Çıban, cilt üzerinde aniden oluşan, stafilokok adlı bakterilerin neden olduğu enfeksiyon sonucu gelişen ağrılı bir deri hastalığıdır. Bulaşıcı bir enfeksiyondur. Vücudun herhangi bir yerinde görülebilirken, Genellikle yüz, boyun, koltuk altları, kalçalar ve sırtta görülür. Sıcak kompres uygulaması ve evde yapılan tedavilerle kendiliğinden iyileşme gösterebilirken, bazı durumlarda tıbbi tedavi gerekebilir. Sıkma veya delme gibi durumlarda enfeksiyonun yayılma riski vardır ve önerilmez.
Cildin yağlı olması, kişinin aşırı terlemesi, alkol tüketimi ve bazı kaşıntılı rahatsızlıklar oluşumu artıran faktörler arasındadır. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde görülmesi durumunda önemli sağlık sorunlarına neden olabilir. Küçük bir sivilce gibi oluşmaya başlasa da ilerleyerek iri ve büyük bir kitle halini alır. Kadınlara oranla erkeklerde daha fazla görülmektedir.
Çıban Neden Çıkar? Risk Faktörleri Nelerdir?
Bakterilerinin neden olduğu enfeksiyon sonucu ortaya çıkar. Cilt altında oluşan enfeksiyon ve iltihaplanma, cilt üzerinde sivilce benzeri kırmızı bir yumruya neden olur. Bu durumun oluşmasına neden olan bazı risk faktörleri de bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Bağışıklık sisteminin zayıf olması
- Enfekte olan bir kişiyle yaşamak veya yakın temasta bulunma
- Kronik hastalıklar (Diyabet, HIV ve AIDS gibi)
- Cilt hastalıkları (Egzama gibi)
- Alerjik hastalıklara eğilimli olma
- Kötü hijyen koşulları
- Dar kıyafet seçimi
Çıban Belirtileri Nelerdir?
Vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilirken, tipik enfeksiyon semptomlarıyla kendini belli eder. Vücutta; yüz, ense, koltuk altları ve kalçalarda terleme ya da sürtünmeye bağlı olarak gelişebilir.
Çıban belirtileri, başlangıçta hafif kızarıklık veya sivilce benzeri durumlarla kendini gösterir. Daha sonra hafif bir şişlik ve yanma ile birlikte boyutunda bir artış görülebilir. Cilt üzerinde şişlik olduğunda dokusu sertleşir ve temas halinde acı ve ağrıya neden olur.
Genellikle beyaz veya sarı benzeri renkte bir görünümdedir. Ağrı durumları ilerleyerek artabilir ve bağışıklık sistemi düşük olan bireylerde kan dolaşımına karışarak vücuda yayılabilir.
Bu gibi durumlarda bireyin ateşi yükselebilir, halsizlik yaşanabilir, üşüme ve titremeler görülebilirken, yakın temasta bulunan kişilere bulaşabilir.
Çıban Kimlerde Sık Görülür?
Özellikle bağışıklık sistemiz zayıf olan bireylerde görülmektedir. Ancak bağışıklık sistemi normal ve güçlü olan bireylerin, hijyen koşullarına dikkat etmemesi veya kötü hijyen koşulları olan alanlarda yaşaması durumunda da görülebilir.
Sıklıkla vücuttaki tüylü kısımlarda görüldüğü için vücudunda çok tüy olan kişilerde daha fazla görülebilir. Bunların yanı çıban kimlerde sık görülür sorusunun cevaplar şu şekildedir:
- Diyabet hastaları
- Yaşlılar
- Sıcak ve nemli bölgelerde yaşayan kişiler
- Obezite hastaları
- Çok fazla terleyen ve kiloya bağlı olarak sürtünme yaşayanlar
- Cilt yapısı yağlı kişiler
- Böbrek hastalığı olan kişiler
- Kronik cilt hastalığı olan kişiler
- Karaciğer hastalıkları bulunan kişiler
Çıban Nasıl Önlenir?
Çıban çıkmasını önlemek için en kolay ve en etkili yöntem, kişisel hijyen kurallarına dikkat etmektir ve uymaktır. Duş sırasında vücudun temizlenmesi ve gelişim gösterme ihtimalinin fazla olduğu bölgelerin iyi yıkanması gerekir.
Tıraş bıçağı gibi cilde zarar verebilecek aletler yerine makine kullanımı tercih edilerek oluşma riski önlenebilir. Dar ve hareket kısıtlamasına neden olan kıyafetler yerine rahat giysiler tercih edilmelidir.
Bu şekilde sık terlemenin ve terleyen bölgelerin sürtünerek aşınmasına da engel olunabilir. Ayrıca terleyen bölgelerin sık sık temizlenmesi de alınabilecek önlemlerden biridir.
Çıban Nasıl Tedavi Edilir?
Genellikle patlayarak kendiliğinden iyileşme gösterir. Patlamasının ardından yeni ve farklı bir enfeksiyona neden olabileceği için eldiven gibi koruyucu malzemeler kullanılarak dokunulmalı ve bölgenin temizliği iyi yapılmalıdır. Erken fark edildiğinde sıcak kompres uygulayarak büyümesi engellenebilir ve iyileşme sağlanabilir.
Ancak sayıları fazla olduğunda, sürekli artmaya başladığında ve bağışıklık sisteminin zayıf olduğunu ortaya koyan farklı semptomlar varsa birey, kesin olarak doktora başvurmalıdır. Bu tür vakalarda uzman, hastanın tıbbi öyküsünü dinler ve fiziki bir muayene uygulaması yapar. Doktorun gerekli görmesi durumunda birtakım testler ve tetkikler istenebilir.
Çıban tedavisi çoğunlukla doktor tarafından reçete edilen antibiyotikli krem, merhem veya antiseptik solüsyon ile yapılır. Ağrının şiddetinin fazla olduğu durumlarda ise uzman birtakım ağrı kesici kremlerde verebilir.
Tedavi sürecinde kişinin kaşınan ve ağrılı olan bölgelere dokunmaması ve kaşımaması gerekir. Tahriş edilmesi durumunda enfeksiyona ve vücutta farklı bölgelere yayılmasına neden olabilir.
Kişilerin özellikle göz altı, burun ve kulak gibi yerlere yapacakları müdahaleler, enfeksiyonun kan dolaşımına karışarak beyne ulaşmasına ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Vücudun farklı bölgelerinde sık sık bu durumla karşılaşıyorsanız, yüz ve kulak çevresinde sayıları artıyorsa, ateş, halsizlik ve titreme gibi semptomlar yaşıyor ve en az iki hafta süreyle herhangi bir iyileşme görülmüyor ve bu durum tekrar ediyorsa vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşlarına başvurabilirsiniz.