Rota virüsü, özellikle bebeklerde ve çocuklarda ishal durumuna, bağırsak enfeksiyonuna neden olabilen ayrıca bulaşıcılığı son derece yüksek bir virüstür. Her alanda bulunabilen ve 5 yaş altındaki çocukların hemen hemen hepsinde en az bir defa görülen bu durum, ağız yoluyla veya dışkı yoluyla bulaşmaktadır. Özellikle kış aylarında görülen bu salgın, diğer mevsimlerde de görülebilirken çocuklarda yüksek ateşe neden olabilmektedir.
Kişiden kişiye bulaşabilen bu virüste yetişkinlere oranla bebekler ve çocuklar yüksek risk altındadır. Hastalığı bulunan çocuklara temas edilmesi halinde veya bu çocukların temas ettiği ve öksürme yolu ile bulaştırdığı birtakım eşyalara dokunulması virüsün bulaşmasına neden olmaktadır. Daha çok kreşlerde ve çocukların toplu alanda eğitim gördükleri yerlerde sık olarak görülmektedir.
Rota Virüsünden Nasıl Korunulur?
Çoğu viral hastalıklarda olduğu gibi hijyen konusunda dikkatli olmak ve elleri düzenli bir şekilde yıkamak bu virüse karşı alınabilecek önemler arasında yer almaktadır. Bebekleri ve çocukları hastalıklı kişilerden uzak tutmak ve temas durumunu engellemek de önemlidir. Vücutta ciddi sıvı kaybına ve enfeksiyon oluşumuna neden olan virüsten korunmanın en etkili yolu ise bu virüsün aşısıdır.
Rota Virüsü Aşısı
Rota virüsü aşısı yapılan kişilerde korunma oranı yüzde yüz olmasa da birçok araştırma düzenli bir şekilde bu aşıyı kullanan ülkelerde virüs kaynaklı oluşan etkilerden kaynaklı hastaneye yatma oranlarında yaklaşık yüzde 50-90 arasında bir azalma görülmektedir. İshal şikayeti ile hastaneye yatış oranlarında ise yaklaşık yüzde 20-50 oranlarında bir azalma durumu belirtilmiştir.
Ayrıca Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yapılan açıklamada ise bu aşının ulusal aşı programlarında kesinlikle bulunması gerektiği yönündedir. Aşı uygulamalarının ardından ve aşılama programlarına girmesinden itibaren virüs hastalığının demografik yapısında farklılaşmalar görülmektedir.
Rota Virüsü Aşısının Yan Etkileri Var mıdır?
Virüsten korunmak için uygulanan aşı, nadir de olsa birtakım yan etkilere neden olabilmektedir. Olası durumlarda bağırsak düğümlenmesine neden olabilir ve derhal müdahale edilmesi gerekir. Aşı öncesinde bu hastalığı yaşayan bebeklerde aşı sonrası hastalığın tekrar etme olasılığı bulunmaktadır.
Aşının ortaya çıkardığı yan etkiler çoğunlukla hafif ve geçici durumlardır. Kişide yorgunluğa, az da olsa ateşe ve geçici ishale neden olabilmektedir. Çok az görülse de bazı kişilerde alerjik reaksiyonlar oluşabilir.
Aşı yaptıran kişilerde aşı sonrası; ani mide bulantıları, kusma ve bağırsak hareketlerinde farklılık görülmesi halinde mutlaka bir doktora görünmeleri gerekmektedir.
Rota Virüsünün Belirtileri Nelerdir?
Virüs enfeksiyonu çoğunlukla bulaştıktan sonra yaklaşık 2-3 gün içinde ilk belirtilerini göstermeye başlamaktadır. İlk görülen semptomlar ateş ve kusma olarak ortaya çıkabilir. Sonrasında ise kişide uzun süreli ishal görülebilir. Bu durumlarda vücuttan yüksek oranda su çıkacağı için sıvı kaybı fazla olur.
Enfeksiyonun karın ağrısına yol açtığı durumlar sık olarak görülmektedir. Virüsün yaygın olarak ortaya çıkardığı belirtilere ve muayeneye göre teşhis edilmektedir.
Tanı doğrulanması için dışkıdan bir örnek alınarak inceleme altında tutulabilir. Bu durum çocuklarda ve yetişkin kişilerde farklı olarak görülebilmektedir.
