Şizoid Kişilik Bozukluğu Nedir?

Şizoid kişilik bozukluğu, yoğun içe dönüklük ve sosyal izolasyon ile karakterize bir kişilik bozukluğu türüdür. Tipik olarak erken yetişkinlik döneminde başlayan bozukluğun belirtileri arasında, kişiler arası ilişkilerden zevk alamama, duygusal soğukluk ve sınırlı duygusal ifadeler yer alır. Şizoid kişilik bozukluğunun tedavisi, uzman psikiyatristler veya psikologlar tarafından uygulanan yöntemlerle yapılır.

Şizoid kişilik bozukluğu olan kişilerde duyguları hissetme, duygularını ayırt etme ve gösterme becerileri de sınırlıdır. Utangaç yapıları nedeniyle sosyal alanlara katılmayı sevmezler ve yalnızlıktan hoşlanırlar. Şizoid kişilik bozukluğu olanlar, ailede bulunan kişilerde de dahil olmak üzere yakın ilişkilere sahip olmak istemezler. Sosyal ortamlara girmekten hoşlanmadıkları için ilişkileri giderek azalır. Erken yetişkinlik ve çocukluğu son dönemlerinde daha sık ortaya çıkabilen bu tür bozukluk, genetik yatkınlığı bulunan erkeklerde daha yaygın görülebilir.

Şizoid Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Şizoid kişilik bozukluğuna sahip bireyler, eğitim, çalışma ve sosyal hayatın çeşitli yerlerinde sorunlarla karşılaşabilirler. Yalnız kalmayı seven ve insanlarla iletişim kurmaktan hoşlanmayan bu kişilerde çeşitli semptomlar da birlikte görülebilir. Bunların yanı sıra şizoid kişilik bozukluğu belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Aile üyeleriyle bile yakın ilişkiler kurmak istemez veya bundan hoşlanmaz.
• Başkaları tarafından yapılan eleştiriye ya da övgüye tepki vermezler. 
• Duygularını ifade etmekte ve bir duruma tepki göstermekte güçlük çekerler.
• Tek başına yapılan hobileri, etkinlikleri ve işleri tercih ederler.
• Cinsel ilişkiler için çok az isteği vardır veya hiç yoktur.
• Birinci derece akrabalar dışında yakın arkadaşları yoktur.
• Başkalarıyla ilişki kurmakta zorlanırlar, hayal gücü yüksektir ve fantazi dünyasında yaşarlar.
• Birçoğu evlenmez ya da ebeveynleriyle birlikte yaşamlarını sürdürürler.

Şizoid Kişilik Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Şizoid kişilik bozukluğu nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte oluşumu hakkında çeşitli teoriler bulunmaktadır. Bu teorilerden biri, çocukluk döneminde anneden aşırı ilgiye veya ilgisizliğe maruz kalan çocuğun olduğu gibi sevilemeyeceği inancından kaynaklanmaktadır. Ayrıca çocukluk döneminde ebeveynler tarafından duygusal ihmalin de Şizoid kişilik bozukluğunun gelişiminde etkili olduğu düşünülmektedir. 

Bunların yanı sıra kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasında etkisi olduğu düşünülen risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

Genetik Faktörler: Bazı araştırmalar şizofreni ile şizoid kişilik bozukluğu arasında genetik bir bağlantı olabileceğini düşünüyor. Ayrıca otizm spektrum bozukluğunun bazı özellikleri şizoid kişilik bozukluğuna benzemektedir, bu nedenle araştırmacılar ikisi arasında genetik bir ilişki olabileceğini düşünmektedir.

Çevresel Etmenler: Çocukluk döneminde duygusal olarak yaşanan soğuk, ihmalkar ve mesafeli ebeveynlere sahip olmak şizoid kişilik bozukluğunun gelişimine yol açabilir.  

Şizoid Kişilik Bozukluğunun Komplikasyonları

Bu tür kişilik bozukluğu olan kişilerde sık görülen komplikasyonlar arasında sosyal etkileşimde güçlük çekmeleri ve sosyal ilişkilerini kısıtlamaları bulunmaktadır. Bu da arkadaşlıklar, duygusal ilişkilerde ve aile ilişkilerinde sorunlara neden olabilir. Şizoid kişilik bozukluğunun diğer komplikasyonlarından bazıları şu şekildedir:

• Majör depresyon,
• Anksiyete bozuklukları,
• Duygudurum bozuklukları,
• Şizotipal kişilik bozukluğu veya şizofreni,
• Diğer kişilik bozuklukları,

Şizoid Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Şizoid kişilik bozukluğu tanısı, psikiyatrik değerlendirme sonucunda bir psikiyatrist veya psikolog tarafından konulabilir. Teşhis, semptomların kalıcı olup olmadığına ve kişinin işleyişini ne kadar etkilediğine dayanır. Psikiyatristler ve psikologlar, bir kişiyi kişilik bozukluğu açısından değerlendirmek için özel olarak tasarlanmış görüşme ve değerlendirme araçlarını kullanır. 

Bu araçlar arasında; fiziki muayene, semptomların kapsamlı olarak dinlenmesi, tıbbi ve kişisel geçmişin gözden geçirilmesi yer alır. Tanı konulmasının ardından tedavi ve destek planlaması yapılır.

Şizoid Kişilik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Şizoid kişilik bozukluğu olan bireyler çoğu zaman içinde bulundukları durumdan rahatsızlık duymazlar ve tedavi aramaya yönelmezler. Tedavi genellikle aile yakınlarının talebi üzerine başlar. Şizoid kişilik bozukluğunun tedavisinde kişiye özel bir planlama oluşturulur. Bu tedavi planlaması içerisinde yer alan tedavi yaklaşımlarından bazıları şunlardır:

Psikoterapi

Psikoterapi, konuşma terapisi olarak da bilinmektedir. Bu yöntemle kişinin duygusal ifadelerini keşfetmesine, sosyal becerilerini geliştirmesine ve kendisini daha iyi anlamasına yardımcı olmaya çalışılır. 

Grup Terapisi

Grup terapisi, bir terapist ya da psikolog gözetimi altında kişilerin sorunlarını birlikte ifade etmek ve çözüme ulaştırmak için bir araya geldiği bir psikoterapi türüdür. Bu yöntem, kişilik bozukluğu olan birinin sosyal beceriler geliştirmesine yardımcı olabilir.

Bilişsel Davranışçı Terapi

Bu, yapılandırılmış, hedefe yönelik bir terapi türüdür. Bir terapist veya psikolog, düşüncelerinin eylemlerini nasıl etkilediğini anlamak için kişinin düşüncelerine ve duygularına daha yakından bakmasına yardımcı olur. Şizoid kişilik bozukluğu olan biri için, bir terapist başkalarıyla ilişkilerin önemi ve yararlılığı hakkındaki çarpık beklentileri ve algıları keşfedebilir.

İlaç Tedavisi

Bu tür bir kişilik bozukluğunu iyileştirebilecek bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Ancak bazı durumlarda depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunların birlikte görüldüğü kişilere uzmanlar tarafından ilaç tedavisi uygulanabilir.