Genetik Danışmanlık Nedir?
Genetik danışmanlık sürecinde kalıtsal hastalık riski altındaki hasta ve akrabalarına hastalığın doğası ve sonuçları hakkında bilgiler verilir. Kişinin hastalığı artırma veya bulaştırma ihtimali tartışılır. Hastalıktan kaçınma, korunma veya iyileştirme amacıyla tedavi ve aile planlamasındaki mevcut opsiyonlar ala alınır. Bu karmaşık süreç, tanısal (gerçek risk tahmini) ve destekleyici açılardan değerlendirilir.
Psikiyatrik Genetik Danışmanlık
Psikiyatrik veya mental sağlık durumuyla ilgili kişisel veya ailevi bir öykü varsa bu yönteme başvurabilmektedir. Uzmanlar tarafından kişinin geçmişi, ailesi incelenerek, sebebi araştırılıyor ve nedenleri aktarılıyor. Bu hizmet ve tedavi şekli, ileriki zamanlarda kişinin ve ailesinin yaşayacağı sorunları da belirliyor.
Psikiyatrik Hastalıklarda Genetik Danışmana Neden Başvurulur?
- Size, çocuğunuza veya aile üyelerinden birine genetik hastalık tanısı konmuşsa,
- Sizde, çocuğunuzda veya bir aile üyesinde genetik veya kalıtsal bir durum olduğundan endişe ediyor ve daha fazla bilgi sahibi olmak istiyorsanız,
- Ailenizde nörolojik hastalık öyküsü varsa (Parkinson hastalığı, Ataksi, Distoni, Huntington Koresi vs..)
- Ailenizde demans veya serebral vasküler bozukluk öyküsü varsa (Alzheimer hastalığı, Fronto-temporal dejenerasyon vs..),
- Ailenizde mental hastalık öyküsü varsa (Otizm - 2008 yılında FDA Otizmin genlerini tanımlamıştır. Şizofreni, Obsesif Kompülsif Bozukluk vs..),
- Gebeyseniz veya bunu planlıyorsanız ve bebeğinizin sağlığından endişe ediyorsanız,
- Akraba evliliğinden dünyaya geldiyseniz,
bir psikiyatrik genetik danışmana başvurabilirsiniz. Psikiyatrik genetik danışman bu durumun sebebi veya ailenizde bir daha görülme ihtimaliyle ilgili sorularınızı yanıtlamanıza yardımcı olur. Bu tip psikiyatrik durumlar depresyon, bipolar bozukluk, şizofreni ve diğer bozuklukları kapsar. Gebeyseniz veya bunu planlıyorsanız, bu psikiyatrik bozuklukla ilgili çocuğunuzun taşıyabileceği riskler de tartışılır.
Genelde, psikiyatrik genetik danışmanlık seansları sırasında herhangi bir genetik test yapılmaz. Fakat seans sırasında gerçek genetik araştırma sonuçları hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Randevuma hazırlanmak için neler yapmalıyım?
Randevudan en iyi şekilde yararlanabilmek için, ailenizdeki psikiyatrik durumlar hakkında mümkün olduğunca çok bilgi toplamaya gayret edin. Şunları öğrenmeye çalışın:
- Kendi mental sağlık öykünüz ve güncel durum
- Ailenizde kimlerin mental sağlık sorunları var?
- Şayet biliyorsanız, ailenizde psikiyatrik hastalığı olanların tanıları ve isimleri
- Ailenizdeki kişilerde hastalık tanısının konduğu ve bulguların başladığı yaşlar?
Randevu sırasında neler yaşanır?
Genetik danışmanlık seansı yaklaşık bir saat kadar sürer. Seansın içeriği kişiden kişiye değişir. Yine de olabilecekler konusunda birkaç genel örnek verelim.
Genetik danışman detaylı bir aile öyküsü alır. Bu konuda ne kadar çok bilgi edinirseniz, danışman da ailenizde bulunabilen psikiyatrik durumların tipi ve özellikleri hakkında o kadar iyi inceleme yapabilir, sizinle o kadar çok şey paylaşabilir.
Danışman aile öyküsüyle ilgili bilgilerinden yararlanarak, ailenizdeki hastalığın olası sebebi hakkında bilgi verir. Bazı kişiler kendilerinin, çocuklarının veya diğer aile üyelerinin bu psikiyatrik durumu veya ilişkili psikiyatrik durumların gelişme riskleri hakkında konuşmak isterler.
Psikiyatrik hastalığın sebepleri ve bulguları hakkında bilgi verir
Her ne kadar çoğu psikiyatrik hastalık için genetik test henüz mevcut olmasa da, genetik danışman başka aile üyelerinin hastalanma olasılığını sizinle birlikte değerlendirir.
Genetik danışman aynı zamanda ev içi ve dışındaki çevresel risk faktörlerini, risk altındaki genç bir kişide nelere bakılması ve ne zaman tedavi arayışına gidilmesi gerektiğini ele alır.
Genetik danışman ailenizdeki riskle ve bu durumun yol açtığı belirsizlikle duygusal olarak başa çıkabilmeniz için stratejiler geliştirmenize yardımcı olur.