Çocuklarda karşılaşılan rota virüsü belirtileri şu şekildedir:
- 1 günden uzun süren ishal
- Çok sık kusma
- Dışkıda kan ya da irin olması
- Çok yüksek ateş (40 dereceden yüksek)
- Halsizlik, uyuşukluk
- Ağız kuruluğu
- İdrara az çıkma ya da hiç çıkmama
- Dışkı renginin siyah olması
Yetişkinlerde görülen rota virüsü belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Tüketilen sıvıların 1 günden uzun süre vücutta kalması
- İshal durumunun 2 günden fazla devam etmesi
- Mide bulantıları, kusma ve bağırsak hareketlerinin sıklığı
- 40 dereceye yakın yüksek ateş
- Susuzluk ve ağız kuruluğu
- İdrara çıkmada zorluk
- Çok fazla halsiz hissetme
- Baş dönmesi
Bu gibi durumların ortaya çıkması halinde kişi mutlaka uzman bir doktora görünmelidir.
Rota Virüsü Nasıl Bulaşır?
Vücudunda virüs bulunan bir bireyin dışkısında yaklaşık 2 haftaya yakın bulunabilirken belirti olsun veya olmasın elden ağza temas ile hızlıca başka kişilere bulaşabilir. Bu nedenle el temizliği bulaşma konusunda çok büyük önem taşır ve hijyene önem vermek gerekmektedir. Kişide virüs bulunduğu halde tuvalet sonrası ellerini yıkamıyorsa bulaştırma riski çok fazladır.
Bebek veya çocukta virüs varsa ve ebeveynler, bebeğin bezinin değişmesi veya çocuğa tuvaleti kullanmasında yardımcı olması sonrasında hem birey hem de çocuk ellerini temizlemiyor ve yıkamıyorsa temas edilen herhangi bir nesne ya da eşyadan başkalarına bulaşabilmektedir. Temas edilen yüzeyler temizlenmediği takdirde virüs haftalarca o yüzeyde kalabilir ve bulaşıcılık durumu devam edebilir.
Virüsün farklı türleri olması nedeniyle aşı olunması durumlarında bile bulaşma durumu mümkündür. Ancak aşı sonrasında enfeksiyonlar ya da tekrarlayan durumların şiddeti daha az seyreder.
Rota Virüsü Nasıl Tedavi Edilir?
Bu virüsün tedavisi için bu türe özgü bir yöntem bulunmamaktadır. Çoğunlukla enfeksiyon durumları yaklaşık 1 hafta içerisinde kendi kendine iyileşme göstermektedir. Bebeklerde görülmesi halinde doktor kontrolü sonrası ve doktorun önerisine göre sıvı verilebilmektedir.
Bebek emzirme dönemlerindeyse ve bu şekilde beslenme sağlanıyorsa isteğine bağlı olarak devam edilmesi gerekmektedir. Ancak mama ile beslenen bebeklerde doktor önerisi ve tavsiyesi ile birlikte belirlenen ölçüde oral rehidrasyon sıvısı verilebilir.
Çocuklarda ise dinlenme ve istirahat önerilmektedir. Doktor tavsiyesi üzerine ve doktorun önerdiği besinler tüketilmelidir. Ayrıca bol bol sıvı tüketimi çok önemlidir. Çocuğa meyve, sebze, yağ bulunmayan et, yoğurt gibi besinler verilebilir.
Virüsün neden olduğu enfeksiyon dönemlerinde gazlı sıvılardan, elma suyu ve yoğurt dışı bulunan süt ürünlerinde ve ishali çok daha fazla ilerletecek şekerli gıdalardan uzak durulmalıdır. Kafein ve alkol gibi mideye zarara verebilecek maddeler kullanılmamalıdır.
Vücudun su kaybetmesi virüsün neden olduğu önemli bir durumdur. Bu gibi durumlarda kişinin bol miktarda sıvı alması ile ev ortamında iyileşme sağlanabilir. Bazı durumlarda şiddetli olarak yaşanan su kaybı hastane ortamında itravenöz sıvı alımını gerektirebilir.
Rota Virüs İshali Diğer İshallerden Nasıl Ayırt Edilir?
Virüsün neden olduğu ishal durumu adenovirüs ishali ile benzerlik gösterdiği için sık karıştırılmaktadır. Ayırt etmek ve tanı konulabilmesi bakımından dışkıdan örnek alınıp incelenmesi gerekmektedir. İncelemeler ve tahliller sonucu dışkıda kan bulunmadığında ayırt edilir ve antijenin pozitif çıkması halinde meydana gelir.