Beyin Damarı Tıkanıklığı Nedir?
Beyin damarındaki hastalıklar, beyin damar daralması- tıkanması ya da beyin damarlarından kanama şeklinde, beyin işlevlerini bozan, hastaları çoğu zaman ağır sakatlık ya da hatta bazen yaşamsal tehlikeye götüren beyin damarı tıkanıklığı, çeşitli hastalıklar olarak ortaya çıkarlar.
Beyin Damarı Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?
Beyin damarı tıkanıklığı; beyin fonksiyonlarının organizmada en üst derecede çeşitliliğine, karmaşıklığına ve önemine bağlı olarak, beyin damarı hastalıklarında da son derece çeşitli, karmaşık ve ağır klinik tablolar ortaya çıkar. Bazı hastalarda olayın çok hafif seyretmesine ve kısa sürede vücutta düzeltilmesi, elimine edilmesi sonucu belirti ve bulgular çok hafif olabilir, belirsiz olabilir ve tanı konamayabilir, gözden kaçırılabilir; bunun yanında, bazı hastalarda hastalığın çok hızlı ve ciddi olması nedeniyle ani ölümler de görülebilir. Yine de, hastaların büyük bir çoğunluğunda etkilenen damara, tıkanma ya da kanama olmasına, hastalığın derecesine, bazı faktörlere bağlı olarak Beyin damarı tıkanıklığı belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Baş ağrısı
- Bulantı- kusma
- Bedenin bir yarısında kolda ve/ya da bacakta kuvvet kaybı, duyu bozuklukları
- Yürüme bozukluğu veya konuşma bozukluğu
- Görme bozuklukları
- Sara nöbetleri
- Anlama/algılama - bellek bozuklukları
- Psikolojik değişiklikler
- Düşünce- duygulanım ve davranış anormallikleri
Beyin damarı tıkanıklığı diğer sistemlere ait (örneğin kardiyolojik; hipotansiyon- hipertansiyon, kalp ritim bozuklukları ya da solunum fonksiyonu bozuklukları tüm bedeni etkileyen sistemik belirtiler de ortaya çıkabilir.
Beyin Damarı Tıkanıklığı Nedenleri Nelerdir?
Beyin damarı tıkanıklığı (ve kanamalarını), beyin ve/ya da beyin damarına ait primer bir hastalığın ya da başka sistem ve organlara ait pek çok hastalığın sonucunda ortaya çıkan bir durum olarak görmek gerekir.
Beyinde farklı yerlerde, beyin damar ağacında farklı damarlar ya da damar sistemlerinde beyin damarı tıkanıklığı gelişebilir; farklı biçimlerde (örneğin damarın kendisindeki bir bozukluğun tıkaması, tromboz ya da başka bir yerden, örneğin kalp boşluklarındaki ya da boyun damarlarındaki bir kan pıhtısından bir parçanın kopup gelmesi ve tıkaması ve farklı derecelerde ortaya beyin damarı tıkanıklığı ortaya çıkabilir.
Beyin damarı hastalıklarının ve buna bağlı beyin damarı tıkanıklığı nedenlerini çok çok geniş bir yelpazede düşünmek gerekir; çünkü, sözünü ettiğimiz beyin damarı tıkanıklığı durumu pek çok hastalığın sonucunda gelişen çok farklı durumlardır. Bunlar damar tıkanıklığı olabilir ama hangi damarın ve hangi kalınlıkta büyük, orta, küçük damarın tıkandığı, tıkanmanın damar segmentinden mi kaynaklandığı yoksa başka bir yerden mi geldiği önem kazanır ya da sorun kanama ise kanamanın beyindeki yerleşimi, büyüklüğü, formu, etkilediği yerler tanı ve beyin damarı tıkanıklığına neden olan hastalığın arkasında yatan nedenleri anlamak için önemlidir.
