Trigeminal nevralji, özellikle yüz bölgesinde şiddetli ağrılara neden olan bir sağlık problemidir. Duyuları ve hisleri yüz bölgesinden beyne ileten trigeminal sinire etki eden kronik bir ağrı durumudur. Bu tür hastalığı olan kişilerde, diş fırçalamak veya makyaj yapmak gibi yüzün hafif bir şekilde uyarılması dahi katlanılamaz ağrılara neden olabilir. Tedavisi, hastalığın şiddetine bağlı olarak uzman doktorlar tarafından belirlenen yöntemlerle yapılmaktadır.
Hastalık, genellikle kısa ve hafif ataklarla kendini belli eder. Ancak, ilerleyebilen bir hastalık olduğu için, ilerleyen dönemlerde daha sık, uzun süreli ve şiddetli ağrı nöbetleri görülebilir. İlerleyen evrelerde hastanın yaşam kalitesini ciddi oranda düşürebilir. Erkeklere oranla kadınlarda daha sık karşılaşılır. 50 yaş ve üstü kişilerde görülme riski fazladır. Bu hastalar uzun süreli bu ağrıları yaşamak zorunda değildir. Günümüzde yer alan farklı ve modern tıbbi tedavi yöntemleri ile birlikte bu hastalığın tedavisi etkili bir şekilde yönetilebilir. Uzmanlar tarafından çoğunlukla ilaç, enjeksiyon ya da cerrahi operasyon gibi yöntemlerle tedavi edilebilir.
Trigeminal Nevralji Belirtileri Nelerdir?
Trigeminal nevralji belirtileri, genellikle ani başlangıçlıdır ve şiddetli seyreder. Belirti ve semptomlar kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ağrı türleri ve modelleri şu şekilde sıralanabilir:
- Ağrı kişinin yüzünde tek bir noktada gelişebilir ya da farklı bölgelere yayılabilir
- Genellikle yüzün bir bölümüne etki eden ağrı, nadir de olsa iki tarafı da etkileyebilir
- Ağrı nöbetleri kısa süreli olabildiği gibi uzun süreli de görülebilir
- Elektrik çarpması hissi yaşanabilir, şiddetli ve yanıcı bir his ile ataklar yaşanabilir
- Vakaların herhangi bir ağrı hissetmediği dönemler olabileceği gibi, uzun süreli ve aylar sürebilen bazı atak dönemleri de yaşanabilir.
- Spazm benzeri ağrı öncesi gelişme gösterebilecek tekrar eden ağrılar veya yanma hissi oluşabilir
- Yanak, çene, dişler, diş etleri, dudaklar ya da nadiren de olsa göz ve alın bölgesinde ağrı yaşanabilir
- Yüze temas etme, çiğneme, diş fırçalamak veya konuşmak gibi etkileşimlerden sonra tetiklenebilen ağrı ya da ataklar gelişebilir
- İlerleyen dönemlerde yaşanan atakların şiddeti ve görülme sıklığı artabilir
Özellikle uzun süren ya da tekrar eden ağrılarda yüz ağrısı problemi olan kişilerin, vakit kaybetmeden bir uzmana başvurması önemlidir.
Trigeminal Nevralji Neden Olur?
Trigeminal nevraljinin nedeni, hisleri ve duyuları beyne ileten trigeminal sinirde işlevsel bozukluk olmasıdır. Vakaların çoğunda genellikle gözlemlenen problem, normal bir kan damarının beynin tabanında bulunan trigeminal sinire temas etmesi ve baskı yapmasıdır.
İlerleyen yaşlarda görülme riski daha fazla olan bu hastalığın risk faktörleri ve nedenleri arasında yaşlanma da yer alır. Erkeklere oranla kadınlarda görülme ihtimali de fazladır.
Bazı sinirleri koruyan miyelin kılıfında hasara neden olan multipl skleroz (MS) hastalığı ile veya benzeri bir bozukluk ile bağlantılı olabilir. Bu duruma bazı tümörler de neden olabilir. Bu tümörler iyi veya kötü huylu olabilir ve trigeminal sinire baskı yapabilir.
