Ayak Yanması Neden Olur?

Ayak yanması tıbbi adı Grierson-Gopalan sendromu olarak bilinen, ayakların rahatsız edici derecelerde sıcak ve ağrılı hale geldiği bir dizi semptomdur. Yanma hissi genellikle geceleri daha yoğun hale gelebilirken, gündüzleri kişiye çok fazla rahatsız etmez. Semptomlar bazı kişilerde hafif seyrederken bazı kişilerde ise kendini daha şiddetli olarak gösterebilir. Nedenleri arasında birçok farklı etmen yer alabilirken, genellikle nöropati kaynaklı ortaya çıkar. Tedavisi, altta yatan nedenlere bağlı olarak yapılır.

Ayaklarda yanma hissi yaşayan bazı kişilerde bu durum geceleri uyutmayacak derecelere çıkabilirken, uyku bozukluklarına yol açabilir. Ayrıca ayaklarda karıncalanma hissi veya uyuşma hissi görülebilirken, her ikisi aynı anda da görülebilir. Isı ve ağrı ayak tabanlarıyla sınırlı olabilir ama aynı zamanda ayakların üst kısımlarını, ayak bileklerini ve hatta alt bacakları da etkileyebilir. Bu gibi şikayetlerin ani başlangıçlı seyretmesi ve uzun süre devam etmesi halinde doktora görünmeli ve altta yatan neden belirlenmelidir.

Ayak Yanması Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Ayak tabanında kişiyi rahatsız edecek derecelerde ısınma ve ağrı olarak görülen bir sendromdur. Bazı vakalarda ısı ve ağrının yanında karıncalanma ve uyuşma hissi gibi semptomlar da görülebilir. Ağrıların ve yanmaların şiddeti ise kişiden kişide değişiklik gösterebilir. Bu durum pek çok kişide hiperestezi olarak görülür. 

Hiperestezi, derinin uyaranları hissetmesi ve algılamasında ortaya çıkan bir bozukluk durumudur. Ayağa temas durumlarında yoğun bir hassasiyet yaşanabilirken ayak yanması belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Geceleri artan ve yoğunlaşan ısı, yanma ve ağrı hissi
• Ayaklarda ya da bacaklara ilerleyen uyuşma hissi
• Ağrıların keskin bir şekilde hissedilmesi 
• Ayaklarda ağırlık hissi
• Ayaklarda donuk ağrı
• Ciltte kızarıklık ya da yoğun sıcaklık
• Karıncalanma ve uyuşma hissi

Ayak Yanması Nedenleri Nelerdir?

Ayak yanmasının nedenleri arasında birçok farklı durum veya hastalık yer alabilir. Sendrom genellikle nöropati kaynaklı olarak ortaya çıkabilirken, nöropati, sinir ya da sinir hücrelerinde meydana gelen bir hasar durumu olarak bilinmektedir. Özellikle uzun süredir diyabet hastası olan veya kan şekeri seviyeleri kötü kontrol edilen kişilerde gelişme riski daha yüksektir. 
Bu durumun yanı sıra ayak altı yanması problemlerinin farklı nedenleri de bulunmaktadır. Ayaklarda yanmaya neden olabilecek durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Şeker hastalığı (Tip 1 diyabet ve Tip 2 diyabet)
• Hipotiroidizm
• Kronik böbrek yetmezliği
• Beslenme bozuklukları
• B vitamini eksikliği
• Aşırı alkol tüketimi
• Ayak mantarı (tinea pedis)
• Tarsal tünel sendromu 
• Çok dar veya tam oturmayan ayakkabılar
• Alerjiler

Ayaklarda yanmanın neden olduğunu tespit etmek tedavi planlamasının yapılması ve doğru tedavinin uygulanması bakımından önem taşır.

Gece Ayak Yanması Neden Olur?

Ayaklarda gelişme gösteren ısı ve ağrılar özellikle geceleri şiddetlenir. Gün boyu ayakların yorulması veya deride ortaya çıkan bir enfeksiyon nedeniyle ayaklarda geçici olarak yanma hissi gelişebilir. Bu durumun tekrar etmesi ve uzun süre yaşanması halinde bir tür sinir hasarının gelişmesi söz konusu olabilir.

