Sıtma Nedir?

Sıtma, daha çok sıcak bölgelerde meydana gelebilen ve parazitlerin neden olabileceği bir hastalıktır. Kişiden kişiye kan teması ile bulaşabilir. Sivrisinekler, bu parazitleri taşıyarak kişilerin hasta olmasına ve hastalığın yayılmasına neden olabilir. Hastalığın görülmesi durumlarında ilaç tedavisi ile iyileşme sağlanabilir. Seyahat sıklığı fazla olan bireyler risk faktörü olarak görüldüğünden bu bireylerin daha dikkatli olması gerekir.

Tedavi edilmediği durumlarda kişide hayati risk oluşturabilen bu hastalık, her yaş grubunda ve cinsiyette görülebilir. Hastalığı taşıyan kişiler genellikle yüksek ateş ve titreme belirtilerini yaşarlar. Afrika bölgesinde yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Hastalığın belirtilerinin ortaya çıkması durumlarında kişinin bir an önce hastaneye gidip uzman doktor tarafından muayene edilmesi gerekir.

Sıtma Neden Olur? Nasıl Bulaşır?

Parazitlerin neden olduğu ve bulaşıcı hastalıklar sınıfında yer alan bir hastalıktır. Hastalığa neden olan en büyük etken sivrisineklerdir. Hasta bir kişiyi ısıran sivrisinek, hastanın kanında bulunan paraziti sağlıklı kişileri ısırarak bulaştırabilir. Bu şekilde sağlıklı kişilerin vücudunda parazit artmaya başlar ve hastalık meydana gelebilir.
Parazitlerin kana bulaşması yoluyla gelişen hastalık, hamilelik dönemlerinde anneden bebeğe de bulaşabilir. Ayrıca nadir olarak da görülse hasta bir kişiden alınan kan veya organ nakli sağlıklı bireye verildiğinde hastalık bulaşabilir.

Sıtma Hastalığı Türleri Nelerdir?

Hastalığa neden olabilen pek çok parazit türü bulunur. Türlerden bazıları hafif problemlere neden olabilirken bazıları ise ciddi sorunlara neden olabilir. Sıtma hastalığı türleri şu şekildedir:

Plazmodyum Falciparum: Hastalığın ölümle sonuçlanmasına neden olabilen bir parazit türüdür. Vücuda girmesi ile birlikte hızla çoğalır ve artar. Kişilerde kan kaybı ve damar tıkanıklığına yol açar.

Plazmodyum Vivax: Yaygın olarak görülen bir türdür. Vücuda girmesi ile birlikte herhangi bir semptom göstermeden uyku haline geçebilir ve uzun süre kendini belli etmez. Daha sonra ortaya çıkarak hastalığa neden olabilir.

Sıtma Belirtileri Nelerdir?

Kişiden kişiye kan yoluyla bulaşabilen hastalık, sivrisinekler tarafından da yayılabilmektedir. Kana bulaşan parazit çoğalarak enfeksiyonlara neden olabilir. Parazitlerin vücuda bulaşmasından belli bir süre sonra meydana gelebilir.
Bazı kişilerin bağışıklığı güçlü olduğundan semptomlar görülmeyebilir. Ancak taşıyıcı durumda olabilen bu kişiler hastalığı bulaştırabilir. Meydana gelen belirti ve semptomlar hafif olarak geçebileceği gibi kişinin ölümüne de neden olabilir.
Sıtma belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Ateş ve titreme
• Terleme
• Şiddetli baş ağrıları
• Mide problemleri ve ishal
• Boğaz ağrısı ve öksürük
• Aşırı yorgunluk ve bitkinlik
• Eklemlerde ve kaslarda ağrı
• Sarılık
• Böbrek problemleri 
• Nöbet 
• Bilinçte bulanıklaşma ve bilinç kaybı
• Dışkının kanlı olması
• Havale ve koma
• Beyinde hasar oluşması
• Anemi (kansızlık)
• Akciğerde ödem oluşması

Sıtma Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur?