Bazı vakalarda, beyin lezyonu, cerrahi yaralanmalar, inme veya yüz travması gibi farklı durumların yaşanması da bu hastalığa neden olan etmenler arasında yer alabilir.
Hastalık; rüzgar esintisi, diş fırçalama, gülümseme, makyaj yapma, tıraş olma, konuşma, yüz yıkama ya da yüze dokunma gibi etmenlerden dolayı kişilerde ağrı şikayetlerine neden olabilir ve bu ağrılar aşırı yoğun yaşanabilir.
Trigeminal Nevralji Teşhisi
Trigeminal nevralji tanısı, hastanın tıbbi öyküsü ve yaşadığı şikayetleri detaylı olarak uzmana anlatması ile konulur. Bu durumda ağrının türü, nerede olduğu ve tetikleyici etmenleri önemlidir. Ağrılar pek çok vakada ani ve kısa sürelidir. Kişinin yüzünde ağrıdan etkilenen kısımlar uzman hekim tarafından incelenerek hastalık ile bağlantısı olup olmadığı belirlenebilir.
Hastalıktan kaynaklı ortaya çıkan ağrılar çoğunlukla, yemek yeme sırasında, konuşurken ya da rüzgar esintisi gibi durumlarda meydana gelir. Doktor bu hastalığı kesin olarak teşhis etmek ve altta yatan nedenleri belirlemek için farklı pek çok test ve tetkik isteyebilir.
Fiziki muayene sırasında uzman tarafından kişinin yüzündeki farklı kısımlara temas etme ve inceleme ağrının hangi alanda meydana geldiğini ve bu durumun trigeminal sinirden kaynaklı olup olmadığını belli eder. Ayrıca refleks testleri de belirtilerin hangi durumlardan ortaya çıktığının belirlenmesine katkı sağlar.
Uzman, multipl skleroz ya da farklı bir tümörün bu hastalığa sebep verip vermediğini belirlemek için bazı görüntüleme tekniklerinden faydalanabilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi görüntülüme yöntemi ile inceleme yapılabilir. Ayrıca damarların ve kan akışının düzen durumunu tespit edebilmek için, kan damarına boya enjekte edilerek manyetik rezonans anjiyografisi çekilebilir.
Yüz ağrıları farklı pek çok durumdan ortaya çıkabileceği için teşhisin ve tedavinin doğru ve zamanında uygulanması çok önemlidir. Doktor bazı hastalıkları ekarte edebilmek için farklı testler de isteyebilir.
Trigeminal Nevralji Tedavisi
Uzman doktorlar tarafından yapılan trigeminal nevralji tedavisinde çoğunlukla ilaç tedavisi uygulanır. Bazı hastalara ilaçlar yanında herhangi bir tedaviye gerek duyulmaz. Bunun yanı sıra kullanılan ilaçlar bazı vakalarda zaman içerisinde semptom ve belirtileri kontrol etmede yeterli gelmeyebilir ya da hastada komplikasyonlara yol açabilir. Bu hastalar için enjeksiyonlar ya da cerrahi müdahale tedavi seçeneği planlanabilir.
Multipl skleroz gibi farklı bir hastalık durumu söz konusu olduğunda, tedavide altta yatan faktör üzerine planlama yapılır. Uzman tarafından tedavide çoğunlukla, beyne giden ağrı sinyallerini kontrol edecek, azaltacak ya da tümüyle ortadan kaldıracak ilaçlar reçete edilir. İlaçların etkisini azaltma durumu olduğunda, doktor tarafından ilacın dozunda artış yapılabilir veya farklı bir ilaç türü reçete edilebilir.
İlaç tedavisi sırasında hastalarda bazı yan etkiler ortaya çıkabilir. Yan etkiler arasında; baş dönmesi, mide bulantısı, bilinç bulanıklığı (konfüzyon), kafa karışıklığı ve uyuşukluk olabilir.