Gece ayak yanması yaşayan kişilerde uyku problemleri ve uykusuzluk gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu gibi durumlarda yaşanan şikayetleri azaltabilmek için yapılabilecek birtakım yöntemler uygulanabilir. Bu uygulamalar şu şekildedir:

• Ayaklar soğuk suyun içerisinde 10 ila 15 dakika kadar bekletilmeli
• Sırt üstü uzanarak ayaklar havaya kaldırılmalı ve bir süre o şekilde beklenmeli
• Doktor tavsiyesi üzerine ağrı kesici ilaç, krem veya merhem kullanılabilir

Ayak Yanması Teşhisi

Ayak yanması teşhisi için uzman doktorlar tarafından yapılan ve laboratuvar ortamlarında incelenen bazı testler bulunmaktadır. Bunun yanında yanma hissi ya da ağrıyı değerlendirebilecek özel bir uygulama yoktur. Ancak uzmanlar tarafından birtakım fiziki muayeneler ve bazı testler ile altta yatan nedenin belirlenmesi sağlanabilir. Sendrom üzerine yapılan tanı yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:

Tıbbi Öykü ve Fiziki Muayene
Hastanın tıbbi öyküsü detaylıca öğrenilir ve kişiye fiziki muayene yapılır. Muayene sırasında hastanın refleksleri test edilebilirken, herhangi bir yara veya kızarıklık durumunun olup olmadığı da kontrol edilir. Ayrıca hastanın geçmiş dönemlerde yaşadığı hastalıklar ve kullandığı ilaçlar da bu duruma etken olabileceğinden doktor tarafından birtakım sorular sorulabilir.

Elektromiyografi (EMG)
Elektromiyografi bilinen diğer adıyla EMG, kasların işlevselliğini belirlemek üzere yapılan ve kasların kasılma ve gevşeme sırasındaki elektriksel işlevlerini ölçmeyi amaçlayan testtir. Sendromun altta yatan nedenini belirlemek üzere yapılır.

Kan Testleri
Hastadan kan örneği alınarak, kan değerlerinin kontrolü sağlanır. Test sonucunda kişinin beslenme eksikliği, vitamin eksikliği ve farklı bozukluk durumları değerlendirilir.

Sinir Fonksiyon Testi
Sinirlerin işlevselliğini değerlendirmek için yapılan bir testtir. Özellikle şüphe duyulan bir sinir mevcutsa, uyarılır ve kontrol ettiği kastaki tepkisi ölçülür. Sinir bozukluğu sonucu mu yoksa kasta ortaya çıkan sinir yaralanması mı olduğunu belirlemek için uygulanır. 

Ayak Yanması Nasıl Geçer?

Ayak yanması tedavisi, bu durumun altta yatan nedenine bağlı olarak yapılır. Bu nedenle tedavi kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Nöropati nedeniyle ortaya çıktığı tespit edilen sendromda sinir hasarı engellenerek tedavi uygulanır. Ayak mantarı gibi rahatsızlıklardan meydana gelen sendromda ise uzman tarafından belirlenen krem veya losyon gibi yöntemlerle tedavi yapılabilir.

Bazı durumlarda altta yatan neden belirlenemeyebilir. Bu durumda bireyin yaşam kalitesini artırmaya ve yaşanan şikayetleri azaltmaya yönelik çalışmalar yapılır. Ayaklarda yanma hissi veya ağrı gibi durumlara iyi gelebilecek bazı öneriler ve yöntemler bulunmaktadır. Bunlar şu şekildedir:

• B vitamini eksikliği için takviyeler
• Alkol tüketimini sonlandırmak ve kullanmamak
• Kronik böbrek yetmezliği gibi durumlarda diyaliz tercih edilebilir
• Tiroid hormonun eksikliği gibi durumlarda dışarıdan alınan takviyeler ile karşılamak
• Diyabet hastaları için beslenme değişiklikleri ve ilaç tedavisi

Bu tür bir sendrom kişinin sağlığını ciddi boyutlarda tehdit eden bir hastalık değildir. Ancak geceleri şiddetli yaşanması durumunda uyku kalitesi bozularak rahatsızlık verebilir. Ağrı ve ısı durumunu değerlendirmek üzere uygulanan herhangi bir tanı ve teşhis yöntemi bulunmasa da uzmanlar tarafından yapılan birtakım testler ile hangi durumdan kaynaklandığı belirlenebilir. Uzman doktorlar, sendrom sonucu yaşanan şikayetlerin azaltılması ve ortadan kalkmasına yönelik kişiye en uygun tedavi planlamasını yapar.