Hastalığın semptomları birkaç hafta, ay veya yıl içerisinde meydana gelebilir. Parazitlerin vücuda girmesinden ne kadar bir süre sonra hastalık oluşturacağı kesin olarak bilinmemektedir. Bu nedene bağlı olarak taşıyıcı olanlar anlamayabilir. 
Belirtiler, grip ya da nezle semptomlarına benzerlik gösterdiğinden tanı konulması zor olabilir. Ayrıca bu hastalığa karşı bağışıklık gelişebilir ve yaygın olarak görülen bölgelerde yaşayan bireyler doğal bağışıklık kazanabilir.
Belirtilerin yaşanması durumlarında kişi vakit kaybetmeden doktora başvurmalı ve muayene olmalıdır. Fiziki muayene ve doktorun gerekli gördüğü birtakım testler istenebilir. Sıtma hastalığı tanısı bakımından istenebilen testler şunlardır:

Kan Smear Testi
Kişiden alınan kan örneği laboratuvarda mikroskop altında incelenir ve tespiti sağlanır.

Hızlı Kan Testi
Kişinin parmağından kan alınması ile birlikte kan test kitine yerleştirilir. Renk değişimine bağlı olarak teşhis edilebilir. Ancak parazitin türü belirlenemez.

Moleküler Test
Bu test yardımıyla hastalığa neden olan parazitin türü belirlenir ve bu türe uygun tedavi yöntemleri uygulanır.

Antikor Testi
Kişinin kanında bulunan antikorlar incelenerek daha önce bu hastalığın yaşanıp yaşanmadığına bakılır.

Kan Tahlili
Kanda oluşabilecek enfeksiyon ihtimallerine, böbreklere ve karaciğere ait enzimlerin durumları değerlendirilir.

Sıtma Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hastalığa yakalanan bireylerin uzman doktorlardan destek alarak tedavi görmesi gerekmektedir. Hastalığın sık yaşandığı bölgelerde yaşayan veya bu bölgelere sık seyahat eden kişilerde herhangi bir ateş yükselmesi durumuna bile önem verilmeli ve muayene olunmalıdır.
Ayrıca bazı bireyler bu hastalığı şiddetli geçirebilirken bu hastalığa karşı risk grubunda bulunan kişiler şu şekildedir:

• Bebekler ve çocuklar
• 65 yaş üstü kişiler
• Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler
• Yaygın olarak görülen bölgelere sık ziyaret eden ve aşısı bulunmayan kişiler
• Hamilelik dönemlerindeki kadın ve bebekler

Hastalık bulaşmadan önce aşı ile önlenebilir ve bulaştıktan sonra ilaç yöntemleri ile tedavi edilebilir. Hastanın tedavi süreci uzman doktor tarafından belirlenir. Yöntemlerin belirlenmesi bakımından parazitin türüne, belirtilerin şiddetine, yaşanılan bölgeye ve yaşa göre farklılık gösterebilir.
Tedavide kullanılan ilaçların her birinin farklı işlevi bulunmaktadır. Doktor önerisi ve reçetesi ile verilen bu ilaçların kullanımı ve ölçüsü doktor tarafından belirlenir. 
Aşı uygulaması ile hastalıktan korunmak mümkündür. Sıtma aşısı, parazitlerin vücuda girmesini önleyerek hastalığa karşı koruma sağlar. Özellikle sık görülen bölgelerde aşı uygulamaları bulaşma riskini azaltır. 
Ancak aşı uygulaması yüzde yüz koruma sağlamamaktadır. Bu nedenle kişinin dikkatli olması ve yaygın olarak görülen ülkelere sık seyahat edenlerin koruyucu kıyafetler giymesi önerilir.

Ateşsiz Sıtma Nedir?

Hastalığa neden olan parazitlerin vücuda girmesinden belli bir süre sonra şikayetler meydana gelebilir. Bu şikayetler arasında sık görülen belirtiler, ateş, yorgunluk ve titremelerdir. Ancak bazı bireylerde hastalık daha hafif ilerleyebilir. Ateş belirtileri görülmeyen vakalarda herhangi bir belirti görülmeden de hastalık atlatılabilir.
Bu kişilerde tedaviye gerek görülmeden iyileşme olabilir. Ancak belirtilerin ve hastalığın ilerleme durumlarına karşı kişinin alanında uzman hekime muayene olması gerekmektedir. Erken teşhis edildiğinde tedavi olumlu sonuçlar verir.