Psikolojik Test ve Ölçekler Nelerdir?
Günümüzde çok çeşitli psikolojik test ve ölçekler ile bilgisayar destekli ölçümler yapılır. Böylece nörolojik rahatsızlıkları olan bireylerin tanı ve tedavi süreci için çok daha başarılı çözümler üretilir. Bu konuda özellikle kognitif rehabilitasyon olarak adlandırılan bir rehabilitasyon programı sayesinde bu testlerin ve ölçeklerin kullanımı sağlar. Çok geniş bir kitle tarafından ilgi duyulan bu rehabilitasyon programı kapsamında birbirinden farklı ölçümler gerçekleştirilir. Bu ölçümler kısaca şu şekilde sıralanabilir:
- Kognitif Testler
- Nörogelişimsel Testler
- Kişilik Testleri
- Tutum Ölçekleri
- Yetenek ve İlgi Testleri
Bu testlerin her biri farklı alanlarda ölçümlendirme yaparak, bireylerin psikolojileri ile ilgili detaylı bilgi edinilmesine yardımcı olur. Bu da teşhisin doğru olmasına ve en ideal tedavi sürecinin belirlenmesine olanak sağlar.
Kognitif Testler
Bilişsel ölçümler olarak da adlandırılan bu testler bir kişinin aynı anda pek çok becerisini ölçer. Bunlar;
- Planlama becerisi,
- Bir cümlenin soyut anlamını akıl edebilme becerisi,
- Problem çözebilme becerisi,
- Bir konu üzerinde dikkatini yeterince yoğunlaştırabilme becerisi gibi zihinsel becerileridir.
Kognitif olarak bilinen bu zihinsel becerileri ölçen testlerin içerisine zeka testleri ve IQ ölçümleri girer. Böylece bireyin algılama hızının ne kadar yüksek olduğu belirlenir. Ayrıca beynin psikolojik anlamda işlev gösteren çok çeşitli şebekeleri mevcuttur ve bu şebekelerin her birinin ne kadar iyi kullanıldığı oldukça önemlidir. Zeka ve dil gibi becerilerin temelini oluşturan bu şebekelerde herhangi bir aksaklık olup olmadığını test eden ve böyle bir aksaklık varsa bunun hangi problemden kaynaklandığını belirlemeye yardımcı olan bu ölçümler, nöropsikoloji alanında vazgeçilmez bir yere sahiptir.
Nörogelişimsel Testler
Psikolojik test ve ölçekler içeriğinde yer alan diğer bir ölçümler ise nörogelişimsel testlerdir. Bir birey çocukluğundan itibaren nasıl gelişim gösteriyorsa, beyinsel işlevleri de aynı şekilde gelişim gösterir. Bu gelişimin düzenli ve sürekli olması gerekir. Beynin gelişme sürecinde çok çeşitli bilişsel yeteneklerin her birinin değerlendirilmesini sağlayan bu testler, beyinsel işlevlerin aşama aşama hangi düzeyde gelişim gösterdiğini ölçümlendirir. Böylece bireyin yaşıyla beraber ilerleme gösterip göstermediği belirlenir ve beyinsel fonksiyonların gelişiminde herhangi bir aksaklık varsa gerekli tedavi sürecine en kısa sürede başlanır. Ayrıca yaşa bağlı olarak bireyin;
- Bellek oluşumu,
- Sözcük dağarcığı,
- Lisanı kullanma becerisi,
Problem çözme becerisi gibi birtakım özellikleri incelenir ve bu becerilerin gelişimi takip edilir.
Kişilik Testleri
Herkesin dünyayı algılama biçimi birbirinden farklıdır. Geçmiş deneyimlerinden etkilenen bireylerin hayata tam olarak objektif olarak bakabilmesi mümkün değildir. İster istemez herkes geçmişinden etkilenir ve alışkanlık haline getirilmiş olan yaşam biçimine uygun bir düşünce tarzı geliştirir. Bu duruma ise kişilik denir.
Bazen olumsuz yaşam koşulları nedeniyle bireylerin kişiliklerinde bozulmalar söz konusu olabilir. Bu da bireyin hayata adapte olmasını zorlaştırır ve çok çeşitli takıntılara sahip olmasına neden olabilir. Örneğin; Bireyde aşırı alınganlık ya da korku durumu kendini gösterebilir. Aynı şekilde bu bireylerden bazıları sürekli birilerinin kendisini takip ettiğini ya da her an birilerinin kendisine zarar vereceğini düşünür ve tedirgin olur. Bu tür sorunlu durumların olup olmadığını belirlemek için ise uzmanlar tarafından kişilik testleri uygulanır.
Kişilik testleri içerisinde özbildirim ölçeği de bulunur. Bu ölçek türü bireyin kendisi hakkında verdiği bilgilere göre yapılan değerlendirmelerdir.
Tutum Ölçekleri
Kişiliklerden farklı olarak bireyin herhangi bir durumda davranış biçimini ifade eden tutumlarla ilgili gerçekleştirilen testlerdir. Bireyin tutumları hakkında verilen bilgileri içeren tutum ölçekleri, belirli durumlardaki alışkanlıkları ifade der. Örneğin; yeme ve içme davranışı ile ilgili bireyin düşünceleri ve tavırlarının nasıl olduğuna dair yapılan değerlendirme tutum ölçeklerinden biridir.
Yetenek ve İlgi Testleri
Yetenek ve ilgi testleri daha çok insan kaynakları tarafından kullanılan değerlendirmeler arasındadır. Bu testler bireyin yetenekleri ve ilgileri ile ilgili detaylı bilgi verir. Bu sayede bireyin kariyeri hakkında daha rahat planlama yapılır. Ayrıca;
- El becerisi,
- Organizasyon becerisi,
- İletişim becerisi,
- Yabancı dil becerisi,
- Bilgisayar becerisi,
- Sayısal becerisi gibi konularda bireyin yeterlilikleri ölçümlenir. Böylece çok daha başarılı olacağı pozisyonlarda çalışması sağlanır.
Psikolojik Test ve Ölçeklerin Yararları Nelerdir?
Psikolojik test ve ölçeklerin çok sayıda yararı mevcuttur. Bu ölçekler davranışsal sağlık, ilişki, tıbbi, kişilik, bilişsel, hafıza, mesleki veya akademik alanlarla ilgili değerlendirmelerden oluşan bu testlerin başlıca yararları ise şu şekilde sıralanabilir:
- Bireyle psikolojisi ile ilgili detaylı bilgi verir.
- Bireyin güçlü ve zayıf yönlerini gösterir.
- Bireyin yaşadığı karmaşa ve sorunlarla ilgili başarılı çözümlerin üretilmesine olanak sağlar.
- Mevcut sorunların tedavisine katkıda bulunur ve iyileşme sürecini hızlandırır.
- Doğru tanının koyulmasına yardımcı olur.
- Tedavi hedeflerinin çok daha net olmasını sağlar.
- Duygusal problemlerin netleştirilmesine yardımcı olur.
- Kişiliğin anlaşılmasını sağlar.
- Bilişsel ve hafıza fonksiyonunun mevcut durumu anlaşılmasını sağlar.
- Sorunların altında yatan psikolojik problemlerin belirlenmesine imkan verir.