Beyin damarı tıkanıklığında önce durumun/hastalığın damarsal bir problem olup olmadığına ikinci aşamada damarsal hastalığın bir damar tıkanması mı ya da kanama mı olduğuna, kanama ise beyindeki yerleşimine, büyüklüğüne, kanama biçimine ve nedenlerine ya da beyin damarlarında tıkanma tipinde bir hastalık ise tıkanmanın atardamarlar mı toplardamarlar mı ve hangileri olduğuna ve ne derecede ve neye bağlı olduğuna bakmak, geniş nedenler kategorisi içinde ayırıcı tanıya yönelmek ve aynı zamanda da dinamik bir biçimde tedaviyi düzenlemek ve gerçekleştirmek zorunluluğu vardır. Genel olarak beyin damarı tıkanıklığının nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Beyin ve beyin damarı hastalıkları
- Beyin damar sertliği
- Enfeksiyonlar, travmalar tümörler
- Fibromüsküler displaziler
- Moyamoya hastalığı
- Sistemik hastalıklar (hipertansiyon, diyabet, kanda lipidler/kolesterol düzeylerinin yüksek olması
- Doğumsal/genetik metabolik hastalıklar
- Kalp hastalıkları
- Hematolojik hastalıklar
- Çeşitli ilaçlar
- Tütün kullanımı, narkotik-uyarıcı kullanımı
- Romatolojik hastalıkların tutulumu
- Radyasyona maruz kalma
Bu demektir ki, hastanın beyin- sinir sistemi yönünden olduğu kadar beyin damarı tıkanıklığında da tüm vücut yönünden de ayrıntılı anamnezinin alınması ve araştırmasının yapılması şarttır.
Beyin Damarı Tıkanıklığı Nasıl Teşhis Edilir?
Beyin Damar Tıkanıklığı Tedavisinde ya da genel olarak beyin damarı hastalıklarının tedavisinde, elbette problemin ne tip bir patolojik süreç olduğu, örneğin ya da kanama şeklinde olması, hangi damarların ve damar yapısının tutulduğu, tıkanma ya da kanamanın ne zaman olduğu, hastalığın derecesi, hastanın nörolojik ve sistemik durumu, beraberinde bulunan hastalıklar ve kullandığı ilaçlar gibi pek çok belirleyici faktör tedavi stratejisini oluşturmada önemlidir. Beyin damar tıkanıklığı teşhisi şu şekildedir;
- Doppler ultrasonografi
- Bilgisayarlı Tomografi ya da Manyetik Rezonans (MR)
Beyin Damarı Tıkanıklığı Nasıl Tedavi Edilir?
İskemik inme veya geçici iskemik atak yaşayan birinin şah damarında %70’in üzerinde darlık mevcutsa bu darlık karotid endarterektomi denilen bir cerrahi ameliyatla veya stentle açılması sağlanmalıdır. Bu işlemler kişi felç geçirdikten sonra ilk 2 hafta içinde yapılırsa iyi bir netice sağlanır. Fakat bu tedavilerin uygulanabilmesi için görülen felcin kişide sakatlık oluşturmamış olması gerekir. Rahatsızlığa neden olayan şah damarı darlıklarında tedavi durumu detaylı gözlemden sonra kişinin yaşı, cinsiyeti farklı rahatsızlıkları gibi birçok faktör ile beraber değerlendirilip, uzman hekimler tarafından karar verilmelidir. Bu tip hastalarda tanı ve tedavi için yapılanlar çok dinamik, hızlı ve birlikte yürütülmesi gereken işlemlerdir. Hastanın tedavisini ve sonucu belirleyen en önemli faktörlerden biri de, hastanın olabildiğince erken dönemde, denebilir ki dakikalar saniyeler ile ölçülen bir zaman dilimi içinde, hastaneye ulaştırılmasıdır. Beyin damar tıkanıklığı tedavisinin yöntemleri şu şekildedir;
- İlaç tedavisi, spesifik ilaç
- Cerrahi tedavi
- Damar lümenini açmaya yönelik çeşitli uygulamalar
Beyin damar tıkanıklığı tedavisi çok yönlü, mültidisipliner, donanımlı ve uzman bir hastane ve ekibi gerektirmektedir. Bu bakımdan, beyin damar tıkanıklığı tedavisi uygulanmadan önce bu tip hastaların olabildiğince erken aşamada ve uygun merkezlere ulaştırılması gerekir. Bu durum beyin damar tıkanıklığı tedavisinde hastalığın seyrinin ve sonucun iyi olması için büyük önem taşımaktadır.
