Travma Sonrası Stres Bozukluğu hakkında

Travma sonrası stres bozukluğu, kişinin “travmatik yaşantı’’ olarak tanımlanan durumlara bir veya birden fazla maruz kalması sonucu ruhsal değişimdir.

Örneğin; moralinde belirgin çöküş, uyku bozukluğu, sinirlilik, olaylara aşırı tepki verme, her an korku içinde olma bunlardan birkaçıdır. Çoğu zaman sağlıklı bir yetişkin, haftalarla sınırlı bir zaman dilimi içerisinde, bu durumun üstesinden gelir. Ancak bazı kişilerin psikolojik durumundaki bozulma kalıcı olur ve TSSB olarak bilinen hastalık tablosu gelişir. Aşağıdaki durumlardan bir ya da birkaçına maruz kalmak, aileden biri ya da yakın dostunun maruz kaldığını duymak, başkalarının maruz kalmasına tanıklık etmek TSSB’na yol açabilir. 

 

Travma sonrası stres bozukluğuna aşağıdaki durumlar neden olabilir;

• Afetler; deprem, sel, toprak kayması, çığ altında kalma,

Travma sonrası stres bozukluğunda çeşitli ttedavi seçenekleri bulunmaktadır. Bu tedaviler genellikle travma sonrası stres bozuluğu yaşayan kişilerde başarılı sonuçlar elde edilmesini sağlar. Travma sonrası stres bozukluğu bu tedaviler sayesinde kısa bir sürede etkisini gösterir.
 

Travma sonrası stres bozukluğunda EMDR (Türkçe açılımıyla Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme), güçlü bir psikoterapi yaklaşımıdır. Duygu, düşünce, duyum, imge, ses, koku gibi bilgiler işlenip ilişkili anı ağlarına bağlanarak bütünleşir. Böylece o deneyimle ilgili öğrenme gerçekleşir. Travma sonrası stres bozukluğunda travmatik veya çok fazla rahatsız eden olaylar yaşandığında bu sistem bozuluyor gibi gözükmektedir. Yeni bilgi işlenip mevcut anı ağına entegre olmaz. Doğal afetler, büyük kazalar, kayıplar, savaş, taciz, tecavüz gibi önemli travmaların yanı sıra, başta çocukluk çağı olmak üzere her yaşta yaşanan ve etkisi travmatik olan her tür yaşantı; günlük hayatta aile, okul, iş çevresinde yaşanan olumsuz olaylar, şiddete maruz kalmalar, aşağılanmalar, reddedilmeler, ihmal ve başarısızlıklar işlenememiş anılar arasında yer alabilirler. 

Travma sonrası stres bozukluğunda EMDR, bu tür izole anıların işlenmesini sağlayan fizyolojik temelli bir terapidir. Beynin zamanında yapamadığı işlemi yapmasını sağlar. Kilitli kalmış anı ile diğer anı ağları arasında ilişki kurulması, öğrenmenin sağlanarak bilginin adaptif bir şekilde depolanması mümkün olur. Danışan artık rahatsız olmaz ve anıyı yeni ve sağlıklı bir perspektiften görür. 
 

EMDR terapisi ile sadece semptomlar ortadan kalkmaz. Yeni bakış açısının kazandırdığı pozitif inançlar ve olumlu duygular kişinin kendisine, ilişkilerine, dünyaya bakışını da olumlu yönde değiştirip kişisel gelişim sağlar. 

Travma sonrası stres bozukluğunda TSSB için Bilişsel Davranışçı Tedavi (BDT) travmaya maruz bırakmayı içerir ve TSSB’na bağlı bilişsel ve davranışsal kaçınmayı hedefler. BDT, travma yaratan olaylara odaklanmanın yanı sıra kaygıyla baş etme (ör. gevşeme), psiko-eğitim ve bilişsel yeniden yapılandırma teknikleri gibi bileşenleri içeren yapılandırılmış bir tedavi yöntemidir. TSSB hastalarında uygulanan BDT yöntemlerinden biri, öncelikle kaygı yatışıncaya kadar travma ile ilgili korkutucu uyarımlarla (görsel ve içsel) yüzleşmeye odaklı Uzun-Sureli Maruz Bırakmadır (Prolonged Exposure - PE). Bir diğer yöntem, travma ile ilgili olarak yerleşmiş olan problemli bilişsel süreçlerin tespit edilip yerini daha adaptif bilişsel süreçlerin almasını sağlamayı hedefleyen Bilişsel Süreç Terapisidir. 

Travma sonrası stres bozukluğunda travma odaklı BDT’nin (TO-BDT), tedavi görmeyenlerle kıyaslandığında TSSB kriterlerinin tümü üzerinde klinik olarak etkili olduğu gösterilmiştir. 

Travma sonrası stres bozukluğunda bu yöntem bireyin erken dönem travmaları aracılığıyla hem geçmiş hem şimdiki travmalarını iyileştirmek için düzeltici duygusal deneyim sağlanmasıdır. Bireyin travma deneyimiyle ilgili “hüzün boğulması” şeklindeki engellenen duyguyu serbest bırakmasını sağlar ve bireye “sağlıklı erişkini” kazandırarak rahatlık ve koruma sağlar.

Travma sonrası stres bozukluğunda TSSB’da serotonerjik ya da diğer grup ilaçlar belirtilerin haftalar içinde yatışmasını  sağlar. En iyi tedavi yönteminin kombine tedavi yani ilaç ve psikoterapi olduğu bir çok araştırmayla kanıtlanmıştır. Hasta, tedavi ekibi (doktor ve psikolog) ve hasta yakınları (sosyal destek) iş birliği içinde olduğunda tedaviden çok daha kısa sürede, başarılı ve kalıcı sonuç alınmaktadır.