.

Laparoskopi: Bu yöntem cerrahi olarak görülen ve genel anestezi verilerek yapılır. Göbek deliğinden açılan küçük bir kesiyle ve bu kesinin içinden girilen ışıklı kamera yardımıyla yapılır.

Endometriozis (Çikolata Kisti) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Endometriozis tedavisi doktorun gerekli gördüğü ilaçla ya da cerrahi müdahale ile yapılabilir. Bazı durumlarda ilaç ve ameliyatın aynı anda ilerlemesi gerekebilir. Tedavi öncesi ilaçlar test edilir. Başarı sağlanmazsa cerrahi tedavi seçeneği göz önüne alınır. 
Adet dönemlerinde yaşanan ağrıları ve krampları hafifletmek adına non-steroidal antiinflamatuar ilaçlar uzman doktor tarafından reçete edilir. Hamilelik düşünmeyen kadınlara ağrı kesici ile beraber hormon tedavisi uygulanabilir. Hormon takviyesi hastalığın ortaya çıkardığı ağrıların azalmasında ya da kaybolmasında etkilidir.
Adet dönemlerinde vücutta üretilen hormonların ilk önce yükselmesi ve sonrasında düşmesi endometrial dokularda kalınlaşmaya, parçalanmaya ve kanamaya neden olabilir. Hormon takviyesi ile bu durumun önüne geçilebilir. Ancak kalıcı bir çözüm değildir. Tedavinin bırakılması durumunda semptomları geri gelebilir.
Hamilelik düşünen kadınlar için hormon tedavisi önerilmez ve uygulanmaz. Bu durumda cerrahi yöntem tercih edilerek, çoğunlukla laparoskopik yöntem uygulanır. Göbek deliğinden açılan kesi ile ve ışıklı kamera yardımıyla kistin bulunduğu bölge belirlenip kist dokusu oradan çıkarılır.
Hastalığın semptomlarını kontrol edebilmek için kişinin beslenme ve yaşam tarzı alışkanlıklarında değişikliğe gitmesi de önemlidir. Vücutta salgılanmakta olan östrojen hormonunun endometrial dokusuna zarar verdiği ve kalınlaştırdığı gözlemlenir. Bu nedenle bu hormonun seviyesini azaltmak çikolata kisti hastalığının tedavisi için önemlidir. Kişi düzenli egzersiz yapmalı, kafein ve alkol tüketimini azaltmalı ve vücuttaki yağ oranını düşürmelidir.